Tại sao lợi nhuận lại là động lực thúc đẩy kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa phát triển đồng thời

PHẦN MỞ ĐẦU

Môn kinh tế chính trị tư bản bắt nguồn tử chủ nghĩa trọng thương.

Nó thống trị tư duy kinh tế của chủ nghĩa tư bản thế kỷ XV đến thế kỷ

XVII và tồn tại trong đầu thế kỷ XVIII. A. Mông Grêchiên nhà trọng

thương người Pháp (1575-1629), là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “kinh

tế chính trị học” trong tác phẩm “chuyển luận về kinh tế chính trị học” ông

xem kinh tế chính trị là khoa học về kế toán Nhà nước, ông nghiên cứu sự

tham gia tích cực của nhà nước vào đời sống kinh tế, sự hộ trợ của Nhà

nước cho quá trình tích luỹ ban đầu. Lý luận của chủ nghĩa trọng thương là

sự thử nghiệm đầu tiên việc nghiên cứu về lý luận phương thức sản xuất tư

bản chủ nghĩa. Trong thời ký này tư bản thương nghiệp chiếm địa vị thống

trị và thực sự chỉ có lĩnh vực lưu thông hàng hoá mang tính chất tư sản.

trong khi nhận thức đúng đắn rằng sự săn đuổi lợi nhuận là động lực của

chủ nghĩa tư bản nguồn gốc của lợi nhuận là tư thương nghiệp mà trước hết

là từ ngoại thương, do đó họ không giải thích được bản chất của lợi nhuận

và của tiền tệ.

Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã làm cho luận điểm của chủ

nghĩa trọng thương lỗi thời. Vì theo đã phát triển của chủ nghĩa tư bản

không đơn thuần là tích luỹ tiền nữa, mà là tái sản xuất mở rộng. Trọng tâm

của các nhà kinh tế tư bản chuyển từ lĩnh vực lưu thông sang lĩnh vực sản

xuất. Chủ nghĩa trọng nông nhường chỗ cho chủ nghĩa trọng thương.

Chủ nghĩa trọng nông đặt trọng tâm vào sản xuất Nông nghiệp. Công

lao của các nhà trọng nông là chuyển việc nghiên cứu nguồn gốc của cải từ

lĩnh vực lưu thông sang lĩnh vực sản xuất. Họ quan điểm một cách hạn chế

rằng, chỉ có Nông nghiệp mới tạo ra sản phẩm ròng (tức là chỉ thu thuế từ

chủ trang trại và chủ sở hữu ruộng đất). Chính sách thuế này khuyến khích

1

sự phát triển công nghiệp và thủ công nghiệp. Họ phân tích một cách khoa

học về tư bản cố định và tư bản ứng dụng trước hàng năm. Ph.Kênê là

người đầu tiên nêu lên phạm trù “tái sản xuất ” và sơ đồ tái sản xuất trong

“Biểu kinh tế ” mà sau này C.Mác kế thừa khi nghiên cứu lý luận tái sản

xuất và lưu thông tổng tư bản xã hội. Mặc dù là giai đoạn cao hơn so với

chủ nghĩa trọng thương, chủ nghĩa trọng nông còn hạn chế, đặc biệt chỉ

giới hạn ở lĩnh vực sản xuất trong Nông nghiệp và chưa có khái niệm đúng

đắn về giá trị. Chủ nghĩa trọng nông nhường chỗ cho kinh tế chính trị tư

sản cổ điển.

Kinh tế chính trị tư sản cổ điểm quan niệm đối tượng của kinh tế

chính trị là nghiên cứu nguồn gốc, bản chất của của cải, sự giầu có của các

dân tộc và sự phân phối của cải đó giữa các tầng lớp xã hội. Kinh tế chính

trị tư bản cổ điển khẳng định, lao động sản xuất là nguồn gốc của giá trị

hàng hoá, còn lợi nhuận, lợi tức, địa tô là những khoản khấu trừ vào sản

phẩm của lao động hay là vào giá trị của những sản phẩm đó. Do.Ricardo,

tiêu biểu cho trường phái này đã nhận rõ lợi nhuận bắt nguồn gừ lao động

không được trả công. Vì vậy có mâu thuẫn giữ tiền công và lợi nhuận.

Kinh tế chính trị học cổ điển Anh mở đầu từ U.Pðtti (W.Petty)

(1622-1687) đến A.Ximít (A.Ximít) là nhà kinh tế của thời kỳ công thương

thủ công của chủ nghĩa tư bản. Còn Đ.Ricácđo là nhà kinh tế của thời kỳ

đại công nghiệp cơ khí của chủ nghĩa tư bản, là đỉnh cao của lý luận của

kinh tế chính trị học tư sản cổ điển.

Học thuyết kinh tế của Mác ra đời vào giữa thế kỷ Xĩ đây là thời kỳ

lịch sử mà giai cấp tư sản đã giành được chính quyền đã hoàn thành cuộc

cách mạng chủ nghĩa, đã củng cố vững chắc sự thống trị của mình, đồng

thời, chủ nghĩa tư bản đã bắt đầu bộc lộ những mâu thuẫn đối kháng, những

cuộc khủng hoảng kinh tế đã pháp hoại nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.

2

Kinh tế chính trị học do C,Mác và Ph-Ăngghen sáng lập là một cuộc

cách mạng khoa học kỹ thuật chính trị vì nó dựa trên phương pháp biện

chứng duy vật, của giai cấp công nhân. C.mác đã xây dựng nên học thuyết

giá trị thặng dư - hòn đá tảng trong học thuyết kinh tế Mácxít.

- C.Mác đã vận dụng phép biện chứng duy vật vào việc nghiên cứu

lịch sử xã hội, bắt đầu các phạn trù kinh tế, vạch rõ sự tác động qua lại giữa

lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất cơ sở của sự phát triển lịch sử xã

hội, các quy luật kinh tế chi phối sự vận động của phương thức sản xuất tư

bản chủ nghĩa, chỉ ra quan hệ giữa người với người ẩn giấu đằng sau quan

hệ giữa vật với vật trong sản xuất hàng hoá nói chung và trong tư bản chủ

nghĩa nói riêng.

- Nhờ phân biệt được sức lao động và lao động trong sản xuất hàng

hoá, đặc biệt là tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá (lao động

cụ thể và lao động trừu tượng). C.Mác đã giải đáp được nhiều bế bắt trong

các học thuyết của trường phái kinh tế chính trị học tư sản cổ điển Anh (thí

dụ: vì sao trao đổi theo đúng giá trị mà vẫn thu được giá trị thặng dư), từ đó

C.Mác hoàn thiện lý luận giá trị, tìm ra nguồn gốc và bản chất của tiền tệ,

đưa đến phát hiện về giá trị thặng dư, vạch rõ cơ chế bóc lột tư bản chủ

nghĩa và những hình thái chuyển hoá của giá trị thặng dư trên bề mặt cuộc

sống như: lợi nhuận, lợi nhuận bình quân, lợi nhuận thương nghiệp, lợi tức,

địa tô tư bản chủ nghĩa.

Yêu cầu đặt ra là chúng ta phải hiểu rõ những bản chất, nguồn gốc

của những yếu tố bên trong nền kinh tế thị trường đặc biệt là yếu tố quyết

định, thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế thị trường. Đó chính là lợi nhuận.

3