Tài liệu Nghiên cứu cơ chế chính sách liên kết sản xuất - tiêu thụ mía đường Thái Lan; rút ra bài

Cơ chế liên kết sản xuất – tiêu thụ mía đường của Thái

Lan và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

TS. Bảo Trung

Mía đường là một trong những cây trồng chủ yếu của Thái Lan. Ở vùng

Bắc và Đông Bắc, mía đường được canh tác chủ yếu dựa vào “nước trời”, thời

gian trồng vào vào tháng 10-12, ngay khi mùa mưa chấm dứt. Ở vùng Trung

tâm, mía đường được trồng trong giai đoạn tháng 2-4 trong điều kiện nước

tưới và từ tháng 4-5 trong điều kiện sử dụng “nước trời”. Thời gian trung bình

từ lúc trồng đến thu hoạch từ 10-14 tháng tùy theo giống. Nông dân chỉ lưu

gốc 1-2 vụ. Thái Lan đứng hàng thứ 5 trên thế giới về sản xuất mía đường,

sau Brazin, Ấn Độ, Mexico và Trung Quốc.

Tính đến niên vụ năm 2010/2011, Thái Lan có 47 nhà máy chế biến

đường với công suất chế biến 620.000 tấn/ngày (Tấn mía ngày-TMN). Số

lượng nông dân trồng mía là 190.000 người; diện tích 1,25 triệu ha nằm trên

49 tỉnh ở 4 vùng: Trung tâm, Bắc, Đông và Đông Bắc. Ngành sản xuất mía

đường Thái Lan mang về 3,7 tỷ baht, tương đương 11% giá trị sản xuất nông

nghiệp và tạo ra việc làm cho 1,5 triệu người trong ngành đường và các

ngành có liên quan (OCSB, 2011).

Theo số liệu công bố chính thức của OCSB, niên vụ 2010-2011, sản lượng

mía của Thái Lan đạt 95,7 triệu tấn và theo dự báo niên vụ 2011-2012, sản

lượng đường có thể đạt đến 100 triệu tấn, tăng 4,4% so với niên vụ 2010-

2011. Mặc dù năm 2011, Thái Lan phải đương đầu với trận lũ “lịch sử” gây

thiệt hại khoảng 30.000 rai (4.800 ha - 1 rai=0,16ha) nhưng nhờ sản lượng

tăng lên đạt mức 12,3 tấn/rai (tương đương 76,92 tấn/ha). Mía đường Thái

Lan hiện nay vẫn chủ yếu phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến đường.

Niên vụ 2010-2011, sản lượng mía sử dụng trong ngành chế biến đường

chiếm 99,7%; chỉ có một lượng nhỏ là 300 tấn phục vụ cho sản xuất Alcohol.

Thái Lan là một trong những quốc gia xuất khẩu đường hàng đầu thế

giới. Năm 2011, Thái Lan đứng hàng thứ hai sau Brazil trong việc xuất khẩu

đường. Thị trường xuất khẩu đường chủ yếu là chấu Á, chiếm tỷ lệ trên 90%.

Trong đó các nước ASEAN nhập khẩu đường từ Thái Lan theo đường chính

ngạch chiếm bình quân 45,4%.

1. Cơ chế liên kết sản xuất – tiêu thụ mía đường Thái Lan

1.1. Cơ chế hình thành giá, phân bổ lợi ích, kiểm soát chữ đường và

trọng lượng mía

Trước niên vụ năm 1982/1983, thị trường mía nguyên liệu ở Thái Lan là

thị trường của người mua. Giá mía đã được quy định bởi các nhà máy đường.

Nông dân trồng mía không có quyền mặc cả với các nhà máy đường vì :

1