Tác dụng của tín dụng đối với sự phát triển của doanh nghiệp vừa và nhỏ đồng hới quảng bình

PhÇn Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp võa vµ nhá ( DN V&N ) cã vai

trß rÊt quan träng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph-

¬ng nãi riªng vµ quèc gia nãi chung. Tuy nhiªn, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp nªn

tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá níc ta

cßn rÊt l¹c hËu.

Trong xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ hiÖn nay ®Ó c¸c doanh nghiÖp

võa vµ nhá cã thÓ ®øng v÷ng, ®ñ søc c¹nh tranh trªn th¬ng trêng th× bªn c¹nh sù

næ lùc cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ®ßi hái Nhµ níc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hç

trî thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy.

Nh÷ng n¨m võa qua, Nhµ níc ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç

trî, khuyÕn khÝch lo¹i h×nh kinh tÕ n¨ng ®éng nµy. ChÝnh quyÒn vµ c¸c tæ chøc

tÝn dông (TCTD) trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng B×nh còng ®· tÝch cùc hç trî ph¸t triÓn

c¸c DN V&N, nh»m gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng

nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa (CNH-H§H), duy tr× t¨ng trëng ë møc cao vµ bÒn

v÷ng.

Tuy nhiªn, ho¹t ®éng nµy cßn nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ, cha thùc sù trë

thµnh ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh khëi sù, tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c

DN V&N, qui m« vèn vµ lao ®éng cha hîp lý, tr×nh ®é tæ chøc cßn thÊp kÐm,

c«ng t¸c qu¶n lý cha ®¹t kÕt qu¶ tèt, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh

thÊp, thiÕu vèn, thiÕu c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng, vÒ cung cÊp nguån vèn...ChÝnh

v× thÕ, sù ph¸t triÓn cña c¸c DN V&N ë thµnh phè §ång Híi cha t¬ng xøng víi

®iÒu kiÖn vµ tiÒm n¨ng hiÖn cã, nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh thiÕu

vèn, lµm ¨n kh«ng cã l·i, thua lç ph¸ s¶n. ViÖc t×m ra ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p

tÝn dông ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c DNV&N trªn ®Þa bµn thµnh phè lµ vÊn ®Ò

nan gi¶i hiÖn nay.

1

XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ nµy, t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: "T¸c ®éng cña tÝn

dông ®èi víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa & nhá ë thµnh phè §ång Híi,

tØnh Qu¶ng B×nh", lµm LuËn v¨n th¹c sü khoa häc kinh tÕ cña m×nh.

2. Môc ®Ých ®Ò tµi

Môc ®Ých chung: §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña tÝn dông ®èi víi sù ph¸t triÓn DN

V&N ë thµnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh.

Môc ®Ých cô thÓ:

- HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ tÝn dông ®èi víi DN

V&N.

- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ph©n tÝch t¸c ®éng cña tÝn dông ®èi víi DN V&N.

- §Ò xuÊt ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu, n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông

hç trî ph¸t triÓn DN V&N ë thµnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh.

3. Ph¹m vi nghiªn cøu

- §èi tîng: TÝn dông ®èi víi sù ph¸t triÓn DN V&N (cã vèn ®¨ng ký díi

10 tû ®ång hoÆc díi 300 lao ®éng, cã ®¨ng ký kinh doanh, trõ c¬ së c¸ thÓ

theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001).

- Néi dung: T¸c ®éng cña tÝn dông ®èi víi sù ph¸t triÓn DN V&N.

- Ph¹m vi kh«ng gian: Thµnh phè §ång Híi, tØnh Qu¶ng B×nh.

- Ph¹m vi thêi gian: Nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña tÝn dông ®èi

víi sù ph¸t triÓn DN V&N trong giai ®o¹n 2004-2006 vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p tõ

nay ®Õn n¨m 2015.

4. KÕt cÊu cña luËn v¨n

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o,

kÕt cÊu luËn v¨n gåm 4 ch¬ng:

Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá.

Ch¬ng 2: §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.

Ch¬ng 3: T¸c ®éng cña tÝn dông ®èi víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá

ë thµnh phè §ång Híi.

Ch¬ng 4: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p tÝn dông ph¸t triÓn DNV&N ë Thµnh phè

§ång Híi.

2

Ch¬ng 1

C¬ së lý luËn vÒ tÝn dông ®èi víi

Doanh nghiÖp võa vµ nhá

1.1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tÝn dông

Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ tÝn dông. Tuy nhiªn, cã thÓ tham kh¶o mét sè

kh¸i niÖm vÒ tÝn dông. Theo tõ ®iÓn B¸ch khoa toµn th:

- TÝn dông lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi vay vµ ngêi cho vay.

- TÝn dông díi h×nh thøc c¸c nhµ kinh doanh øng vèn cho nhau hoÆc vay

lÉn nhau b»ng c¸ch b¸n chÞu hµng ho¸, hay th«ng qua lu th«ng kú phiÕu, nhê ®ã

lµm th«ng suèt vµ thóc ®Èy lu th«ng t b¶n [3].

Nh vËy, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng tÝn dông lµ mét quan hÖ giao dÞch gi÷a

hai chñ thÓ, trong ®ã mét bªn lµ chuyÓn giao tiÒn hoÆc tµi s¶n cho bªn kia ®îc

sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®ång thêi bªn nhËn tiÒn hoÆc tµi s¶n cã

cam kÕt hoµn tr¶ ®óng thêi h¹n víi sè tiÒn ban ®Çu, céng l·i suÊt mµ hai bªn ®·

tho¶ thuËn.

Tõ c¸c kh¸i niÖm trªn, ta cã thÓ rót ra ®îc mét kh¸i niÖm tÝn dông chung

nh sau:

TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, thÓ hiÖn quan hÖ chuyÓn nhîng

quyÒn sö dông t b¶n gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay trªn ba nguyªn t¾c: Cã

hoµn tr¶, cã thêi h¹n vµ cã ®Òn bï.

NÕu ®Þnh nghÜa tÝn dông lµ quan hÖ chuyÓn nhîng quyÒn sö dông t b¶n

gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay trªn ba nguyªn t¾c: Cã hoµn tr¶, cã thêi h¹n

vµ cã ®Òn bï, th× tÝn dông lµ mét quan hÖ x· héi trong ®ã tµi s¶n ®îc dÞch

chuyÓn theo vßng khÐp kÝn “ cã hoµn tr¶” ph¶i lµ tµi s¶n ®Ó kinh doanh “t

b¶n”. Do vËy còng cã thÓ ®Þnh nghÜa tÝn dông lµ quan hÖ “vay mîn tµi s¶n”.

3

Theo tõ ®iÓn thuËt ng÷ tµi chÝnh th×:

TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tån t¹i trong c¸c ph¬ng thøc s¶n

xuÊt hµng ho¸ kh¸c nhau vµ ®îc biÓu hiÖn nh sù vay mîn trong mét

thêi h¹n nµo ®ã. Kh¸i niÖm vay mîn bao gåm c¶ sù hoµn tr¶. ChÝnh

sù hoµn tr¶ lµ ®Æc trng thuéc b¶n chÊt cña tÝn dông, lµ dÊu Ên ph©n

biÖt ph¹m trï tÝn dông víi c¸c ph¹m trï cÊp ph¸t tµi chÝnh kinh tÕ

kh¸c.

Kh¸c víi c¸c h×nh thøc: “Cho; lÊy; mua; b¸n; ®æi” lµ c¸c chuyÓn dÞch

tµi s¶n mµ quyÒn së h÷u ®îc chuyÓn nhîng hoµn toµn. TÝn dông lµ quan hÖ ®ßi

hái sù hoµn tr¶ tµi s¶n hay gi¸ trÞ tµi s¶n cho chñ cñ sau mét thêi gian nhÊt

®Þnh.

Tµi s¶n tham gia tÝn dông cã thÓ lµ tµi s¶n v« thÓ ( t b¶n lîi thÕ ): Danh

hiÖu, uy tÝn, quyÒn së h÷u, hoÆc cã thÓ lµ c¸c tµi s¶n h÷u thÓ (t b¶n s¶n xuÊt):

Lao ®éng, tµi s¶n hiÖn vËt, hoÆc tµi s¶n tµi chÝnh

NÕu ngêi ®i mîn sö dông tµi s¶n ®i mîn nhiÒu h¬n sè lîng hay thêi gian

cho phÐp, th× hµnh vi ®ã ®îc coi lµ lîi dông (®èi víi tµi s¶n v« thÓ vµ tµi s¶n v«

h×nh); lµ chiÕm dông (®èi víi tµi s¶n thÓ lý vµ tµi s¶n tµi chÝnh).

Tµi s¶n mîn cha hoµn tr¶ gäi lµ nî.

§Ó lµm râ b¶n chÊt cña ho¹t ®éng tÝn dông, cÇn ph©n biÖt râ mét sè h×nh

th¸i cña thuËt ng÷ “Cho mîn”.

- Mîn thuÇn tuý: Nguyªn t¾c mîn g× tr¶ nÊy, ngêi cho mîn ph¶i chÞu

thiÖt thßi vÒ møc “hao mßn” cña tµi s¶n vµ kh«ng ®ßi hái ®Òn bï vËt chÊt g× cho

sù hy sinh cña m×nh khi chÊp nhËn cho mîn.

- Thuª: Ngêi cho thuª víi môc ®Ých lµ ®Ó kiÕm lêi, viÖc hoµn tr¶ dùa trªn

nguyªn t¾c tiÒn tÖ. Do ®ã ®©y lµ biÕn thÓ cña quan hÖ mua b¸n, mµ hµng ho¸

chÝnh lµ thêi gian sö dông tµi s¶n cña ngêi ®i thuª.

4

- Vay: Kh¸c víi h×nh thøc nh mîn vµ thuª, tµi s¶n vay lµ tµi s¶n mµ ngêi

®i vay cã toµn quyÒn sö dông ®Ó trao ®æi, thanh to¸n ®óng nh tµi s¶n cã cña

chÝnh m×nh.

Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, cã thÓ thÊy tÝn dông cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n

sau:

 Gi¸ c¶ tÝn dông (tøc lµ gi¸ c¶ cña kho¶n vay) ®ã lµ l·i suÊt. L·i suÊt lµ

tû lÖ phÇn tr¨m theo sè tiÒn vay mµ ngêi vay ph¶i tÝnh ra ®Ó tr¶ cho ngêi cho

vay. ViÖc ®Þnh gi¸ tÝn dông cÇn ph¶i ®îc ho¹ch ®Þnh râ rµng theo mét sè tiªu

chuÈn nhÊt ®Þnh ®Ó lµm ®Þnh híng cho c¸n bé tÝn dông thùc hiÖn nghiÖp vô cho

vay cña m×nh.

 Quan hÖ tÝn dông dùa trªn c¬ së hoµn tr¶, chuyÓn ®æi quyÒn sö dông

kho¶n vay trong thêi gian nhÊt ®Þnh mµ kh«ng trao ®æi quyÒn së h÷u kho¶n

vay.

 S¶n phÈm cña tÝn dông lµ s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tho¶ m·n nhu cÇu x·

héi vµ cña doanh nghiÖp. TÝn dông Ng©n hµng (TDNH) lµ c«ng cô cña ChÝnh

phñ nh»m thùc thi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë tÇm vÜ m«, nh»m ®iÒu tiÕt nÒn kinh

tÕ.

Tuú tÝnh chÊt cña c¸c kho¶n vay mµ tÝn dông ®îc ph©n lµm c¸c lo¹i sau:

 Theo thêi gian cho vay: TÝn dông cã ba h×nh thøc: Ng¾n h¹n (díi 1

n¨m); Trung h¹n (tõ 1 ®Õn 3 n¨m); Dµi h¹n (trªn 3 n¨m).

- TÝn dông ng¾n h¹n: Cã thêi h¹n díi mét n¨m - ®¸p øng yªu cÇu vèn lu

®éng.

- TÝn dông trung h¹n: Cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 3 n¨m - ®Ó mua s¾m tµi s¶n

cè ®Þnh (TSC§), c¶i tiÕn kü thuËt, më réng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.

- TÝn dông dµi h¹n: Cã thêi h¹n trªn 3 n¨m - cho vay ®Ó ®Çu t ph¸t

triÓn.

 Theo h×nh thøc biÓu hiÖn cña vèn vay: TÝn dông b»ng tiÒn; tÝn

dông b»ng hiÖn vËt.

5

 Theo ph¬ng diÖn tæ chøc vµ ph¸p luËt: TÝn dông cã thÓ chia thµnh

tÝn dông chÝnh thøc vµ tÝn dông kh«ng chÝnh thøc.

- TÝn dông chÝnh thøc: Lµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông cã ®¨ng ký

ho¹t ®éng c«ng khai theo ph¸p luËt, chÞu sù gi¸m s¸t cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn

Nhµ níc. TÝn dông chÝnh thøc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong hÖ thèng tÝn dông cña

c¸c quèc gia.

- TÝn dông kh«ng chÝnh thøc: Lµ c¸c tæ chøc tÝn dông n»m ngoµi c¸c ®èi

tîng chÝnh thøc nãi trªn, ho¹t ®éng cña nã kh«ng chÞu sù qu¶n lý vµ kiÓm so¸t

cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ ho¹t ®éng tÝn dông nhng vÉn cã nguyªn t¾c

nhÊt ®Þnh gi÷a nh÷ng ngêi vay vµ cho vay ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro vÒ tÝn dông.

 Theo chñ thÓ tham gia trong quan hÖ tÝn dông cã thÓ chia thµnh:

- TÝn dông cÊp ChÝnh phñ trªn thÞ trêng chÝnh thøc:

+ TÝn dông ph¸t triÓn: §Ó cïng tån t¹i, c¸c tæ chøc quèc tÕ cã tÝn dông

hæ trî dù ¸n ph¸t triÓn ë c¸c níc, cÊp trän gãi hoÆc cÊp theo c«ng ®o¹n thùc

hiÖn dù ¸n.

+ TÝn dông ®Çu t cña Nhµ níc: Th«ng qua viÖc cho vay trùc tiÕp víi l·i

suÊt u ®·i, b·o l·nh tÝn dông ®Çu t, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t ®èi víi c¸c dù ¸n

®Çu t cña Nhµ níc thuéc c¸c ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ quan träng cña ®Êt níc

nh»m thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.

 Theo ®èi tîng vay vèn: Cã thÓ chia thµnh

- TÝn dông s¶n xuÊt: §Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c nhµ doanh nghiÖp

thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸.

- TÝn dông tiªu dïng: §Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n.

 Theo møc ®é tÝn nhiÖm:

- TÝn dông kh«ng b¶o ®¶m: §èi víi kh¸ch hµng ®îc tin tëng th× cã thÓ

cung cÊp tÝn dông kh«ng b¶o ®¶m, tøc lµ kh«ng cÇn thÕ chÊp.

6

- TÝn dông cã b¶o ®¶m: ¸p dông víi nh÷ng kh¸ch hµng mµ n¨ng lùc tµi

chÝnh kh«ng ®¶m b¶o, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp, cÇm cè hoÆc ph¶i cã

ngêi ®øng ra b¶o l·nh.

 Theo môc ®Ých sö dông tiÒn vay:

- Cho vay cã tÝnh chÊt ®Çu t.

- Cho vay cã tÝnh chÊt thanh to¸n.

- Cho vay cã tÝnh chÊt dù tr÷.

1.2 Doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ

Doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu mét c¸ch chung nhÊt lµ mét tæ chøc kinh tÕ

®îc thµnh lËp nh»m s¶n xuÊt, cung øng s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ

trêng.

Kh¸i niÖm trªn cho thÊy, doanh nghiÖp lµ chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã t

c¸ch ph¸p nh©n, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn thÞ trêng;

môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. Th«ng thêng, cÇn cã ba

®iÒu kiÖn ®Ó ®îc c«ng nhËn lµ mét doanh nghiÖp ®ã lµ:

+ Cã t c¸ch ph¸p nh©n ®Çy ®ñ;

+ Cã vèn ph¸p ®Þnh ®Ó kinh doanh;

+ Cã tªn gäi vµ ho¹t ®éng víi danh nghÜa riªng, chÞu tr¸ch nhiÖm ®éc

lËp vÒ mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp cïng tån t¹i,

ph¸t triÓn.

Theo møc ®é lín, nhá cña quy m« trong nÒn kinh tÕ cã hai lo¹i h×nh

doanh nghiÖp: Doanh nghiÖp lín vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá.

ViÖc quy ®Þnh tiªu thøc nh thÕ nµo lµ doanh nghiÖp lín, doanh nghiÖp

võa vµ nhá lµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña tõng níc, trong tõng

giai ®o¹n cô thÓ.

Qua nghiªn cøu tiªu chÝ ph©n lo¹i DN V&N ë mét sè níc, cã thÓ nhËn

thÊy: Vèn, sè lîng lao ®éng, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n (doanh thu) lµ nh÷ng tiªu chÝ

7

quan träng ®Ó x¸c ®Þnh quy m« doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, viÖc sö dông mét, hai

hay c¶ ba tiªu chÝ lµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn, tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ biÖn ph¸p hç

trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp cña tõng níc cô thÓ.

B¶ng 1.1 Tiªu chÝ x¸c ®Þnh DN V&N t¹i mét sè níc vµ vïng l·nh thæ

Tªn níc

C¸c tiªu thøc ¸p dông

Sè lao ®éng ( ngêi ) Tæng vèn hoÆc

gi¸ trÞ tµi s¶n

Doanh thu

Australia < 500 ngµnh c«ng nghiÖp vµ

dÞch vô

Canada < 500 < 20 triÖu CAD

§µi loan < 300 (ngµnh c«ng nghiÖp )

< 50 ( ngµnh dÞch vô )

1,4 triÖu USD

< 1,4 triÖu USD

Indonesia <100 < 0,6 tØ rupi < 2 tû rupi

Mexico < 250 < 7 triÖu USD

Philipine < 200 < 100 triÖu Peso

Singapore <100 < 499 triÖu GSD

Myanma <100

Th¸i Lan <100 < 20 triÖu Bath

Hµn Quèc < 300 (chÕ t¹o, khai th¸c)

< 200 (ngµnh x©y dùng )

< 20 ( ngµnh dÞch vô )

< 0,6 triÖu USD

0,25 triÖu USD < 1,4 triÖu USD

Mü < 500

NhËt < 50 ( ho¹t ®éng b¸n lÏ )

< 100 (ho¹t ®éng b¸n bu«n)

< 300 ( c¸c ngµnh kh¸c )

< 10 triÖu yªn

< 30 triÖu yªn

< 100 triÖu yªn

Nguån : Kû yÕu khoa häc, Dù ¸n chÝnh s¸ch hæ trî ph¸t triÓn doanh

nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam, häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ

Néi 1996 [15, 12] , [30, 88-89].

ë ViÖt Nam, theo c«ng v¨n sè 681/CP-KTN ngµy 20/6/1998 cña ChÝnh

phñ quy ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ d￾íi 5 tû ®ång vµ cã sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m díi 200 ngêi [12,13].

8

§Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp

võa vµ nhá, ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè

90/2001/N§-CP, tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá: “ DNV&N lµ c¬

së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn

hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng

n¨m kh«ng qu¸ 300 ngêi” [8].

B¶ng 1.2 C¬ cÊu vµ tèc ®é t¨ng GDP theo thµnh phÇn kinh tÕ

ë níc ta thêi kú 2004 - 2006

§¬n vÞ tÝnh: %

Thµnh phÇn kinh tÕ 2004 2005 2006

I. C¬ cÊu GDP (gi¸ hiÖn hµnh) 100 100 100

1. Kinh tÕ Nhµ níc 39,23 38,42 37,30

2. Kinh tÕ ngoµi Nhµ níc 45,61 45,68 45,65

Trong ®ã: Kinh tÕ tËp thÓ 7,08 6,87 6,61

Kinh tÕ t nh©n 8,42 8,89 9,35

Kinh tÕ c¸ thÓ 30,11 29,91 29,69

3. Kinh tÕ cã V §T níc ngoµi 15,17 15,89 17,05

II. Tèc ®é t¨ng GDP (thùc tÕ) 7,79 8,43 8,17

Kinh tÕ Nhµ níc 7,75 7,36 6,42

Kinh tÕ ngoµi quèc doanh 6,95 8,19 8,27

Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi 11,51 13,20 14,05

Nguån: [1], [24]

Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng cña nÒn kinh tÕ,

thÓ hiÖn:

Thø nhÊt: Gãp phÇn lµm t¨ng trëng kinh tÕ, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao

®éng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cho nÒn kinh tÕ

Sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· lµm

cho tèc ®é t¨ng trëng nÒn kinh tÕ. MÆc dï quy m« kh«ng lín nhng DNV&N ®·

huy ®éng ®îc 30 tû USD vèn ®Çu t, sö dông gÇn 3 triÖu lao ®éng, t¹o 49% tæng

9

sè viÖc lµm phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n vµ 26% tæng sè lao ®éng c¶ níc, ®ãng

gãp 45,66% (n¨m 2006) tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) vµ chiÕm h¬n 29%

tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, thÓ hiÖn ë b¶ng 1.2 .

Thø hai: Gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng thu nhËp cho

d©n c

Ph¸t triÓn doanh nghiÖp, c¸c trang tr¹i ë c¸c vïng n«ng th«n, vïng nói,

vïng s©u, vïng xa lµm cho tû träng ngµnh n«ng nghiÖp ë nh÷ng vïng nµy gi¶m

xuèng, t¨ng tû träng nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i dÞch vô. ViÖc h×nh

thµnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm t¨ng c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp vµ ph¸t

triÓn ngµnh th¬ng m¹i dÞch vô trªn ®Þa bµn, t¨ng thu nhËp cña c¸c hé d©n c xung

quanh doanh nghiÖp ®ãng, c¶i thiÖn vµ gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.

Thø ba : T¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ, lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ

Qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm cho

thÞ trêng s¶n phÈm hµng ho¸ mµ nã tham gia vµo trë nªn ®a d¹ng, phong phó vµ

mang tÝnh c¹nh tranh cao h¬n, lu th«ng hµng ho¸ thuËn tiÖn h¬n, gi¶m bít

chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng miÒn. Doanh nghiÖp võa vµ nhá nhanh nh¹y n¾m b¾t

thÞ trêng, thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch marketing ®Ó thu hót kh¸ch hµng, t¨ng s¶n l￾îng tiªu thô. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ ho¹t ®éng ë nh÷ng

vïng cã ®Þa h×nh khã kh¨n h¬n nh vïng nói, n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa, khu

vùc cã Ýt d©n c, qui m« thÞ trêng nhá.

Thø t: DN V&N gãp phÇn quan träng trong viÖc thu hót vèn ®Çu t vµ

sö dông tèi u c¸c nguån lùc .

C¸c DN V&N khi thµnh lËp kh«ng cÇn nhiÒu vèn, ®· t¹o c¬ héi cho

®«ng ®¶o d©n c cã thÓ tham gia ®Çu t. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c

DN V&N cã thÓ dÔ dµng huy ®éng vèn dùa trªn quan hÖ hä hµng, b¹n bÌ th©n

thuéc. ChÝnh v× vËy, DN V&N ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn cã hiÖu qu¶ trong viÖc huy

®éng, sö dông c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong d©n c vµ biÕn nã thµnh c¸c kho¶n

vèn ®Çu t.

10

Víi quy m« võa vµ nhá, l¹i ®îc ph©n bè ph©n t¸n ë kh¾p c¸c ®Þa ph¬ng,

c¸c vïng l·nh thæ nªn DN V&N cã kh¶ n¨ng tËn dông c¸c tiÒm n¨ng vÒ lao

®éng, vÒ nguyªn vËt liÖu víi tr÷ lîng h¹n chÕ, kh«ng ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt

quy m« lín, nhng s½n cã ë ®Þa ph¬ng, sö dông c¸c s¶n phÈm phô hoÆc phÕ liÖu,

phÕ phÈm cña c¸c doanh nghiÖp lín.

Thø n¨m: T¹o ®µ cho viÖc h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp lín, c¸c tËp

®oµn, c¸c tæng c«ng ty

C¸c doanh nghiÖp lín (DNL) thêng kh«ng thÓ cung cÊp ®ñ hµng ho¸ vµ

dÞch vô cho toµn bé thÞ trêng. Víi ®Æc trng nhá lÎ, n¨ng ®éng, DN V&N tËp

trung vµo nh÷ng "thÞ trêng ng¸ch" ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c©n ®èi cung cÇu cña thÞ

trêng. §ång thêi, DN V&N sÏ lµ nh÷ng vÖ tinh cung cÊp b¸n thµnh phÈm hay

c¸c s¶n phÈm phô trî, gióp cho c¸c doanh nghiÖp lín ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n.

Mét DN míi thµnh lËp, kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã ®ñ nguån lùc tµi

chÝnh ®Ó ho¹t ®éng víi quy m« lín. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c c¬ së nhá

nµy tù tÝch luü vèn, kinh nghiÖm ®Ó dÇn trë nªn lín m¹nh, tõ DN "vÖ tinh", hç

trî cho c¸c DNL trë thµnh c¸c c«ng ty mÑ, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. DN V&N lµ

khëi nguån cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh DNL trong x· héi.

Thø s¸u: Gãp phÇn æn ®Þnh x· héi t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi

lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ thu hót mét lîng lín lùc lîng

tham gia lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng phÊn ®Êu, häc tËp, lµm viÖc,

giao lu, gãp phÇn æn ®Þnh trËt tù x· héi, lµm gi¶m c¸c tÖ n¹n x· héi do nh÷ng

ngêi thÊt nghiÖp g©y ra.

Tãm l¹i, tuú theo ®iÒu kiÖn cña mçi níc cã ®Æc ®iÓm vµ tr×nh ®é ph¸t

triÓn kh¸c nhau, nhng nh÷ng lo¹i h×nh DN V&N ®Òu cã vai trß rÊt quan träng

trong viÖc ph¸t triÓn KT-XH ë mçi níc. ChÝnh v× vËy, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn

cña c¸c DN V&N lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cho sù ph¸t triÓn.

11

MÆc dï doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t

triÓn kinh tÕ cña c¶ níc, nhng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp

võa vµ nhá còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ, ®ã lµ:

Mét lµ: Kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n chÕ.

Víi u thÕ t¹o lËp dÔ dµng víi mét lîng vèn Ýt, DN V&N thêng cã n¨ng lùc

tµi chÝnh thÊp, dÉn ®Õn nhiÒu bÊt lîi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD),

khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông do kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn nh:

ThiÕu tµi s¶n thÕ chÊp, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tham gia mét phÇn vèn trong tæng

møc ®Çu t cña dù ¸n lín.

Do quy m« kinh doanh kh«ng lín, nªn DN V&N còng Ýt cã kh¶ n¨ng huy

®éng ®îc vèn trªn thÞ trêng. ChÝnh v× thÕ, c¸c DN V&N lu«n ë trong t×nh tr¹ng

thiÕu vèn, ®iÒu ®ã khiÕn cho kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña

DN bÞ giíi h¹n.

Hai lµ: DN V&N bÞ bÊt lîi trong viÖc mua nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc,

thiÕt bÞ vµ tiªu thô s¶n phÈm.

C¸c DNV&N cã quy m« kinh doanh kh«ng lín, kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n

hÑp, thiÕu vèn lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n chÝnh, v× vËy viÖc ®Çu t mua s¾m

thiÕt bÞ víi sè lîng Ýt kh«ng ®îc hëng c¸c kho¶n chiÕt khÊu gi¶m gi¸, hoÆc viÖc

nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ cña níc ngoµi, do DN V&N thiÕu th«ng tin vµ quan hÖ

thêng ph¶i th«ng qua ®¹i lý nªn gi¸ c¶ ®¾t h¬n. MÆt kh¸c viÖc thùc hiÖn c¸c

chiÕn lîc marketing vµ xóc tiÕn th¬ng m¹i ph¸t triÓn thÞ trêng ë trong vµ ngoµi

níc khã cã c¬ héi.

Do tiÒm lùc cßn h¹n chÕ nªn søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp níc

ta thÊp h¬n so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, chØ sè c¹nh tranh

(BCI) bÞ tôt tõ vÞ vÝ 50/102 n¨m 2003 xuèng cßn 79/104 n¨m 2004 vµ 80/116

n¨m 2005. V× vËy, dÈn ®Õn c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta thÊp. Theo b¸o

c¸o c¹nh tranh Toµn cÇu cña DiÓn ®µn kinh tÕ ThÕ giíi (WEF) c«ng bè nh÷ng

12