Tác động các yếu tố kinh tế đến cán cân thương mại của các quốc gia khu vực Đông Nam Á giai đoạn 2000 - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH



LƯƠNG BẢO LINH

TÁC ĐỘNG CÁC YẾU TỐ KINH TẾ ĐẾN

CÁN CÂN THƯƠNG MẠI CỦA

CÁC QUỐC GIA KHU VỰC ĐÔNG NAM Á

GIAI ĐOẠN 2000 - 2014

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

TP. Hồ Chí Minh, năm 2015

iii

TÓM TẮT

Luận văn nghiên cứu này thực hiện phân tích và đo lường tác động các yếu tố

kinh tế vĩ mô đến cán cân thương mại các quốc gia khu vực Đông Nam Á. Trên cơ sở

đó, luận văn đưa ra những kết luận và đề xuất, kiến nghị liên quan đến ổn định cán cân

thương mại của các quốc gia này.

Trên cơ sở tham khảo lý thuyết và các nghiên cứu trước, luận văn đưa ra mô

hình nghiên cứu gồm 1 biến phụ thuộc là cán cân thương mại và 6 biến độc lập là các

yếu tố kinh tế vĩ mô, bao gồm: tỷ giá hối đoái, lạm phát, tổng sản phẩm quốc nội

(GDP), thu nhập quốc gia bình quân đầu người, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

(FDI) và nợ chính phủ. Luận văn sử dụng phần mềm Excel và Stata 11.0 để thực hiện

ước lượng hồi quy với dữ liệu bảng thu thập từ các quốc gia khu vực Đông Nam Á

trong giai đoạn 2000 – 2014.

Kết quả nghiên cứu cho thấy một số các yếu tố kinh tế có tác động đến cán cân

thương mại là Tỷ giá hối đoái, Tổng sản phẩm quốc nội và thu nhập quốc gia bình

quân, trong đó, GDP có tác động cùng chiều, tỷ giá hối đoái và thu nhập quốc gia bình

quân có tác động trái chiều đến cán cân thương mại Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu

cũng cho thấy lạm phát, Đầu tư trực tiếp nước ngoài và nợ chính phủ không có tác

động đến cán cân thương mại của các quốc gia này.

Từ những kết quả trên, đề tài đã đưa ra một số kiến nghị và giải pháp ổn định

cán cân thương mại các quốc gia khu vực Đông Nam Á, cũng như đề xuất kiến nghị

riêng đối với Việt Nam.

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii

TÓM TẮT.....................................................................................................................iii

MỤC LỤC..................................................................................................................... iv

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ................................................................................ vii

DANH MỤC BẢNG....................................................................................................viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................ ix

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU........................................................................................... 1

1.1 Lý do chọn đề tài............................................................................................. 1

1.2 Vấn đề nghiên cứu .......................................................................................... 2

1.3 Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................ 3

1.4 Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 3

1.5 Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 3

1.6 Phạm vi nghiên cứu......................................................................................... 3

1.7 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3

1.8 Ý nghĩa nghiên cứu ......................................................................................... 4

1.9 Kết cấu luận văn.............................................................................................. 4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT NGHIÊN CỨU.................................................... 6

2.1 Cán cân thương mại ........................................................................................ 6

2.1.1 Các khái niệm về cán cân thương mại ...................................................... 6

2.1.2 Đo lường cán cân thương mại................................................................... 7

2.1.3 Các yếu tố tác động đến cán cân thương mại ............................................ 7

2.2 Tác động các yếu tố kinh tế đến cán cân thương mại....................................... 8

2.2.1 Tỷ giá hối đoái........................................................................................ 8

2.2.2 Lạm phát............................................................................................... 10

2.2.3 Tổng sản phẩm quốc nội ....................................................................... 12

2.2.4 Thu nhập quốc gia bình quân đầu người................................................ 13

2.2.5 Đầu tư trực tiếp..................................................................................... 14

2.2.6 Nợ chính phủ ........................................................................................ 15

2.3 Tổng quan các nghiên cứu trước.................................................................... 16

v

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU............................... 22

3.1 Mô hình nghiên cứu ...................................................................................... 22

3.2 Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................... 23

3.2.1 Tỷ giá hối đoái ....................................................................................... 23

3.2.2 Lạm phát ................................................................................................ 23

3.2.3 Tổng sản phẩm quốc nội......................................................................... 24

3.2.4 Thu nhập quốc gia bình quân đầu người................................................. 24

3.2.5 Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ............................................................. 24

3.2.6 Nợ chính phủ.......................................................................................... 25

3.3 Xác định và đo lường các biến ...................................................................... 25

3.3.1 Biến phụ thuộc ....................................................................................... 25

3.3.2 Biến độc lập ........................................................................................... 25

3.4 Thu thập dữ liệu nghiên cứu.......................................................................... 28

3.4.1 Nguồn dữ liệu nghiên cứu ...................................................................... 28

3.4.2 Đặc điểm dữ liệu nghiên cứu.................................................................. 28

3.4.3 Đặc điểm mẫu nghiên cứu ...................................................................... 29

3.4.3.1 Campuchia........................................................................................ 29

3.4.3.2 Indonesia .......................................................................................... 30

3.4.3.3 Malaysia ........................................................................................... 32

3.4.3.4 Philippines........................................................................................ 33

3.4.3.5 Singapore.......................................................................................... 35

3.4.3.6 Thailand ........................................................................................... 37

3.4.3.7 VietNam........................................................................................... 38

3.5 Phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu ............................................... 40

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................... 42

4.1 Mô tả thống kê các biến trong mô hình nghiên cứu ....................................... 42

4.2 Phân tích hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình nghiên cứu ............. 43

4.3 Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến................................................................ 44

4.4 Kết quả hồi quy nghiên cứu........................................................................... 45

4.4.1 Mô hình các yếu tố tác động cố định (FEM) ......................................... 45

4.4.2 Mô hình các yếu tố tác động ngẫu nhiên (REM) ................................... 46

4.4.3 Kiểm định Hausman, lựa chọn mô hình ................................................ 47

vi

4.5 Phân tích kết quả nghiên cứu......................................................................... 47

4.6 Thảo luận kết quả hồi quy ............................................................................. 49

4.6.1 Tỷ giá hối đoái......................................................................................... 49

4.6.2 Lạm phát ................................................................................................. 49

4.6.3 Tổng sản phẩm quốc nội.......................................................................... 50

4.6.4 Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài............................................................... 50

4.6.5 Thu nhập quốc gia bình quân đầu người .................................................. 50

4.6.6 Nợ chính phủ........................................................................................... 50

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................... 52

5.1 Kết luận......................................................................................................... 52

5.2 Kiến nghị của đề tài....................................................................................... 53

5.2.1 Kiến nghị đối với các quốc gia khu vực Đông Nam Á............................ 53

5.2.2 Kiến nghị đối với các quốc gia Việt Nam............................................... 53

5.3 Hạn chế của đề tài ......................................................................................... 54

5.4 Hướng nghiên cứu tiếp theo .......................................................................... 54

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 55

PHỤ LỤC..................................................................................................................... 58

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1 Tóm lượt các yếu tố tác động đến cán cân thương mại

Hình 2.2 Tóm lượt các yếu tố tác động đến cán cân thương mại