Sức sống của tục ngữ trong tác phẩm “Mảnh đất lắm người nhiều ma” của nhà văn Nguyễn Khắc Trường

Ngô Thị Thanh Quý Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 3 - 8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

SỨC SỐNG CỦA TỤC NGỮ TRONG TÁC PHẨM ”MẢNH ĐẤT LẮM NGƯỜI

NHIỀU MA” CỦA NHÀ VĂN NGUYỄN KHẮC TRƯỜNG

Ngô Thị Thanh Quý*

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Việc sử dụng những câu tục ngữ đã giúp nhà văn Nguyễn Khắc Trường làm sống dậy hình ảnh

thôn quê Việt nam. Cách nói của dân gian giờ lại trở về cuộc sống hiện đại trong một hình thức

mới mẻ hơn - đó là lời của nhân vật trong tiểu thuyết.

Nguyễn Khắc Trường sử dụng tục ngữ là tiếp thu luôn cả triết lý dân gian, lối cảm, lối nghĩ, cách

nói phương pháp tư duy của dân gian. Nói chung văn xuôi Việt Nam hiện đại đã kế thừa nghệ

thuật sáng tác dân gian một cách tinh tế, điêu luyện. Nói một cách ngược lại, văn học dân gian mà

cụ thể là tục ngữ đã hiện diện trong cuộc sống hiện đại hôm nay một cách nhuần nhị. Việc sử dụng

một thể loại văn học dân gian truyền thống trong tác phẩm văn học hiện đại đã làm tăng tính hình

tượng của văn học làm nổi bật phong cách văn xuôi của các nhà văn. Sức sống của tục ngữ truyền

thống đã có một hình thức lưu truyền phong phú. Bên cạnh việc lưu truyền độc lập qua chuỗi lời

nói, lưu truyền trên báo chí thì tục ngữ còn hiện diện sinh động trên những trang văn.

Từ khóa: tục ngữ, tiểu thuyết "Mảnh đất lắm người nhiều ma”, tính hình tượng, Nguyễn Khắc

Trường

Tục ngữ biểu hiện trí tuệ của nhân dân ta trong

việc nhận thức về thế giới. Đồng thời tục ngữ

cũng phản ánh thái độ ứng xử và tình cảm của

nhân dân lao động đối với mọi vấn đề trong

cuộc sống. Mỗi câu tục ngữ đều dùng hình

ảnh sự vật, sự việc, hiện tượng cụ thể để nói

lên ý niệm trừu tượng, dùng hiện tượng cá

biệt để nói lên cái phổ biến. Vì vậy, tục ngữ

thường có hai nghĩa: nghĩa đen (nghĩa hẹp) và

nghĩa bóng (nghĩa rộng). Cái cụ thể, cá biệt sẽ

tạo nên nghĩa đen, nghĩa ban đầu vốn có, cái

trừu tượng, phổ biến tạo nên nghĩa bóng. Và

chỉ có thể hiểu rõ hơn về nghĩa bóng của câu

tục ngữ khi đặt nó trong một văn cảnh cụ thể.

Quá trình phát triển lịch sử của nhân loại đã

cho chúng ta thấy rằng: Tri thức được sinh ra

và chứng minh từ lao động thực tiễn. Tục ngữ

là một trong những kho tàng tri thức ấy. Nó là

kho kinh nghiệm của nhân dân lao động được

đúc kết từ thực tiễn sản xuất và quá trình chắt

lọc của thời gian. Nguồn gốc xuất phát của

tục ngữ là từ lao động sản xuất nông nghiệp

gắn chặt với sự phát triển của nền văn minh



Tel: 0989 793169

lúa nước. Quê hương Việt Nam với những

người dân quê lam lũ, nhưng chính họ lại là

người nuôi dưỡng và phát triển những câu tục

ngữ. Với cái hữu hình "trăm năm bia đá thì

mòn" và cái vô hình "ngàn năm bia miệng

vẫn còn trơ trơ", tục ngữ được truyền từ đời

này qua đời khác trong môi trường giao tiếp

mộc mạc và giản dị của làng quê Việt Nam. Ở

đấy ta luôn tìm thấy lối ví von, vận dụng tục

ngữ để "đốp, chát" để "đối đáp". Những câu

tục ngữ ấy được sử dụng một cách linh hoạt,

khéo léo tài tình. Có thể xem đây là một bản

chất đặc trưng cơ bản của con người Việt

Nam thích nói tục ngữ trong giao tiếp.

Nếu như việc tìm hiểu ảnh hưởng của tục ngữ

truyền thống trong thơ ca trung đại, hiện đại

đã từng thu hút nhiều nhà nghiên cứu, thì

trong lĩnh vực văn xuôi lại chưa có nhiều

công trình. Chúng ta có một nền văn xuôi

hiện đại với nhiều tác phẩm có giá trị nhưng

công việc tìm tòi, nghiên cứu về vai trò của

sáng tác dân gian trong các tác phẩm đó chưa

có mấy thành tựu. Đây là một hướng mới gợi

mở cho chúng tôi rất nhiều suy nghĩ khi tìm

hiểu ảnh hưởng của tục ngữ trong xã hội hiện

đại thông qua các tác phẩm văn chương.