Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Sử dụng nguồn lao động tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2001-2011
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
NGUYỄN NGỌC DIỆP
SỬ DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH
GIAI ĐOẠ N 2001 – 2011
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC ĐỊA LÍ
Thái Nguyên – 2013
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
NGUYỄN NGỌC DIỆP
SỬ DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH
GIAI ĐOẠ N 2001 – 2011
Chuyên ngành : Địa lí học
Mã số : 60.31.05.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC ĐỊA LÍ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Thị Sơn
Thái Nguyên – 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu trích dẫn có
nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất cứ công trình
nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2013
Tác giả luận văn
Nguyễn Ngọc Diệp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii
MỤC LỤC
Trang
Trang bìa phụ
Lời cam đoan.......................................................................................................i
Mục lục...............................................................................................................ii
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt..............................................................iii
Danh mục các bảng ..........................................................................................iv
Danh mục các hình ............................................................................................v
Danh mục các bản đồ ........................................................................................vi
MỞ ĐẦU ...........................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài.........................................................................................1
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ................................................2
3. Giới hạn của đề tài .....................................................................................2
4. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................3
5. Lịch sử nghiên cứu đề tài ...........................................................................5
6. Những đóng góp của luận văn ...................................................................7
7. Cấu trúc đề tài ............................................................................................7
NỘI DUNG........................................................................................................8
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SỬ DỤNG NGUỒN
LAO ĐỘNG ......................................................................................................8
1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN...................................................................................8
1.1.1. Một số vấn đề về nguồn lao động ....................................................8
1.1.2. Quan niệm về sử dụng lao động.....................................................13
1.1.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến sử dụng nguồn lao động...............19
1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN.............................................................................24
1.2.1. Khái quát vấn đề sử dụng nguồn lao động ở Việt Nam.................24
1.2.2. Khái quát nguồn lao động và sử dụng nguồn lao động ở Đồng
Bằng Sông Hồng. .....................................................................................31
Tiểu kết chương 1.........................................................................................36
Chƣơng 2: NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG VÀ THỰC TRẠNG SỬ
DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH TRONG GIAI ĐOẠN
2001 – 2011......................................................................................................37
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iii
2.1. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỬ DỤNG NGUỒN LAO
ĐỘNG Ở BẮC NINH ..................................................................................37
2.1.1. Các nhân tố kinh tế - xã hội ...........................................................37
2.1.2. Các nhân tố tự nhiên ......................................................................53
2.2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH
GIAI ĐOẠN 2001 – 2011............................................................................56
2.2.1. Nguồn lao động..............................................................................56
2.2.2. Thực trạng sử dụng nguồn lao động tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011..69
2.2.3. Thực trạng vấn đề việc làm ở Bắc Ninh giai đoạn 2001-2011 ......84
Tiểu kết chương 2.........................................................................................93
Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ SỬ DỤNG LAO ĐỘNG
ĐẾN NĂM 2020..............................................................................................96
3.1. ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH
ĐẾN NĂM 2020 ..........................................................................................96
3.1.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc đến năm 202096
3.1.2. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 của Bắc Ninh .98
3.2. ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG NGUỒN L AO ĐỘNG TỈNH BẮC NINH
ĐẾN NĂM 2020 ..........................................................................................99
3.2.1. Dự báo về dân số tỉnh Bắc Ninh ....................................................99
3.2.2. Dự báo về nguồn lao động và chất lƣợng nguồn lao động ..........101
3.2.3. Định hƣớng sử dụng nguồn lao động...........................................102
3.3. CÁC GIẢI PHÁP VỀ SỬ DỤNG NGUỒN LAO ĐỘNG HIỆU QUẢ104
3.3.1 Giải pháp phát triển kinh tế...........................................................104
3.3.2. Giải pháp về nguồn lao động và sử dụng nguồn lao động...........107
3.3.3. Các giải pháp khác .......................................................................113
KẾT LUẬN...................................................................................................115
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................117
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BN Bắc Ninh
CCKT Cơ cấu kinh tê
CCLĐ Cơ cấu lao động
CN – XD Công nghiệp – xây dựng
DV Dịch vụ
DN Doanh nghiệp
GB Gia Bình
HĐKT Hoạt động kinh tế
KVNN Khu vực nhà nƣớc
KVNNN Khu vực ngoài nhà nƣớc
KVCVĐTNN Khu vực có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài
LT Lƣơng Tài
LĐ Lao động
N- L- NN Nông – lâm – ngƣ nghiệp
QV Quế Võ
TS Từ Sơn
TD Tiên Du
TT Thuận Thành
YP Yên Phong
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Tỷ lệ tham gia lực lƣợng LĐ của dân số từ 15 tuổi trở lên
theo giới tính, thành thị/ nông thôn của cả nƣớc năm 2011 ........... 25
Bảng1.2: TLTN và thiếu việc làm của LLLĐ trong độ tuổi năm 2011
phân theo vùng.............................................................................. 27
Bảng 1.3. Cơ cấu lao động theo các ngành kinh tế của nƣớc ta giai đoạn
1999 – 2011 (Đơn vị:%)............................................................. 29
Bảng 1.4: Cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế nƣớc ta giai đoạn
2001 – 2011 .................................................................................. 30
Bảng 1.5: Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc trong nền kinh
tế đã qua đào tạo phân theo vùng ................................................. 32
Bảng 2.1: Tốc độ tăng, giảm bình quân dân số ở thành thị và nông thôn
tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 1997 – 2011........................................... 40
Bảng 2.2: Dân số và tỉ lệ dân số trong độ tuổi lao động tỉnh Bắc Ninh
giai đoạn 2001 – 2011................................................................... 41
Bảng 2.3: Tổng sản phẩm xã hội theo giá so sánh 1994 của cả nƣớc,
ĐBSH và Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011.................................. 44
Bảng 2.4: Cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh Bắc Ninh giai đoạn
............... 2001 - 2011 44
Bảng 2.5: Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp giá thực tế phân
............... theo ngành của Bắc Ninh giai đoạn 2001 - 2011 45
Bảng 2.6: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp theo khu vực kinh tế tỉnh
Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011 .................................................. 46
Bảng 2.7: Dân số, nguồn lao động và tỉ lệ lao động tỉnh Bắc Ninh giai
đoạn 2001-2011 ............................................................................ 56
Bảng 2.8: Dân số trong độ tuổi lao động thành thị, nông thôn năm 2011...... 58
Bảng 2.9: Cơ cấu lao động đã qua đào tạo nghề ở Bắc Ninh năm 2011 ........ 60
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
v
Bảng 2.10: Tỉ lệ dân số trong độ tuổi lao động phân theo nhóm tuổi của
Bắc Ninh và cả nƣớc năm 2011.................................................... 62
Bảng 2.11: Tỉ lệ nguồn lao động của khu vực nông thôn và thành thị tỉnh
Bắc Ninh năm 2001 - 2011........................................................... 63
Bảng 2.12. Phân bố nguồn lao động theo khu vực thành thị và nông thôn
tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011........................................... 66
Bảng 2.13: Tỉ lệ dân số không hoạt động kinh tế của Bắc Ninh phân theo
lý do không làm việc và theo giới tính năm 2011 ........................ 68
Bảng 2.14: Lao động và tỉ lệ lao động đang làm việc phân theo loại hình
kinh tế ở Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011................................... 70
Bảng 2.15: Lao động đang làm việc theo ngành kinh tế ở Bắc Ninh giai
đoạn 2001 -2011 ........................................................................... 72
Bảng 2.16. Lao động trong ngành nông - lâm - thủy sản ............................... 75
Bảng 2.17. Lao động làm việc trong ngành công nghiệp - xây dựng ở
Bắc Ninh giai đoạn 2001 - 2011................................................... 77
Bảng 2.18. Lao động hoạt động trong các doanh nghiệp ở Bắc Ninh giai
đoạn 2005 - 2011 .......................................................................... 81
Bảng 2.19 : Số doanh nghiệp và lao động trong các doanh nghiệp tỉnh
Bắc Ninh phân theo huyện, thị năm 2011 .................................... 81
Bảng 2.20: Nhóm dân số HĐKT của Bắc Ninh giai đoạn 2001-2011 .......... 84
Bảng 2.21. Số lƣợng và tỉ trọng LĐ có việc làm phân theo
ngành kinh tế của Bắc Ninh giai đoạn 2001 - 2011 ..................... 85
Bảng 2.22. Tỉ trọng lao động có việc làm chia theo giới tính và loại hình
kinh tế tỉnh Bắc Ninh năm 2011................................................... 86
Bảng 2.23: Lực lƣợng LĐ Bắc Ninh chia theo đơn vị hành chính năm 2011..... 87
Bảng 2.24: Số lƣợng và tỉ lệ ngƣời thất nghiệp chia theo giới tính và
nhóm tuổi ở Bắc Ninh năm 2011.................................................. 91
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
vi
Bảng 3.1: Dự báo số dân của cả nƣớc, Đồng Bằng Sông Hồng và tỉnh Bắc
Ninh trong giai đoạn 2014 – 2034 99
Bảng 3.2: Dự báo về tốc độ gia tăng dân số của cả nƣớc, ĐBSH và tỉnh
Bắc Ninh giai đoạn 2014-2034..................................................... 99
Bảng 3.3: Dự báo về số lƣợng nguồn lao động và tỉ lệ nguồn lao động
trên tổng số dân, theo giới tính của tỉnh Bắc Ninh giai đoạn
2014-2034 ................................................................................... 100
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
vii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 1.1: Biểu đồ tỉ lệ thất nghiệp và tỉ lệ thiếu việc làm của
lực lƣợng lao động ở Đồng bằng sông Hồng năm 2011................. 33
Hình 1.2: Biểu đồ Cơ cấu lao động phân theo ngành kinh tế của Đồng
bằng sông Hồng giai đoạn 2001 – 2011(%)....................................34
Hình 2.1: Biểu đồ tốc độ tăng tổng sản phẩm xã hội của Bắc Ninh ...............43
Hình 2.2: Biểu đồ tỉ lệ lao động trong độ tuổi so với tổng số dân của các
huyện, thị của tỉnh Bắc Ninh năm 2011 ..........................................57
Hình 2.3: Biểu đồ tỉ lệ lao động đã qua đào tạo của Bắc Ninh từ năm
2001 đến năm 2011..........................................................................59
Hình 2.4: Biểu đồ mật độ lao động phân theo các huyện, thị
của Bắc Ninh năm 2011 ................................................................ 64
Hình 2.5: Biểu đồ cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế của cả nƣớc,
Đồng bằng sông Hồng và tỉnh Bắc Ninh năm 2011........................71
Hình2.6: Biểu đồ cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế của Bắc Ninh giai
đoạn 2001 - 2011 .............................................................................73
Hình 2.7: Tỉ lệ các doanh nghiệp phân theo thành phần kinh tế ở Bắc
Ninh năm 2005, 2011......................................................................82
Hình 2.8. Lao động trong các doanh nghiệp phân theo ngành ........................83
kinh tế tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2005 - 2011 ..................................83
Hình 2.9: Biểu đồ tỉ lệ nguồn lao động ở thành thị và nông thôn của cả
nƣớc, Đồng bằng sông Hồng và Bắc Ninh năm 2011.....................88
Hình 2.10: Biểu đồ tỉ lệ thất nghiệp của Bắc Ninh giai đoạn 2001 - 2011......90
Hình 2.11: Biểu đồ số ngƣời thiếu việc làm và số ngƣời không có việc
làm tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2001 – 2011 .................................... 92
Hình 2.12: Biểu đồ tỉ lệ sử dụng thời gian lao động ở khu vực nông thôn tỉnh
Bắc Ninh ......................................................................................................... 96
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
viii
DANH MỤC CÁC BẢN ĐỒ
Trang
Bản đồ 1: Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Ninh ............................................... 38
Bản đồ 2: Bản đồ các yếu tố ảnh hƣởng đến sử dụng nguồn lao động
của Bắc Ninh .................................................................................. 42
Bản đồ 3: Bản đồ hiện trạng sử dụng nguồn lao động tỉnh Bắc Ninh ................ 74
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong các nguồn lực để phát triển kinh tế thì nguồn lao động có ý nghĩa
vô cùng đặc biệt. Lịch sử nhân loại đã chứng minh vai trò quyết định của lao
động đối với phát triển kinh tế xã hội. Nguồn lao động không chỉ tạo ra của cải
vật chất nuôi sống con ngƣời mà còn sáng tạo ra công nghệ, thiết bị và sử dụng
chúng vào quá trình sản xuất.
Việt Nam là nƣớc có quy mô dân số đông (đứng thứ 14 trên thế giới)
với số dân năm 2011 là 90,5 triệu ngƣời. Trong đó, số ngƣời trong độ tuổi lao
động chiếm 56,7%. Trong cơ cấu lao động của nƣớc ta, lao động trong lĩnh vực
nông – lâm – ngƣ nghiệp chiếm tỉ lệ lớn (48,7%), lao động trong lĩnh vực công
nghiệp và dịch vụ chiếm tỉ lệ chƣa cao đã gây lên sức ép lớn lên vấn đề việc
làm. Theo số liệu thống kê năm 2011, tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị là 3,6%, ở
nông thôn là 1,71%, thời gian lao động đƣợc sử dụng ở nông thôn là 81,7%. Vì
vậy, việc phân công lao động, tạo việc làm cho lao động ở Việt Nam là nhiệm
vụ hết sức cấp thiết. Qúa trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đòi hỏi nƣớc ta
phải phân tích, đánh giá đúng, đầy đủ đặc điểm của nguồn lao động. Trên cơ sở
đó xác định phƣơng hƣớng và giải pháp hợp lí sử dụng hiệu quả nguồn lực này.
Bắc Ninh là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, nơi
có dân số tập trung đông và tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ, tuy nhiên vấn đề lao
động và việc làm vẫn còn nhiều bất cập. Dân số của tỉnh hiện nay là 1034,2
nghìn ngƣời, thuộc loại quy mô dân số trung bình nhƣng mật độ dân số là 1257
ngƣời/km2
, thuộc loại cao của cả nƣớc. Diện tích nhỏ bé, mật độ dân số đông,
số ngƣời trong độ tuổi lao động chiếm tỉ lệ lớn 540,6 nghìn ngƣời (62,6% dân
số) đã gây sức ép cho vấn đề lao động, việc làm của tỉnh. Quá trình công
nghiệp hóa diễn ra nhanh chóng trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện sự hẫng hụt về
nguồn lao động, nhất là nguồn lao động có tay nghề kĩ thuật cao.
Luận văn với đề tài “ Nguồn lao động và sử dụng nguồn lao động tỉnh
Bắc Ninh trong giai đoạn 2001 – 2011” với mong muốn tìm hiểu sự thay đổi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
trong vấn đề sử dụng nguồn lao động Bắc Ninh từ năm 2001 đến nay. Qua đó,
đề xuất một số giải pháp nhằm sử dụng có hiệu quả nguồn lao động của tỉnh
trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
2.1 Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở tổng quan vấn đề lí luận và thực tiễn về nguồn lao động, sử
dụng nguồn lao động, luận văn làm rõ thực trạng sử dụng nguồn lao động và
vấn đề việc làm của tỉnh Bắc Ninh. Từ đó, đề xuất một số giải pháp chủ yếu
nhằm sử dụng hợp lí nguồn lao động và giải quyết việc làm của tỉnh trong
những năm tới.
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn có những nhiệm vụ sau:
- Tổng quan cơ sở lí luận và thực tiễn về sử dụng nguồn lao động.
- Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng tới sử dụng nguồn lao động tỉnh Bắc
Ninh
- Nghiên cứu thực trạng sử dụng nguồn lao động ở Bắc Ninh trong giai
đoạn 2001 -2011
- Trên cơ sở định hƣớng nguồn lao động, đề xuất một số giải pháp nhằm
sử dụng hợp lí nguồn lao động Bắc Ninh trong các giai đoạn tiếp theo.
3. Giới hạn của đề tài
3.1. Giới hạn về nội dung:
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề chủ yếu về số lƣợng, chất
lƣợng, sự phân bố nguồn lao động cũng nhƣ việc sử dụng nguồn lao động theo
ngành nghề, theo khu vực kinh tế và theo thành phần kinh tế của tỉnh Bắc Ninh.
Đồng thời, nghiên cứu về những vấn đề nổi bật về việc làm của tỉnh.
3.2. Phạm vi lãnh thổ nghiên cứu:
Không gian nghiên cứu là địa bàn tỉnh Bắc Ninh với 8 đơn vị hành
chính: TP Bắc Ninh, TX Từ Sơn, huyện Gia Bình, huyện Lƣơng Tài, huyện
Thuận Thành, huyện Tiên Du, huyện Yên Phong, huyện Quế Võ.