Sử dụng bột lá sắn, keo giậu, stylo trong chăn nuôi gà thịt và gà đẻ bố mẹ lương phượng tại nông hộ Trung du miền núi phía Bắc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TỪ QUANG TRUNG

SỬ DỤNG BỘT LÁ SẮN, KEO GIẬU, STYLO

TRONG CHĂN NUÔI GÀ THỊT VÀ GÀ ĐẺ BỐ MẸ

LƢƠNG PHƢỢNG TẠI NÔNG HỘ TRUNG DU

MIỀN NÚI PHÍA BẮC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP

Thái Nguyên – 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

––––––––––––––––––––

TỪ QUANG TRUNG

SỬ DỤNG BỘT LÁ SẮN, KEO GIẬU, STYLO

TRONG CHĂN NUÔI GÀ THỊT VÀ GÀ ĐẺ BỐ MẸ

LƢƠNG PHƢỢNG TẠI NÔNG HỘ TRUNG DU

MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Ngành: Dinh dƣỡng & thức ăn chăn nuôi

Mã số: 62.62.01.07

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. TỪ QUANG HIỂN

Thái Nguyên – 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án này là hoàn toàn trung thực và chưa từng

được ai công bố, sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin, tài liệu trích dẫn

trong luận án này đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả

Từ Quang Trung

ii

LỜI CẢM ƠN

Hoàn thành luận án này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi luôn nhận được

sự giúp đỡ quý báu, sự chỉ bảo tận tình của thầy hướng dẫn GS.TS. Từ Quang

Hiển trong suốt qúa trình thực hiện luận án. Nhân dịp hoàn thành luận án này tôi

xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với thầy giáo hướng dẫn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với sự quan tâm giúp đỡ của ảng

ủy, an giám hiệu, các thầy cô giáo và các cán bộ Bộ môn cơ sở, các thầy cô giáo

khoa Chăn nuôi - Thú y và phòng đào tạo, các cán ộ thư viện trường ại học

Nông lâm, ại học Thái Nguyên, các cán bộ ban đào tạo - ại học Thái Nguyên đã

động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đối với Ban lãnh đạo và các cán bộ viên

chức của các đơn vị: Trại giống Gia cầm Thịnh án Thái Nguyên, Trung tâm

nghiên cứu và phát triển chăn nuôi miền núi - Viện chăn nuôi (đóng tại tỉnh Thái

Nguyên), Viện Khoa học Sự sống - ại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi

và giúp đỡ nhiệt tình cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, người thân trong gia đình đã

tạo điều kiện, động viên tôi trong quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận án.

Thái Nguyên, năm 2017

Tác giả

Từ Qu ng Trung

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. vii

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... viii

DANH MỤC C C TỪ VI T T T ............................................................................x

MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

Chƣơng 1. T NG QUAN T I LI U .........................................................................5

1.1. Nghiên cứu xác định giá trị năng lƣợng của thức ăn vật nuôi.........................5

1.1.1. Nguyên lý và phƣơng pháp nghiên cứu....................................................5

1.1.2. Một số kết quả nghiên cứu về xác định giá trị năng lƣợng của thức ăn...7

1.2. Ảnh hƣởng của protein và năng lƣợng trong khẩu phần đến khả năng sản

xuất của gà thịt và gà đẻ..........................................................................................9

1.2.1. Ảnh hƣởng của protein trong khẩu phần đến khả năng sản xuất của gà

thịt và gà đẻ.........................................................................................................9

1.2.2. Ảnh hƣởng của năng lƣợng trong khẩu phần đến khả năng sản xuất của

gà thịt và gà đẻ..................................................................................................12

1.2.3. Ảnh hƣởng của t l gi a năng lƣợng protein đến khả năng sản xuất của

gà thịt và gà đẻ..................................................................................................13

1.3. Sắc tố trong thực vật và vai trò của sắc tố đối với vật nuôi...........................15

1.3.1. Sắc tố trong thực vật và trong thức ăn chăn nuôi ...................................15

1.3.2. Vai trò của sắc tố thực vật đối với vật nuôi............................................17

1.4. Giới thi u về cây sắn keo giậu cỏ Stylo.......................................................20

1.4.1. Ngu n gốc đ c đi m sinh vật của cây sắn keo giậu và cỏ Stylo ..........20

1.4.2. Năng suất chất xanh ột lá của cây sắn keo giậu và cỏ Stylo ..............21

1.4.3. Thành phần h a học giá trị dinh dƣỡng của lá sắn keo giậu và cỏ Stylo ..22

1.4.4. Độc tố và phƣơng pháp kh độc tố của lá sắn keo giậu cỏ Stylo.........24

1.5. Kết quả nghiên cứu s dụng ột lá sắn keo giậu cỏ Stylo trong chăn nuôi gà

thịt gà đẻ ở trong nƣớc và ngoài nƣớc .................................................................26

iv

1.5.1. Kết quả nghiên cứu s dụng ột lá sắn keo giậu cỏ Stylo trong chăn

nuôi gà thịt........................................................................................................26

1.5.2. Kết quả nghiên cứu ột lá sắn keo giậu cỏ Stylo trong chăn nuôi gà đẻ .....28

1.6. Giới thi u về giống gà Lƣơng Phƣợng ..........................................................30

Chƣơng 2. NỘI DUNG V PHƢƠNG PH P NGHIÊN CỨU ...............................33

2.1. Đối tƣợng địa đi m thời gian nghiên cứu ....................................................33

2.2. Nội dung nghiên cứu......................................................................................34

2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................34

2.3.1. Th nghi m 1: Xác định năng suất, sản lƣợng và giá thành của ột lá

sắn keo giậu cỏ Stylo......................................................................................34

2.3.2. Th nghi m 2: Xác định năng lƣợng trao đổi của 3 loại ột lá c sự hi u

chỉnh theo lƣợng nitơ t ch lũy trong cơ th gà .................................................38

2.3.3. Th nghi m 3: Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp ột lá vào

khẩu phần đến khả năng sản xuất thịt của gà Lƣơng Phƣợng ..........................41

2.3.4. Th nghi m 4: Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp ột lá vào

khẩu phần đến sức sản xuất của gà đẻ ố mẹ Lƣợng Phƣợng..........................47

2.4. X lý số li u...................................................................................................53

Chƣơng 3. K T QUẢ NGHIÊN CỨU V THẢO LU N ......................................54

3.1. Xác định năng suất sản lƣợng và giá thành của ột lá sắn keo giậu cỏ Stylo..54

3.1.1. Thành phần dinh dƣỡng đất thí nghi m..................................................54

3.1.2. Năng suất sinh khối của các cây thức ăn th nghi m..............................55

3.1.3. Năng suất lá tƣơi của các cây thức ăn th nghi m..................................56

3.1.4. Năng suất ột lá của các cây thức ăn th nghi m ...................................57

3.1.5 Sản lƣợng lá tƣơi ột lá và năng lƣợng của a cây thức ăn th nghi m .58

3.1.6. Chi ph sản xuất cho 1 kg ột lá .............................................................60

3.2. Xác định năng lƣợng trao đổi của ột lá sắn keo giậu và Stylo c sự hi u

chỉnh theo lƣợng nitơ t ch lũy trong cơ th gà......................................................63

3.2.1. Kết quả phân t ch VCK CP và GE của khẩu phần và ột lá .................63

v

3.2.2. Kết quả phân t ch VCK CP và GE trong chất thải của gà các lô th

nghi m ..............................................................................................................64

3.2.3. Kết quả xác định nitơ trong VCK của các khẩu phần chất thải và ME

hi u chỉnh .........................................................................................................65

3.2.4. Kết quả xác định năng lƣợng trao đổi trƣớc và sau hi u chỉnh của

KPCS các KPTN và của 3 loại ột lá ..............................................................66

3.3. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp ột lá vào khẩu phần đến khả

năng suất thịt của gà Lƣơng Phƣợng ....................................................................68

3.3.1. T l nuôi sống của gà th nghiêm..........................................................68

3.3.2. Khả năng sinh trƣởng của gà th nghi m................................................69

3.3.3. Ảnh hƣởng của cách thức phối trộn ột lá vào khẩu phần đến khả năng

thu nhận chuy n h a thức ăn của gà th nghi m .............................................74

3.3.4. Ảnh hƣởng của cách thức phối trộn ột lá trong khẩu phần đến chỉ số

sản xuất PI và chỉ số kinh tế EN của gà th nghi m ........................................79

3.3.5. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp của ột lá vào khẩu phần

đến chất lƣợng thân thịt của gà th nghi m ......................................................81

3.3.6. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối trộn ột lá trong khẩu phần đến

chi ph thức ăn cho 1 kg tăng khối lƣợng của gà th nghi m ...........................86

3.3.7. Khảo nghi m tại nông hộ .......................................................................89

3.4. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp ột lá vào khẩu phần đến sức

sản xuất của gà đẻ ố mẹ Lƣợng Phƣợng.............................................................91

3.4.1. Ảnh hƣởng đến t l nuôi sống của các lô gà th nghi m ......................91

3.4.2. Ảnh hƣởng đến t l đẻ của các lô gà th nghi m ..................................92

3.4.3. Ảnh hƣởng đến năng suất và sản lƣợng trứng của các lô gà th nghi m95

3.4.4. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối trộn ột lá đến một số chỉ tiêu

vật lý h a học của trứng gà các lô th nghi m.................................................98

3.4.5. Sự t ch lũy sắc tố và đi m số quạt trong lòng đỏ trứng theo thời gian gà

đƣợc ăn khẩu phần c ột lá. ..........................................................................101

vi

3.4.6. Ảnh hƣởng của ột lá và cách thức phối hợp ột lá vào khẩu phần đến

chất lƣợng trứng ấp.........................................................................................104

3.4.7. Ảnh hƣởng đến tiêu tốn và chi ph thức ăn cho một gà con loại I .......107

3.4.8. Khảo nghi m tại nông hộ .....................................................................110

K T LU N V Đ NGH .....................................................................................113

TÀI LI U THAM KHẢO.......................................................................................115

vii

DANH MỤC HÌNH

H nh 3.1. Đ thị sinh trƣởng t ch lũy của gà qua các tuần th nghi m .....................71

H nh 3.2. i u đ sinh trƣởng tuy t đối của các lô gà th nghi m............................73

H nh 3.3. Đ thị t l đẻ của gà ở các tuần thí nghi m.............................................94

H nh 3.4. Đ thị hàm lƣợng carotenoids trong lòng đỏ trứng ................................103

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Thành phần nguyên li u và t l các chất dinh dƣỡng của KPCS............38

Bảng 2.2. Thành phần nguyên li u và t l các chất dinh dƣỡng của các KPTN.....39

Bảng 2.3. Công thức và thành phần dinh dƣỡng của thức ăn th nghi m cho gà thịt

của các lô ĐC LS1 KG1 và ST1 .............................................................................43

Bảng 2.4. Công thức và thành phần dinh dƣỡng của thức ăn th nghi m cho gà thịt

của các lô LS2, KG2, ST2.........................................................................................44

Bảng 2.5. Công thức và thành phần dinh dƣỡng của thức ăn th nghi m cho gà đẻ bố

mẹ các lô ĐC, LS1, KG1 và ST1 ..............................................................................49

Bảng 2.6. Công thức và thành phần dinh dƣỡng của thức ăn th nghi m cho gà đẻ bố

mẹ các lô LS2, KG2, ST2 .........................................................................................50

Bảng 3.1. Thành phần dinh dƣỡng đất thí nghi m....................................................54

ảng 3.2. Năng suất sinh khối của các cây thức ăn th nghi m................................55

Bảng 3.3. Năng suất lá tƣơi của các cây thức ăn th nghi m ....................................56

Bảng 3.4. Năng suất ột lá của các cây thức ăn th nghi m......................................57

Bảng 3.5. Sản lƣợng lá tƣơi ột lá và năng lƣợng của ba cây thức ăn th nghi m ..58

Bảng 3.6. Chi phí cho một đơn vị sản phẩm.............................................................61

Bảng 3.7. T l VCK protein và năng lƣợng thô của KPCS và các KPTN.............63

Bảng 3.8. T l VCK CP và GE trong chất thải của gà các lô thí nghi m ..............64

Bảng 3.9. Năng lƣợng trao đổi cần phải hi u chỉnh của các khẩu phần ...................66

Bảng 3.10. Kết quả xác định năng lƣợng trao đổi của 3 loại ột lá th nghi m........67

Bảng 3.11. T l nuôi sống của gà ở các giai đoạn...................................................68

Bảng 3.12. Khối lƣợng trung bình của gà TN ở các tuần tuổi..................................69

Bảng 3.13. Sinh trƣởng tuy t đối của gà TN ở các giai đoạn ...................................72

Bảng 3.14. Tiêu thụ thức ăn trung nh của gà ở các giai đoạn................................75

Bảng 3.15. Tiêu tốn thức ăn trung nh/1kg tăng khối lƣợng của gà ......................77

Bảng 3.16. Chỉ số sản xuất PI và chỉ số kinh tế EN của gà thí nghi m....................80

Bảng 3.17. Một số chỉ tiêu giết mổ ...........................................................................82

ix

Bảng 3.18. Hàm lƣợng một số chất dinh dƣỡng trong thịt ngực và thịt đ i của gà th

nghi m l c 10 tuần tuổi ............................................................................................83

Bảng 3.19. Độ mất nƣớc của thịt ngực và thịt đ i ....................................................85

Bảng 3.20. Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng khối lƣợng của gà thí nghi m.................87

Bảng 3.21. Một số chỉ tiêu đánh giá sức sản xuất của gà thịt Lƣơng Phƣợng nuôi

trong nông hộ ............................................................................................................90

Bảng 3.22. T l nuôi sống của gà ở các lô thí nghi m............................................91

Bảng 3.23. T l đẻ của các lô gà theo các tuần th nghi m.....................................92

Bảng 3.24. Năng suất và sản lƣợng trứng của các lô gà th nghi m.........................95

Bảng 3.25. Một số chỉ tiêu vật lý của trứng gà th nghi m.......................................98

Bảng 3.26. Một số chỉ tiêu hóa học của trứng gà th nghi m ...................................99

ảng 3.27. Hàm lƣợng carotenoids và đi m số quạt trong lòng đỏ trứng ..............102

ảng 3.28. Một số chỉ tiêu về ấp nở của trứng gà th nghi m ................................104

Bảng 3.29. Tiêu tốn và chi phí thức ăn cho 10 trứng, trứng giống và gà con loại I..107

Bảng 3.30. Một số chỉ tiêu chất lƣợng trứng gà trong thực ti n sản xuất...............111

x

DANH MỤC C C TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng việt Tiếng anh

BCS ột cỏ Stylo

BLKG ột lá keo giậu

BLS ột lá sắn

BQ Bình quân

CS Cộng sự

CT Công thức

DCP Di canxi phôt phát

DE Năng lƣợng tiêu hóa Digestible energy

DXKN Dẫn xuất không chứa nitơ

ĐC Đối chứng

ĐVT Đơn vị tính

FE Năng lƣợng phân Feace energy

G Gluxit

GE Năng lƣợng thô Gross energy

HE Năng lƣợng nhi t cơ th Heat increament energy

KPCS Khẩu phần cơ sở

KPTN Khẩu phần th nghi m

KL Khối lƣợng

KG Keo giậu

LS Lá sắn

L Lipid

ME Năng lƣợng trao đổi Metabolic energy

NL Năng lƣợng

NE Năng lƣợng thuần Net energy

P Protein

SL Sản lƣợng

SLTB Sản lƣợng trung bình

xi

TCVN Tiêu chuẩn Vi t Nam

TDN Tổng các chất dinh dƣỡng tiêu h a đƣợc

TL T l

TH Tiêu hóa

TrĐ Trao đổi

TS Tổng số

UE Năng lƣợng nƣớc ti u Urinary energy

VCK Vật chất khô

VTM Vitamin

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết củ đề tài

Ngƣời tiêu dùng không chỉ đòi hỏi sản phẩm chăn nuôi đáp ứng thị hiếu của họ

(ví dụ: da gà c màu vàng sáng lòng đỏ trứng c màu đỏ tƣơi) mà còn yêu cầu thực

phẩm phải an toàn không gây độc hại cho con ngƣời. Cách đây khoảng 10 năm trở về

trƣớc ngƣời ta bổ sung sắc tố tinh chiết từ tảo, nấm, thực vật ho c sắc tố tổng hợp vào

thức ăn của gà đ làm tăng độ đậm màu của da gà lòng đỏ trứng gà đ ng thời cũng

làm tăng năng suất chăn nuôi và hƣơng vị sản phẩm. Nhƣng sắc tố thƣơng phẩm dƣới

các dạng này có giá thành cao làm cho giá thức ăn cũng cao. Ngày nay v lợi nhuận,

ngƣời ta hầu nhƣ không s dụng sắc tố tinh chiết ho c tổng hợp mà s dụng các chất

tạo màu bổ sung vào thức ăn. Các chất này có giá rất rẻ cũng cải thi n đƣợc màu sắc

của da gà và lòng đỏ trứng gà đánh lừa đƣợc thị hiếu ngƣời tiêu dùng nhƣng không

làm tăng năng suất chăn nuôi không nâng cao hƣơng vị sản phẩm, đ c bi t chúng rất

độc hại đối với ngƣời tiêu dùng.

Đ vừa c đƣợc hi u quả chăn nuôi cao chất lƣợng sản phẩm tốt vừa bảo

đảm an toàn sức khỏe cho ngƣời tiêu dùng thì bổ sung bột lá thực vật vào thức ăn là

một giải pháp khả thi. Bởi vì, một số loại bột lá rất giầu sắc tố, đ ng thời chúng

cũng giàu protein. V dụ: Hàm lƣợng sắc tố tính bằng mg/kg vật chất khô của bột lá

sắn, keo giậu, cỏ Stylo khoảng từ 250 – 600 mg, t l protein thô trong bột lá

khoảng từ 18 – 30 % (Từ Quang Hi n và cs, 2008 [13]; Trần Thị Hoan, 2012 [19];

H Thị Bích Ngọc, 2012 [29]). Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng bột lá nói

chung, sắc tố nói riêng có tác dụng nâng cao năng suất chăn nuôi (nâng cao t l

nuôi sống, khả năng tăng khối lƣợng và hi u quả s dụng thức ăn…) cải thi n màu

sắc sản phẩm (tăng độ vàng của da gà độ đậm màu của lòng đỏ trứng). (Lignell và

cs, 2000 [92]; Sirri và cs, 2007 [106]; Vũ Duy Giảng, 2007 [9])

Với các lý do nêu trên, vi c s dụng bột lá nhƣ một ngu n sắc tố bổ sung vào

thức ăn của gà đang đƣợc các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Bên cạnh sắc tố,

bột lá thực vật còn cung cấp một lƣợng đáng k protein cho khẩu phần ăn của gà.