Sử dụng biện pháp khái quát hóa trong dạy học chương 2, phần năm, sinh học 12 trung học phổ thông

Sử dụng biện pháp khái quát hóa trong dạy học

chương 2, phần năm, sinh học 12 Trung học

phổ thông

Nguyễn Thị Thuy

Trường Đại học Giáo dục

Luận văn Thạc sĩ ngành: Lí luận và phương pháp giảng dạy

Mã số: 60 14 10

Người hướng dẫn: PGS. TS. Nguyễn Đức Thành

Năm bảo vệ: 2011

Abstract: Hệ thống hóa cơ sở lí luận về khái quát hóa (KQH) trong dạy học. Xác định

thực trạng vận dụng KQH trong dạy học chương 2 phần di truyền học lớp 12 THPT.

Phân tích nội dung chương 2 làm cơ sở đề xuất biện pháp KQH trong dạy học chương

2 phần di truyền học, sinh học 12 THPT. Sử dụng biện pháp KQH để hướng dẫn HS

tìm ra tính quy luật của các hiện tượng di truyền, mối tương quan giữa các hiện tượng

di truyền trong chương 2 phần di truyền học sinh học 12 THPT. Thực nghiệm sư phạm

nhằm kiểm tra giả thuyết khoa học đã nêu.

Keywords: Phương pháp giảng dạy; Lớp 12; Sinh học

Content

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Những năm gần đây, trên thế giới có sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ,

nhiều lí thuyết, nhiều thành tựu mới có khả năng ứng dụng cao vào thực tế ra đời. Ở nước ta

đang trong giai đoạn công nghiệp hóa – hiện đại hóa với mục tiêu: Đến năm 2020 Việt nam từ

một nước nông nghiệp về cơ bản trở thành một nước công nghiệp, hội nhập với cộng đồng

quốc tế. Trong đó nhân tố quyết định của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội

nhập quốc tế là con người có năng lực. Chính lí do trên đã đặt cho ngành giáo dục một nhiệm

vụ quan trọng là: Đào tạo nhân lực đảm bảo yêu cầu của thời kì hội nhập, muốn vậy việc đào

tạo phải bắt đầu từ bậc phổ thông. Đây không phải của riêng nước ta mà đang được quan tâm

ở mọi quốc gia trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực con người phục vụ các mục tiêu

kinh tế - xã hội.

Ngày nay, Sinh học hiện đại không chỉ dừng lại ở các sự kiện mô tả hiện tượng, đối

tượng sống mà đang bước vào giai đoạn phát triển lí thuyết. Đặc điểm của Sinh học hiện đại

2

là mức độ khái quát cao của các lí thuyết về thế giới sống. Điều này buộc phải có những thay

đổi cơ bản nội dung Sinh học trong chương trình phổ thông cho phù hợp với nội dung và yêu

cầu của thời đại. Chương trình Sinh học THPT mới do Bộ giáo dục và đào tạo ban hành tháng

11 năm 2002 đã được thiết kế theo quan điểm tiếp cận hệ thống từ Sinh học tế bào (lớp 10)

lên sinh học cơ thể (lớp 11) đến sinh học cấp trên cơ thể (lớp 12). Đặc biệt chương trình sinh

học lớp 12 được xây dựng với khối lượng kiến thức rất lớn thuộc ba lĩnh vực rất rộng nhưng

cũng rất phức tạp: Di truyền, tiến hóa và sinh thái. Trong đó, khối kiến thức về tính quy luật

của hiện tượng di truyền luôn là kiến thức khó trừu tượng đối với HS mặc dù HS đã được tiếp

cận từ lớp 9. Xuất phát chỉ là những kết quả thí nghiệm về hiện tượng di truyền được nêu

trong SGK, các em phải phân tích để tìm ra tính quy luật của hiện tượng di truyền, sau đó các

em còn phải biết vận dụng kiến thức đã được học ở chương 1 để giải thích cơ sở tế bào học

cho hiện tượng DT và rút ra dấu hiệu riêng của từng hiện tượng DT, mối quan hệ giữa các quy

luật ....

Qua điều tra cho thấy thực tiễn dạy học sinh học hiện nay nói chung và chương 2:

Tính quy luật của hiện tượng di truyền nói riêng chưa thực sự chú trọng rèn luyện kĩ năng cho

HS. Phần lớn GV trong giảng dạy vẫn nặng về phương pháp “Thầy đọc – trò ghi”. Điều này

ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển tư duy của HS, không những thế còn ảnh hưởng không

nhỏ đến kết quả học tập của HS và chất lượng giáo dục nói chung.

Mặt khác, với nội dung kiến của chương đòi hỏi khả năng khái quát cao ở HS. Cụ thể,

từ những kết quả thí nghiệm của những hiện tượng di truyền được tiếp cận qua SGK, HS cần

phân tích để tìm ra tính quy luật của hiện tượng di truyền đó, đồng thời vận dụng kiến thức đã

được học để giải thích cơ sở tế bào học cho hiện tượng di truyền và rút ra dấu hiệu riêng của

từng hiện tượng di truyền, mối quan hệ giữa các hiện tượng di truyền ... Nhưng khi GV sử

dụng biện pháp KQH trong dạy học kiến thức của chương thì HS không những tích cực chủ

động tìm tòi kiến thức mà còn hứng thú học tập, giờ học sôi nổi hơn các em nắm vững kiến

thức hơn.

Vì vậy, nếu GV lựa chọn và sử dụng biện pháp KQH thường xuyên sẽ giúp HS rèn

luyện tư duy phân tích tổng hợp, từ đó HS có thể chủ động phát hiện được tính quy luật của

những hiện tượng di truyền, từ đó hứng thú học tập hơn, các em sẽ nắm vững kiến thức hơn.

Từ những lí do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài:

“Sử dụng biện pháp khái quát hóa trong dạy học chương 2, phần năm, sinh học 12 trung

học phổ thông”

2. Mục đích nghiên cứu