Sự chuyển biến về quy hoạch và diện mạo đô thị Hà Nội trong những thập kỷ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

^ r.'

Sir CHUYEN BIEN VE OUY HOACH VA DIEN MAO • • • •

DO THI HA NOI TRONG NHUNC THAP KY • • •

CUOI THE KY XIX DAU THE KY XX

NGUYfiN THtTA H^*

Thang Long-Ha Ndi truydn thd'ng la

mpt dd thi phong kidn cd quy hoach

chu yeu nfldng tfla vao dia gidi tfl nhien.

Luy Dai La va thanh Thang Long da lly

ddng chay cua he thd'ng sdng Td Lich-Kim

Ngflu nhfl mpt dfldng hao thien nhien. Phia

ddng toa thanh, khu chd phd' budn ban va

cac phfldng thu cdng da trai rpng ra den sat

bd sdng Nhi. Chung quanh td hdp ca'u tri e

"trong thinh ngoai thi" kha ddn gian dd, l i

ele thdn phfldng cfl di n cing vdi mpt so'

cum ling chuyen nghd ven dd.

Tfldng flng vdi quy hoach dd thi, dien

mao phd' phfldng Thang Long-Ha Npi tien

thflc dan da phan anh thd Ifldng nguyen

ddi trpng ci a xa hpi Viet Nam truydn

thd'ng. Cac cung dipn vua chia, dinh thfl

quan lieu trong tda thinh nim khdng xa

nhflng can nha dng - ci a hipu xay gach ci a

cac thfldng nhan kha gia, cing vdi cac mai

nha tranh ngheo nan ci a khdi quin ching

binh dan. Cd sd ha ting dd thi d trong tinh

trang kh i khiem ton, cd lie cd ndi la tdi te.

Trong gin 9 the ky, mac d i nhflng cdn

binh li a v i cac cupc bien dpng xa hpi da

pha buy nhieu cung dipn thanh quach va

nhflng cdng trinh kidn true khac, Thang

Long - Ha Npi hl u nhfl vin gifl nguyen mo

hinh dd thi; quy hoach dien mao thay ddi rit

it. Dd la mdt dd thi phong kien, pha trdn cac

yeu to'vfldng gia, chd pho'va ndng thdn.

Chi tdi khi Phap dat nen dd hd tren toan

cdi Viet Nam (1883), rdi Ha Npi trd thanh

thanh phd' nhfldng dia Phap (1888), dd thi

nay mdi chuyen ddi md hinh, cd nhiing

chuyen bien quan trpng vd quy hoach va

dipn mao. Dd thi phong kidn cu di n din bi

bien dang, nhfldng cho cho mdt dd thi mdi

mang tinh tfl ban-thfle dan ra ddi. Tuy lie

niy nd vi n cdn d dang mdt ban phae thao,

nhflng quy hoach va dien mao thanh phd

da ngay cang dinh hinh, rd ndt vao diu the

ky XX va tiep tuc phat trien trong nhflng

thap ky sau dd.

Tuy nhien, sfl chuyen bien dd thi ci a Hi

Npi trong nhflng thap ky diu thdi Phap

thupc khdng phai la mot sfl dflt gay, doan

tuyet dot bien. Dd la mpt qua trinh chuyen

ddi tiem tidn, dan xen, cai mdi gdi chdng

len cai cu. Nhflng ydu to' phong kien truyen

thd'ng vin cdn tdn dpng lai, dUdc lai tao vdi

• PGS. TS. Dai hoc Qudc gia Hfi Noi