So sánh chế định hình phạt một số nước ASEAN và Việt Nam

Ph¸p luËt h×nh sù

t¹p chÝ luËt häc sè 12/2009 9

ts. d−¬ng tuyÕt miªn *

1. So sánh chế định hình phạt theo quy

định của Bộ luật hình sự Lào và Việt Nam (1)

Lào là quốc gia Đông Nam Á có biên

giới giáp Myanmar và Trung Quốc phía Tây

Bắc, giáp Việt Nam ở phía Đông, Campuchia

ở phía Nam và Thái Lan ở phía Tây. Là quốc

gia láng giềng với Việt Nam (giáp Việt Nam

2.067 km đường biên giới), Lào có nhiều

nét tương đồng với Việt Nam về chế độ

chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, tôn giáo

và cùng chịu ảnh hưởng của hệ thống pháp

luật Xô viết trước đây, do đó quy định về

chế định hình phạt của BLHS nước Cộng

hoà dân chủ nhân dân Lào (sau đây gọi tắt

là BLHS Lào) không khác biệt nhiều mà

ngược lại có nhiều điểm tương đồng với

quy định của BLHS Việt Nam.

Trước hết, chế định hình phạt được quy

định ở Chương V BLHS Lào gồm 9 điều từ

Điều 25 đến Điều 33 theo cơ cấu gần tương

tự như BLHS Việt Nam (tuy nhiên, số điều

luật lại ít hơn 6 điều). Cụ thể, cơ cấu đó là:

- Mục đích hình phạt;

- Hệ thống hình phạt (bao gồm cả hình

phạt chính và hình phạt bổ sung).

Với cơ cấu như trên, BLHS Lào không có

điều luật quy định về khái niệm hình phạt - khái

niệm gốc, nền tảng của chế định hình phạt.

Tại Điều 25 BLHS Lào, nhà làm luật đã

quy định về mục đích hình phạt như sau:

"Hình phạt không chỉ nhằm trừng trị người

phạm tội mà còn nhằm cải tạo người phạm

tội để họ có thái độ trong sáng đối với công

việc, tôn trọng và tuân thủ pháp luật chặt

chẽ, tôn trọng các quy tắc của đời sống xã

hội, ngăn ngừa họ tái phạm cũng như ngăn

ngừa người khác phạm tội. Hình phạt không

có mục đích gây đau đớn về thể xác và hạ

thấp phẩm giá con người." Như vậy, ngoài

việc chỉ rõ hình phạt có mục đích phòng ngừa

riêng và phòng ngừa chung tương tự như

BLHS Việt Nam, chúng tôi nhận thấy quy

định về mục đích hình phạt trong BLHS Lào

có điểm khá hay là còn chỉ rõ: hình phạt

"... không có mục đích gây đau đớn về thể

xác và hạ thấp phẩm giá con người". Đây có

thể được coi là "cơ sở" để từ đó quy định về

các hình phạt cụ thể trong hệ thống hình phạt

một cách nhân đạo. Chúng tôi cho rằng BLHS

Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm này

của BLHS Lào.

Theo Điều 26 BLHS Lào, hệ thống hình

phạt cũng bao gồm 2 loại: hình phạt chính và

hình phạt bổ sung:

"Hình phạt chính bao gồm:

1. Phê phán công khai;

2. Cải tạo không giam giữ;

3. Tước tự do;

4. Tử hình.

* Giảng viên chính Khoa luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội