Sinh học phân tử - Lời nói đầu

Lêi nãi ®Çu

§Ó ®¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong

c¸c trêng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu, c¸c c«ng ty vµ x· héi ngµy cµng cao nh hiÖn

nay chóng t«i xuÊt b¶n gi¸o tr×nh sinh häc ph©n tö. Sinh häc ph©n tö lµ mét m«n

häc c¬ së phôc vô viÖc gi¶ng d¹y, häc tËp, nghiªn cøu vµ øng dông cho sinh viªn,

c¸n bé gi¶ng d¹y trong c¸c trêng ®¹i häc khèi sinh y vµ nghiªn cøu viªn trong c¸c

viÖn nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc c«ng nghÖ sinh häc n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ vi sinh, y

sinh häc vµ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi kh¸c cã liªn quan.

Gi¸o tr×nh gåm 15 ch¬ng vµ ®îc chia thµnh 2 phÇn, phÇn mét tõ ch¬ng 1 ®Õn

ch¬ng 8 vµ ph©n 2 tõ ch¬ng 9 ®Õn ch¬ng 15. PhÇn 1 ®Ò cËp mét c¸ch tæng qu¸t vµ

hÖ thèng hãa c¸c vÊn ®Ò vÒ cÊu tróc, chøc n¨ng cña c¸c ®¹i ph©n tö sinh häc nh:

protein, enzyme vµ träng t©m lµ c¸c axit nh©n DNA vµ RNA. Vai trß cña c¸c liªn

kÕt hãa häc yÕu, trong ®ã ®Æc biÖt quan trong lµ liªn kÕt hydro cã trong ph©n tö

axit nh©n, t¹o lªn cÊu h×nh kh«ng gian cña protein vµ nhiÔm s¾c thÓ. Nghiªn cøu

c¸c quy luËt sinh häc xÈy ra ë møc ph©n tö trong ®ã tËp trung vµo c¬ chÕ g©y biÕn

®æi vµ gi÷ tÝnh æn ®inh ph©n tö DNA vµ RNA. §Ò cÆp ®Õn qu¸ tr×nh sao chÐp, söa

sai, ®ét biÕn vµ c¬ së ph©n tö cña c¸c t¸c nh©n g©y biÕn ®æi DNA. Trong ®ã ®Æc

biÖt ®i s©u vµo c¸c qu¸ tr×nh g©y biÕn ®æi DNA ë sinh vËt tiÒn nh©n prokaryote lµm

c¬ së cho kü thuËt biÕn n¹p gen sau nµy. CÊu tróc c¬ b¶n cña mét gen, genome vµ

c¬ chÕ ®iÒu hßa vµ biÓu hiÖn cña gen vµ genome ë hai sinh vËt tiÒn nh©n vµ nh©n

thËt. Nªu bËt c¬ së vÒ cÊu tróc tÕ bµo ®· dÉn ®Õn sù kh¸c nhau to lín nµy. PhÇn 2

tõ ch¬ng 9 ®Õn 15 ®Ò cËp ®Õn c¬ së ph©n tö cña c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu trong

sinh häc hiÖn ®¹i. Tõ cÊu t¹o chøc n¨ng cña kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quyÐt vµ chuyÒn

suèt vµ øng dông ®Ó quan s¸t c¸c vi cÊu tróc ë møc ph©n tö cña c¸c c¬ quan tö của

tế bào, mô v virut. Ch à ¬ng 10 tr×nh bÇy c¸c nguyªn lý, thñ thuËt chiÕt t¸ch, tinh

läc, ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng DNA, RNA vµ protein, enzyme b»ng kü thuËt ®iÖn di,

s¾c ký, ly t©m vµ c¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n kh¸c ph©n tÝch chóng. §©y lµ kh©u kü

thuËt c¬ b¶n mµ bÊt kú mét sinh viªn sinh häc nµo bíc vµo nghÒ còng ph¶i biÕt.

Ch¬ng 11 ®Ò cÆp vµ giíi thiÖu c¸c lo¹i enzyme nh enzyme c¾t giíi h¹n, enzyme

trïng ph©n vµ c¸c enzyme biÕn ®æi axit nh©n kh¸c dïng trong t¸i tæ hîp DNA, ®©y

lµ nh÷ng c«ng cô nh»m lµm biÕn ®æi vµ t¹o míi DNA vµ RNA. Ch¬ng 12 ®Ò cÆp

®Õn c¬ së khoa häc cña ph¬ng ph¸p lai ph©n tö axit nh©n vµ protein. Ch¬ng 13

MÉu dß vµ c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh dÊu. Hai ch¬ng 12 vµ 13 cã néi dung hç trî bæ

sung lÉn nhau. Ch¬ng 14 ®Ò cÆp ®Õn vector vµ c¸c ph¬ng ph¸p nh©n dßng, t¸ch

gen còng nh kü thuËt t¹o vector chuyÓn gen. Ch¬ng 15 cuèi cïng ®Ì cËp c¬ së