Sinh học đại cương c4.pdf

Chương 4

NHÂN TẾ BÀO

Nhân (nucleus) được Braw phát hiện vào năm 1831 và được xem là thành phần bắt

buộc của tất cả tế bào động vật cũng như thực vật. Ở các tế bào Prokaryota (vi khuẩn) người

ta không quan sát thấy nhân. Tuy nhiên hiện nay với những phương pháp nghiên cứu sinh

hóa, hiển vi điện tử và di truyền vi sinh vật đã

chứng minh rằng trong các tế bào Prokaryota tồn tại

phân tử ADN (acid deoxyribonucleic) nằm trong

vùng “thể nhân” có cùng chức năng tương tự như

nhân của Eukaryota, vì vậy thể nhân ở vi khuẩn có

tên gọi là nucleoid. Như vậy ta có thể xem sự tiến

hóa từ dạng ADN trần phân tán trong tế bào chất ở

dạng nucleoid (Prokaryota) sang dạng ADN liên kết

với histon thành các nhiễm sắc thể định khu, tách

biệt bởi màng nhân ở dạng nhân (nucleus) ở

Eukaryota là sự tiến hóa của bộ máy di truyền của

sinh giới.

1. Hình dạng

Nhân tế bào có nhiều hình dạng khác nhau: hình cầu, hình bầu dục, hình hạt đậu, hình

mái chèo, hình nhiều thùy,

hình chia nhánh...

Hình dạng của nhân

thường phụ thuộc vào hình

dạng của tế bào nhưng đôi

khi cũng có hình dạng khác

hình dạng tế bào (bạch cầu

với nhân múi, tế bào tuyến cơ

của tằm hình khối vuông có

nhân hình phân nhánh). Hình

dạng của nhân có thể biến đổi

theo tuổi của tế bào và trạng

thái chức năng của chúng.

Lúc tế bào hoạt động mạnh

nhân trở nên lớn hơn và có

dạng chia nhánh hoặc phân

thùy.

2. Kích thước

Kích thước của nhân thay đổi tùy loại tế bào và phụ thuộc vào kích thước của tế bào

cũng như trạng thái chức năng của tế bào. Mỗi kiểu tế bào có một tỉ lệ kích thước nhất định

giữa nhân và bào tương. Sự thay đổi tỉ lệ này dẫn đến sự phân bào hay hủy hoại tế bào. Tỷ lệ

giữa nhân và tế bào chất có thể biểu hiện bằng chỉ số sau đây:

79

Hình 4.1. Tế bào eukaryota và prokaryota

Hình 4.2. Hình dạng nhân một số loại tế bào