Sàng lọc đột biến gen sửa chữa bắt cặp sai MLH1 liên quan đến ung thư ruột kết không polyp di truyền

1

Sàng lọc đột biến gen sửa chữa bắt cặp sai

MLH1 liên quan đến ung thư ruột kết không

polyp di truyền ở người Việt Nam

Lê Thị Lan Anh

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên

Luận văn ThS chuyên ngành: Di truyền học; Mã số: 60 42 70

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Vân

Năm bảo vệ: 2012

Abstract: Thu thập các mẫu bệnh phẩm (máu và mô) của các bệnh nhân đã được xác

định ung thư đại trực tràng và dạ dày. Nhân bản một số exon quan tâm của gen MLH1

bằng kỹ thuật (phản ứng chuỗi nhờ polymeraza) PCR. Phân tích và xác định các đột biến

ở một số exon nghiên cứu bằng (phân tích đa hình cấu hình sợi đơn) SSCP và (tính đa

hình độ dài đoạn giới hạn) RFLP. Giải trình tự ADN một số mẫu đã được xác định đột

biến bằng sàng lọc ở bước trên.

Keywords: Di truyền học; Di truyền học phân tử; Đột biến gen; Ung thư ruột kết

Content

MỞ ĐẦU

Trong hơn 20 năm qua, những phát minh to lớn của di truyền học phân tử đã góp phần

thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ sinh học, nhiều kỹ thuật sinh học phân tử khác

ngày càng được ứng dụng rộng rãi và có hiệu quả trong việc phát hiện, chẩn đoán và điều trị

bệnh, trong đó có bệnh ung thư.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính hàng năm trên thế giới có khoảng 10,1 triệu

trường hợp mắc ung thư và có khoảng trên 6,7 triệu người chết do ung thư. Riêng tại Việt

Nam, mỗi năm phát hiện mới khoảng 200.000 người và khoảng 75.000 người chết vì bệnh

ung thư [47].

Ung thư ruột kết không polyp di truyền (HNPCC - Hereditary Nonpolyposis Colorectal

Cancer), còn được gọi là hội chứng Lynch chiếm 15% các trường hợp ung thư đại trực tràng.

2

Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về gen MLH1 được thực hiện ở rất nhiều quần thể người

khác nhau. Tại Việt Nam, xét nghiệm di truyền trong chẩn đoán ung thư nói chung và ung thu

đại trực tràng nói riêng hầu như chưa được thực hiện. Việc phát hiện những biến đổi di truyền

trong các gen MMR liên quan đến ung thư đại trực tràng có khuynh hướng di truyền, nhằm

đưa ra những kết quả nghiên cứu bước đầu về gen MLH1 ở bệnh nhân ung thư đại trực tràng

tại Việt Nam góp phần cung cấp dữ liệu về đột biến ở gen này và mở ra hướng nghiên cứu về

các gen MMR khác, ứng dụng trong chẩn đoán sớm ung thư ruột kết không polyp di truyền

tại Việt Nam là rất cần thiết.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đó, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Sàng lọc đột

biến gen sửa chữa bắt cặp sai MLH1 liên quan đến ung thƣ ruột kết không polyp di

truyền ở ngƣời Việt Nam”.

Đề tài được thực hiện tại phòng thí nghiệm Phân tích di truyền thuộc Trung tâm nghiên

cứu Khoa học sự sống, Khoa Sinh học và Phòng Sinh học thụ thể và phát triển thuốc thuộc

phòng thí nghiệm trọng điểm công nghệ Enzym và Protein, Trường Đại học Khoa học Tự

nhiên.

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Di truyền ung thƣ

1.1.1. Khái niệm ung thư

Ung thư không phải là bệnh mà là một tên chung cho một nhóm các bệnh phát sinh từ

các tế bào có tốc độ tăng trưởng không kiểm soát được, có được sự bất tử, xâm lấn và khả năng

di căn. Thuật ngữ “ung thư” theo nghĩa hẹp được dùng để chỉ những khối u có khả năng xâm

lấn các mô xung quanh gồm các tế bào bình thường [17].

1.1.2. Gen ung thư và gen ức chế khối u

Gen ung thư (oncogenes) có thể định nghĩa là dạng gen đột biến làm tăng nguy cơ ung

thư hoặc làm thúc đẩy sự phát sinh ung thư. Các gen ung thư cũng có thể được coi như các

dạng alen đặc biệt của các gen bình thường xuất hiện do kết quả của đột biến [3].

Gen ức chế khối u là những gen khi bị bất hoạt không còn ức chế sự sinh sản của tế bào

có thể gây tổn thương ADN và do đó cung cấp cho các khối u một lợi thế tăng trưởng.