Sàng lọc đột biến gen gây bệnh già trước tuổi

Tap chi Cong ngh$ Sinh hpc 11(4): 619-624, 2013

SANG LQC DOT Bl£N GEN GAY BENH GIA TRlTCfC TUOI

N gu yln Thiiy D u on g1, Nguyen H £i H&1, Nguyen VSn P hong1, Phf Th| Thu T rang1, N guyen Duy BSc2,

Huynh Thj Thu H u f \ N ong V3n H ai1

1 Vien Nghien cuu he gen, Vien Han lam Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam

2Hqc Vien Quan y

TOM TAT

Benh gia trudc tuoi (Hutchingon Gilford Progeria Syndrome- HGPS) la b?nh di truyen lan rat hiem gip.

do dpt bien trong gen ZMPSTE24 hoac LMNA gay nen. Tre mic benh nay trong rat g ii toe rung, mat loi, mui

nhon nho, moi mong, cam kern phat trien, tai nho ve phia truac. Khi mdi sinh tre binh thuong cac tneu chung

b?nh xuit hitjn tir khi tre trong do 1 tuoi va benh nhan chet d dp tuoi tnmg binh 13 tuoi. Trong nghien cuu nay,

chung toi tien hanh sang Ipc tim dpt bien trong hai gen ZMPSTE24 hoac LMNA cua mpt gia dinh ngudi Vi?t

Nam dau tien mic benh gia trudc tu6i. Su dung ky thuat PCR va cac cap moi dupe thiet ke djc hieu. cic doan

exon cua ca hai gen tren da dupe nhan thanh cong. Tiep do, chung toi da tien hinh dpc trinh tu gen true tiep

san pham PCR tinh sach. Sau khi so s£nh trinh tu gen thu dupe vcri cac trinh tu gen cong b6 tren Genbank

(NM 005857 cua ZMPSTE24 va NM 170707 cua LMNA), benh nhan mang hai diem thay doi di hop tu trong

gen ZMPSTE24, c.627+18T>G va c.651T>C. Thay doi c.627+18T>G dupe di truyen tu b6. Diem thay doi con

lai di truyen tir m?. 0 gen LMNA, chung toi khong tim thay dpt bien nao. Ket qua nghien cuu nay them mpt

dong gop nghien cuu b?nh di truyen d mire dp phan tu 6 Vi?t Nam.

Tir khoa: Benh gia truac tuoi, dot bien, LMNA, PCR, ZMPSTE24.

M d d A u

Benh gia trudc tuoi (H utchingon G ilford

Progeria Syndrom e- H G PS) la benh di truyen rat

hiem gap. Theo thong ke ty 1? m ic benh d M y tir

n&m 1915 den 1967 la 1/8 000 000 va d Ha Lan la

1/4 000 000 tir nam 1900 den 2005 (H ennekam

2006). Thai nhi co cac dau hieu binh thudng trong

qud trinh phat trien. Cac trieu chung benh xuat hien

trong vong 1 tuoi, bieu hien dau tien la nhung m ach

mau nh6 tren mui. Tre khong may mac b?nh nay co

the gia di gap 8 - 1 0 lan, traun phat trien, toe rung, da

nh5n nheo do mat dan cac ldp m a dudi da. 90% benh

nhan chet d do tuoi trung binh 13 tuoi do nhoi mau

c a tim. Dot bien trong ca hai gen ZMPSTE24 va

LMNA deu gay benh gia trudc tuoi (HGPS).

Gen ZMPSTE24 m3 hoa protein m etalloprotease

STE24 (ZM PSTE24) nam tren nhiem sac the so 1

(lp34). Gen nay co kich thudc khoang 36 kb va gom

10 exon. ZM PSTE24 tham gia vao hai trong bon

budc xu ly sau dich ma cua tien lamin A (prelam in

A) (H inh 1) (H oltz et al.. 1989, Sinensky et al.,

1994). Gen LMNA ma hoa cho lamin A va lam in C

nam tren nhiem sac the so 1 (1 q22). Gen nay co kich

thudc khoang 57 kb va gom 12 exon. Lam in A va C

la cac protein cau true nam ngay dudi m ang nhan.

C hung tham gia vao m ot so hoat dong chinh cua t6

bao nhu: dieu hoa bieu hien gen, sao chep DNA va

sira chua sai hong (Prokocim er et al., 2009). Trong

khi lamin C dugc tao thanh ngay sau djch ma da co

vai tro cua mot protein trudng thanh thi lamin A phai

trai qua qua trinh bien doi sau dich ma tao ra lamin

A trudng thanh co chirc nang tir tien lam in A.

D ot bien dau tien dugc tim thay gay benh gia

trudc tuoi la c. 1824C >T tren exon 11 trong gen

LMNA (D e Sandre-G iovannoli et al., 2003,

Eriksson et al., 2003). D ay la dot bien pho bien gay

benh H G PS, khong lam thay doi am ino acid

(G 608G ) ma lam xuat hien m ot vj tri cat m di cho

phien ma. D ieu nay dan den m at 50 am ino acid d

dau C cua protein, tao ra protein dang dot biSn

“progerin” co hai cho te bao. M ot so dot bi€n khac

thudng dugc tim thay tren LMNA nhu c,1822G >A ,

c .l8 2 1 G > A va C.1968+1G>A (D e Sandre￾G iovannoli et al., 2003, Eriksson et al., 2003). N am

2006, D enecke va cong su da tien hanh sang loe dot

bien gay benh cua m ot benh nhan co hoi chung

giong vdi H G PS. N hom nghien ciru da tim thay dot

bien dj hgp tu m di c.l9 6 0 C > T tren LM NA, lam

thay doi am ino acid arginine vj tri 654 thanh m a k£t

thuc R 654X , do do tao ra prelam in A bj dirt gay

ngan han dang binh th udng 11 am ino acid d d^u C.

Tuy nhien, dot bien R 654X khong phai la nguyen

nhan gay benh vi ca me va anh trai benh nhan cung

619