Rủi ro tín dụng trong cho vay đối với ngành cao su trên địa bàn tỉnh Bình Phước: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Hoàng Đình Huy

TÓM TẮT LUẬN VĂN

1. Về ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

Một trong những nghiệp vụ quan trọng của các NHTM là hoạt động tín dụng.

Nó mang lại khoản lợi nhuận cơ bản cho các ngân hàng; tuy nhiên bên cạnh đó luôn

tiềm ẩn nhiều rủi ro gây ảnh hưởng lớn đến kết quả hoạt động kinh doanh.

Những năm vừa qua, do ảnh hưởng kéo dài của suy thoái kinh tế thế giới, nền

kinh tế Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn, dẫn đến kết quả hoạt động SXKD của các

DN kém hiệu quả, khả năng trả nợ vay thấp. Và cũng chính từ những điều đó, nợ

quá hạn, nợ xấu của các NHTM diễn biến theo chiều hướng bất lợi.

Bên cạnh đó, công tác quản trị RRTD của các NHTM tuy đã có chú trọng

nhưng vẫn chưa đáp ứng kịp thời những yêu cầu ngày càng cao của áp lực cạnh

tranh trong nền kinh tế thị trường ở giai đoạn hội nhập mạnh mẽ hiện nay.

Tại tỉnh Bình Phước, cao su được xem là ngành chủ lực mang lại hiệu quả

kinh tế - xã hội cao cho Tỉnh. Do đó, cùng với chủ trương của Lãnh đạo Tỉnh là đẩy

mạnh phát triển cây cao su, trong những năm qua, các NHTM cũng không ngừng

cung ứng vốn cho ngành cao su trên địa bàn Tỉnh với tỷ trọng chiếm trên dưới 1/4

tổng vốn huy động của cả hệ thống và số lượng ngày càng tăng. Tuy nhiên, từ năm

2012 trở lại đây, do tình hình suy thoái kinh tế thế giới cũng như khó khăn của nền

kinh tế trong nước kéo dài, đã tác động tiêu cực đến kết quả SXKD của các DN trên

cả nước nói chung cũng như các DN thuộc ngành cao su nói riêng. Chính vì vậy

nghiên cứu, phân tích tình hình RRTD của các NHTM trong cho vay đối với các

DN cao su trên địa bàn Tỉnh để từ đó tìm ra những giải pháp hữu hiệu từ nhiều góc

độ nhằm hạn chế tối đa tổn thất trong kinh doanh cho các NHTM là cần thiết.

Trên tinh thần đó, tôi chọn đề tài: “Rủi ro tín dụng trong cho vay đối với

ngành cao su trên địa bàn Tỉnh Bình Phước” để làm luận văn Thạc sỹ kinh tế của

mình.

Đây không phải là đề tài hoàn toàn mới vì trước đó đã có nhiều tác giả

nghiên cứu nhiều nội dung xoay quanh vấn đề này. Tuy nhiên xét về đối tượng và

phạm vi nghiên cứu khác nhau thì đề tài này không trùng với các công trình đã được

công bố trước đó. Hơn nữa đứng trước tình hình vô cùng khó khăn về giá và khả

năng tiêu thụ cao su hiện nay: nhiều đại điền khốn đốn trong việc giải quyết bài

toán giá thành xấp xỉ hoặc cao hơn giá bán, đầu ra sản phẩm; nhiều tiểu điền đã tiến

hành chặt hàng ngàn ha cây cao su để bán gỗ và trồng cây khác... thì đề tài này có

tính thời sự cao.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Luận văn tập trung nêu lên và giải quyết những vấn đề cơ bản mang tính lý

thuyết về RRTD trong cho vay đối với ngành cao su tự nhiên; phân tích thực trạng

quản trị RRTD, RRTD trong cho vay đối với các DN cao su trên địa bàn Tỉnh Bình

Phước; từ đó rút ra được những thành tựu đạt được, những mặt hạn chế, nguyên

nhân dẫn đến RRTD. Trên cơ sở đó đưa ra kiến nghị, đề xuất các giải pháp nhằm

giúp các NHTM giảm thiểu tổn thất trong cho vay đối với ngành cao su.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Luận văn chỉ tập trung vào hoạt động tín dụng, RRTD của các NHTM trong

cho vay đối với ngành cao su trên địa bàn Tỉnh Bình Phước từ năm 2011 đến năm

2014.

4. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn chủ yếu áp dụng phương pháp thống kê, so sánh, phân tích, tổng

hợp, dự báo từ nguồn số liệu các báo cáo hàng năm của các NHTM trên địa

bànTỉnh, Cục thống kê Tỉnh, báo chí, một số trang web, tạp chí nghiên cứu tài chính

– ngân hàng, các tài liệu liên quan khác…kết hợp với kiến thức cơ bản của các môn

học như kinh tế học, lý thuyết tài chính – ngân hàng, quản trị NHTM, quản trị rủi ro

NHTM ….

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn đề tài

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận chung về RRTD đối với các NHTM, đặc điểm

ngành cao su tự nhiên, Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về vai trò của ngành cao su

tự nhiên đối với sự phát triển nền kinh tế và RRTD trong cho vay đối với ngành

cao su tự nhiên.

Luận văn đã phân tích đánh giá thực trạng RRTD trong cho vay của các

NHTM đối với các DN cao su, hộ cao su tiểu điền tại Tỉnh Bình Phước; đánh giá

được những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân chủ yếu của chúng.

Qua đó, Luận văn đã đưa ra được một số giải pháp phù hợp thực tế nhằm hạn

chế tối đa những rủi ro, tổn thất có thể xảy ra trong cho vay đối với các DN cao su,

hộ cao su tiểu điền tại Tỉnh Bình Phước; và cũng từ đó giúp cho Ban lãnh đạo các

NHTM có thêm được những cơ sở trong điều hành, quản trị RRTD, góp phần nâng

cao hiệu quả kinh doanh của đơn vị mình.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Hoàng Đình Huy

Sinh ngày: 22 tháng 02 năm 1963

Quê quán: Thừa Thiên Huế

Là học viên cao học khoá 15 của Trường Đại Học Ngân hàng TP.HCM

Tôi xin cam đoan đề tài “Rủi ro tín dụng trong cho vay đối với ngành cao su

trên địa bàn Tỉnh Bình Phước” này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại

bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, chính xác và có nguồn gốc rõ ràng, trong đó

không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác

thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

TP Hồ Chí Minh, ngày tháng 10 năm 2015

Người viết

Hoàng Đình Huy

LỜI CẢM ƠN

Qua thời gian theo học ở trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, tôi luôn nhận

được sự chỉ bảo và giảng dạy nhiệt tình của quý Thầy Cô. Quý Thầy Cô đã truyền

đạt cho tôi về lý thuyết cũng như thực tế trong suốt thời gian học tập và làm luận

văn.

Xin cảm ơn các đồng nghiệp, Lãnh đạo công ty cổ phần cao su Đồng Phú,

Lãnh đạo Ngân hàng Nhà Nước Tỉnh Bình Phước đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, hỗ

trợ, đóng góp ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thu thập dữ liệu.

Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến tất cả các thầy, cô Khoa Sau đại học của

Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM và Tiến sĩ Trương Văn Khánh đã tận tình

hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1 :TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY ĐỐI

VỚI NGÀNH CAO SU ................................................................................................. 1

1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..................................................... 1

1.1.1. Những vấn đề chung về hoạt động tín dụng................................................. 1

1.1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng ......................................................... 1

1.1.1.2. Bản chất tín dụng............................................................................. 1

1.1.1.3. Vai trò của tín dụng ngân hàng ........................................................ 2

1.1.2. Những vấn đề chung về rủi ro tín dụng........................................................ 3

1.1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng ............................................................ 3

1.1.2.2.Nguyên nhân rủi ro tín dụng ............................................................. 4

1.1.2.3.Tác động của rủi ro tín dụng ........................................................... 6

1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI

LĨNH VỰC SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO

VAY ĐỐI VỚI NGÀNH CAO SU. .............................................................................. 7

1.2.1. Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng ............................................................. 7

1.2.1.1. Nguyên tắc chung về quản lý rủi ro tín dụng .................................. 7

1.2.1.2. Nguyên tắc của Basel về quản lý rủi ro tín dụng ............................. 7

1.2.2. Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay đối với sản xuất kinh doanh ............ 8

1.2.2.1. Quản trị RRTD trước khi cho vay đối với sản xuất kinh doanh....... 9

1.2.2.2. Quản trị RRTD sau khi cho vay đối với sản xuất kinh doanh.........10

1.2.3. Những vấn đề chung về RRTD trong cho vay đối với ngành cao su......... 11

1.2.3.1. Khái niệm rủi ro tín dụng trong cho vay đối với ngành cao su...... 11

1.2.3.2. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật ngành cao su tự nhiên........................... 11

1.2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến RRTD trong cho vay đối với ngành cao su. 12

1.2.3.4.Các chỉ tiêu đánh giá RRTD trong cho vay đối với ngành cao su...15

1.3. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI

CHO VAY NGÀNH CAO SU, BÀI HỌC KINH NGHIỆM Ở VIỆT NAM ......... 18

1.3.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng trên thế giới ..................................... 18

1.3.1.1. Kinh nghiệm của Thái Lan ............................................................. 18

1.3.1.2. Kinh nghiệm của Indonesia ............................................................ 19

1.3.1.3. Kinh nghiệm của Malaysia ............................................................. 19

1.3.2. Bài học kinh nghiệm về quản trị RRTD trong cho vay đối với ngành cao su

tại Việt Nam .................................................................................................................. 20

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................ 21

CHƯƠNG 2 :THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY ĐỐI

VỚI NGÀNH CAO SU CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA

BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC GIAI ĐOẠN NĂM 2011 - 2014 .................................. 22

2.1. TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT, KINH

DOANH THUỘC NGÀNH CAO SU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC.... 22

2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Bình Phước ............................................ 22

2.1.2. Diện tích và sản lượng cao su trên địa bàn Tỉnh..................................... 23

2.1.3. Vai trò của ngành cao su tự nhiên trong nền kinh tế ............................. 25

2.1.4. Thực trạng hoạt động của các DN cao su trên địa bàn tỉnh Bình Phước 26

2.1.4.1. Đối với các doanh nghiệp cao su đại điền ..................................... 26

2.1.4.2. Đối với các hộ cao su tiểu điền ...................................................... 29

2.1.4.3. Đối với các doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu cao su.................. 30

2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG, RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN

TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA

BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC GIAI ĐOẠN 2011 -2014............................................. 31

2.2.1. Hệ thống mạng lưới ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bình Phước 31

2.2.2. Tình hình huy động vốn của các ngân hàng trên địa bàn Tỉnh............... 32

2.2.3. Tình hình cho vay của các ngân hàng trên địa bàn Tỉnh............................ 33

2.2.3.1. Dư nợ của các ngân hàng trên địa bàn Tỉnh Bình Phước.............. 33

2.2.3.2. Nợ xấu của các ngân hàng trên địa bàn Tỉnh ................................ 34

2.2.4. Thực trạng quản trị rủi ro của các NH trên địa bàn Tỉnh Bình Phước...36

2.2.4.1. Công tác quản trị rủi ro trong cho vay đối với SXKD .................. 36

2.2.4.2. Tổ chức bộ máy quản trị RRTD của các NHTM chi nhánh tỉnh Bình

Phước........................................................................................................... 41

2.3. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI NGÀNH

CAO SU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC.................................................... 42

2.3.1. Tình hình cho vay đối với ngành cao su trên địa bàn Tỉnh ........................ 42

2.3.1.1. Dư nợ cho vay đối với ngành cao su .............................................. 42

2.3.1.2. Nợ quá hạn của các ngân hàng thương mại trong cho vay đối với

ngành cao su trên địa bànTỉnh .................................................................... 44

2.3.1.3. Nợ xấu trong cho vay đối với ngành cao su của các ngân hàng trên

địa bàn Tỉnh Bình Phước............................................................................. 46

2.3.2. Trích lập dự phòng đối với các doanh nghiệp thuộc ngành cao su ............ 48

2.3.3. Phân tích các chỉ tiêu đánh giá RRTD trong cho vay đối với ngành cao su

....................................................................................................................49

2.3.3.1. Tỷ lệ nợ quá hạn của ngành cao su .............................................. 49

2.3.3.2. Tỷ lệ nợ xấu của ngành cao su ....................................................... 51

2.3.3.3. Dư nợ trên vốn huy động .............................................................. 53

2.3.3.4. Hệ số thu nợ của ngành cao su ...................................................... 54

2.3.3.5. Vòng quay vốn tín dụng của ngành cao su .................................... 55

2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RRTD VÀ TÌNH HÌNH

RRTD TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI NGÀNH CAO SU........................................55

2.4.1. Công tác quản trị RRTD của các NHTM trên địa bàn Tỉnh ...................... 55

2.4.1.1. So sánh công tác quản trị RRTD tại các NHTM với quy trình Basel

..................................................................................................................... 55

2.4.1.2. Kết quả đạt được............................................................................. 57

2.4.1.3. Hạn chế........................................................................................... 57

2.4.2. Đánh giá tình hình RRTD trong cho vay đối với ngành cao su ................. 58

2.4.2.1. Kết quả đạt được............................................................................. 58

2.4.2.2. Những mặt hạn chế......................................................................... 59

2.5.NHỮNG NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO

VAY ĐỐI VỚI NGÀNH CAO SU............................................................................. 59

2.5.1. Tác động từ chính sách chính sách kinh tế vĩ mô ...................................... 59

2.5.1.1. Rủi ro do sự kiểm tra, giám sát của NHNN chưa thật sự hiệu quả 59

2.5.1.2. Rủi ro do bất cập từ hệ thống thông tin quản lý ............................ 60

2.5.2. Nguyên nhân từ các Ngân hàng thương mại .............................................. 60

2.5.2.1. Thông tin tín dụng từ khách hàng chưa đầy đủ, chính xác............. 60

2.5.2.2. Thiếu sự kiểm tra, giám sát khách hàng trong việc sử dụng vốn vay

..................................................................................................................... 60

2.5.2.3. Công tác kiểm soát nội bộ của các Ngân hàng chưa chặt chẽ.......60

2.5.2.4. Năng lực của một số nhân viên tín dụng còn hạn chế .................... 61

2.5.2.5. Tư cách đạo đức của nhân viên tín dụng........................................ 61

2.5.3. Nguyên nhân thuộc về khách hàng............................................................. 61

2.5.3.1. Do năng lực tài chính hạn chế........................................................ 61

2.5.3.2. Năng lực quản lý, điều hành sản xuất – kinh doanh hạn chế........ 61

2.5.3.3. Do sử dụng vốn không đúng kế hoạch, thiếu thiện chí trả nợ vay

…...................................................................................................................62

2.5.4. Nguyên nhân khách quan .......................................................................... 62

2.5.4.1. Do tác động của môi trường tự nhiên............................................. 62

2.5.4.2. Do sự biến động khó lường của thị trường .................................... 62

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................ 63

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RRTD TRONG CHO VAY ĐỐI

VỚI NGÀNH CAO SU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC........................... 64

3.1. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH BÌNH

PHƯỚC ĐẾN NĂM 2020 ........................................................................................... 64

3.1.1. Phương hướng chung ................................................................................. 64

3.1.2. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội............................................................ 64

3.2. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI ĐỐI VỚI NGÀNH CAO SU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

BÌNH PHƯỚC ĐẾN NĂM 2020................................................................................ 65

3.2.1. Quan điểm về tín dụng ngân hàng đối với ngành cao su trên địa bàn tỉnh.65

3.2.2. Định hướng quy hoạch và mở rộng diện tích cao su đến năm 2020.......... 65

3.2.3. Định hướng hoạt động tín dụng của các ngân hàng đối với ngành cao su

trên địa bàn tỉnh.................................................................................................... 66

3.3. CÁC GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY ĐỐI

VỚI NGÀNH CAO SU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC............................66

3.3.1 Các giải pháp chính...................................................................................... 66

3.3.1.1. Tư vấn khách hàng mua bảo hiểm vườn cây cao su ...................... 66

3.3.1.2. Nâng chất lượng nguồn nhân lực các DN cao su........................... 67

3.3.1.3. Ứng dụng kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất cao su ......... 68

3.3.1.4. Đa dạng hóa sản phẩm sản xuất cung ứng cho thị trường ............ 68

3.3.1.5. Tìm kiếm, phát triển thị trường tiêu thụ mủ cao su tự nhiên sơ chế

......................................................................................................................69

3.3.2. Giải pháp chung.......................................................................................... 69

3.3.2.1. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát vốn vay ......................... 69

3.3.2.2. Cần nâng cao năng lực công tác của đội ngũ nhân viên QLKH.... 71

3.3.2.3. Tăng cường biện pháp thu nợ, đảm bảo trả nợ và lãi vay ............. 72

3.3.2.4. Tăng cường xử lý nợ có vấn đề....................................................... 73

3.3.2.5. Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo thông tin kinh

tế - tài chính liên quan đến hoạt động tín dụng .......................................... 73

3.4. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ….....................................................................................74

3.4.1. Kiến nghị đối với Chính phủ........................................................................ 74

3.4.1.1. Chính phủ nên hỗ trợ hoạt động Trung tâm thông tin tín dụng tư

nhân ............................................................................................................ 74

3.4.1.2. Về vấn đề quy hoạch vùng phát triển cao su .................................. 75

3.4.1.3. Lập Quỹ Bình ổn giá cao su tự nhiên ............................................. 75

3.4.1.4. Chính sách liên kết giữa Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và

nhà nông ..................................................................................................... 76

3.4.1.5. Có chính sách thúc đẩy ngành công nghiệp chế biến sâu cao su tự

nhiên trong nước...........................................................................................77

3.4.2. Kiến nghị đối UBND tỉnh Bình Phước ........................................................ 78

3.4.2.1. Công tác khuyến nông .................................................................... 78

3.4.2.2. Đào tạo kiến thức vể quản trị kinh doanh cho các DN tư nhân và hộ

cao su tiểu điền, nhất là việc triển khai điều hành thực hiện dự án đầu tư 78

3.4.2.3. Sớm hoàn tất thủ tục cấp sổ chứng nhận quyền sử dụng đất ......... 79

3.4.3. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước............................................................... 79

3.4.3.1. Tăng cường hơn nữa hiệu lực công tác kiểm tra giám sát............. 79

3.4.3.2. Nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của trung tâm thông tin tín

dụng Quốc gia.............................................................................................. 80

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................ 81

KẾT LUẬN.................................................................................................................. 82