Rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP xuất nhập khẩu Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Thị Thanh Huyền; Đàm Minh Đức người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆTNAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG

TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀM MINH ĐỨC

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập như hiện nay, một trong những vấn đề đặt ra

cho sự tồn tại và phát triển của ngân hàng thương mại (NHTM) là khả năng quản trị rủi

ro, đặc biệt là rủi ro tín dụng (RRTD) một cách toàn diện và hệ thống. RRTD thường

khó kiểm soát và dẫn đến những thiệt hại, thất thoát về vốn và thu nhập của ngân hàng.

Hoạt động nhận diện, đánh giá và phòng ngừa hạn chế RRTD được thực hiện tốt sẽ

đem lại những lợi ích cho ngân hàng như: (i) Giảm chi phí, nâng cao được thu nhập,

bảo toàn vốn cho NHTM; (ii) Tạo niềm tin cho khách hàng gửi tiền và nhà đầu tư; (iii)

Tạo tiền đề để mở rộng thị trường và tăng uy tín, vị thế, hình ảnh, thị phần cho ngân

hàng.

Luận văn “Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xuất Khẩu Việt Nam (Eximbank)

đã hệ thống hóa khung lý thuyết cơ bản về rủi ro tín dụng tại NHTM, đánh giá thực

trạng rủi ro tín dụng và các biện pháp đã và đang thực hiện nhằm hạn chế rủi ro tín dụng

thông qua hoạt động cho vay tại Eximbank trong giai đoạn 2014-2018 bằng các phương

pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích, thống kê so sánh, quy nạp và diễn dịch, từ đó,

luận văn nhận xét những mặt đạt được và hạn chế làm cơ sở cho đề xuất giải pháp, kiến

nghị phù hợp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại Eximbank trong thời gian tới.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên Nguyễn Thị Thanh Huyền

Học viên lớp: CH19A - Trường Đại học ngân hàng Tp Hồ Chí Minh

Tôi cam đoan Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại

bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả,

kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố

trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

Ký tên

Nguyễn Thị Thanh Huyền

LỜI CÁM ƠN

Để có thể hoàn thành tốt luận văn này, đầu tiên tôi xin gửi đến lời cám ơn chân

thành tới thầy TS. Đàm Minh Đức đã nhiệt tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện, động

viên và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.

Tôi xin gửi lời cám ơn đến quý thầy, cô tại Trường Đại học Ngân Hàng, những

người đã tận tình giảng dạy, trang bị kiến thức nền tảng cho tôi trong quá trình học tập

tại trường. Đồng thời, tôi xin chân thành cảm ơn đến ban lãnh đạo Ngân hàng TMCP

Xuất Nhập Khẩu Việt Nam và các anh chị em đồng nghiệp tại Phòng Quản lý rủi ro tín

dụng đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành tốt công việc nghiên cứu đề tài này.

Cuối cùng tôi xin chân thành cám ơn đến bạn bè, gia đình đã luôn động viên,

ủng hộ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thời gian thực hiện luận văn. Trong

quá trình thực hiện luận văn này, nếu có những vấn đề thiếu sót, hạn chế rất mong nhận

được những ý kiến đánh giá, nhận xét của tất cả mọi người.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Ký tên

Nguyễn Thị Thanh Huyền

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................................I

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI:.............................................................................I

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI........................................................................................II

2.1. Mục tiêu tổng quát: .....................................................................................................ii

2.2. Mục tiêu cụ thể:...........................................................................................................ii

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU.......................................................................................III

3.1. Câu hỏi tổng quát:......................................................................................................iii

3.2. Câu hỏi cụ thể:............................................................................................................iii

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.......................................................III

4.1. Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................................iii

4.2. Phạm vi nghiên cứu: ..................................................................................................iii

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................................... IV

6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU................................................................................... IV

7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI..................................................................................... IV

8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU.....................................................V

CHƯƠNG 1..........................................................................................................................1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TẠINGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......1

1.1 Lý luận chung về rủi ro tín dụng................................................................................1

1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng ...........................................................................................1

1.1.2 Đặc điểm của rủi ro tín dụng .....................................................................................2

1.1.3 Phân loại rủi ro tín dụng ............................................................................................2

1.1.4 Nguyên nhân gây ra RRTD ........................................................................................3

1.1.5 Hậu quả của RRTD...................................................................................................10

1.2 Quy trình quản trị RRTD trong hoạt động cho vay................................................12

1.2.1 Nhận diện RRTD.......................................................................................................13

1.2.2 Đo lường RRTD ........................................................................................................13

1.2.3 Quản lý và kiểm soát RRTD.....................................................................................13

1.2.4 Xử lý RRTD ...............................................................................................................13

1.3 Chỉ tiêu đánh giá RRTD trong hoạt động cho vay .................................................14

1.4 Biện pháp hạn chế RRTD tại Ngân hàng ................................................................16

1.4.1 Tổ chức bộ máy quản trị RRTD ...............................................................................16

1.4.2 Thiết lập chính sách tín dụng ...................................................................................17

1.4.3 Phân tích và thẩm định tín dụng ..............................................................................18

1.4.4 Thiết lập quy trình cấp tín dụng...............................................................................18

1.4.5 Xây dựng công cụ đo lường RRTD..........................................................................19

1.4.6 Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ .....................................................................21

1.4.7 Bảo đảm tín dụng......................................................................................................21

1.4.8 Trích lập dự phòng....................................................................................................22

1.4.9 Chuyển giao và phân tán RRTD ..............................................................................22

1.5 Bài học kinh nghiệm về hạn chế RRTD tại một số Ngân hàng thương mại.........24

1.5.1 Kinh nghiệm về hạn chế RRTD tại các ngân hàng.................................................24

1.5.2 Bài học rút ra từ kinh nghiệm hạn chế rủi ro của các ngân hàng.........................27

CHƯƠNG 2........................................................................................................................29

THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI EXIMBANK..............................................29

2.1 Tổng quan về Eximbank...........................................................................................29

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển:.........................................................................29

2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh .................................................................................29

2.2 Thực trạng RRTD của Eximbank ............................................................................33

2.3 Biện pháp hạn chế RRTD đã và đang được thực hiện tại Eximbank....................42

2.3.1 Tổ chức bộ máy quản trị RRTD ...............................................................................42

2.3.2 Chính sách tín dụng tại Eximbank...........................................................................45

2.3.3 Phân tích và thẩm định tín dụng ..............................................................................47

2.3.4 Thiết lập quy trình cấp tín dụng...............................................................................50

2.3.5 Xây dựng công cụ đo lường RRTD..........................................................................52

2.3.6 Hệ thống kiểm soát nội bộ........................................................................................54

2.3.7 Bảo đảm tín dụng......................................................................................................55

2.3.8 Trích lập dự phòng....................................................................................................56

2.3.9 Bảo hiểm tín dụng .....................................................................................................56

2.4 Những nguyên nhân dẫn đến RRTD tại Eximbank................................................56

2.4.1 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài....................................................................56

2.4.2 Nguyên nhân từ khách hàng.....................................................................................58

2.4.3 Nguyên nhân từ ngân hàng ......................................................................................59

2.5 Đánh giá các giải pháp hạn chế RRTD tại Eximbank............................................61

2.5.1 Những kết quả đã đạt được ......................................................................................61

2.5.2 Những hạn chế ..........................................................................................................63

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..................................................................................................66

CHƯƠNG 3........................................................................................................................67

GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI EXIMBANK.................................67

3.1 Định hướng phát triển tín dụng của Eximbank.......................................................67

3.1.1 Định hướng phát triển chung giai đoạn 2018-2020...............................................67

3.1.2 Định hướng phát triển tín dụng của Eximbank giai đoạn 2018-2020...................68

3.2 Các giải pháp hạn chế RRTD tại Eximbank trong thời gian tới............................68

3.2.1 Xây dựng bộ máy quản trị RRTD tập trung ............................................................68

3.2.2 Điều chỉnh chính sách tín dụng................................................................................71

3.2.3 Xây dựng cơ chế cảnh báo sớm chất lượng tín dụng của khách hàng..................72

3.2.4 Xây dựng công cụ đo lường RRTD..........................................................................73

3.2.5 Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ .....................................................................74

3.2.6 Đào tạo nguồn nhân lực ...........................................................................................76

3.2.7 Công tác xử lý nợ ......................................................................................................77

3.2.8 Xây dựng hệ thống thông tin phục vụ công tác thẩm định, theo dõi tín dụng.......80

3.2.9 Thực hiện bảo hiểm tín dụng....................................................................................80

3.3 Một số kiến nghị........................................................................................................80

3.3.1 Kiến nghị với NHNN và CIC....................................................................................80

3.3.2 Kiến nghị với Chính phủ...........................................................................................81

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..................................................................................................82

KẾT LUẬN ........................................................................................................................83

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................84

PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 84

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 ACB Ngân hàng TMCP Á Châu

2 ALCO Ủy ban quản lý tài sản -nợ phải trả (Asset-liability Committee)

3 BĐS Bất động sản

4 BIDV Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam

5 BO Hỗ trợ tín dụng

6 CBTD Cán bộ tín dụng

7 CIC Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia

8 CN Cá nhân

9 DN Doanh nghiệp

10 DPRR Dự phòng rủi ro

11

Eximbank,

EIB

Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

12 GTCG Giấy tờ có giá

13

HDBank,

HDB

Ngân hàng TMCP phát triển Tp. Hồ Chí Minh

14 KSNB Kiểm soát nội bộ

15 KPI Key Performance Indicator, chỉ số đánh giá hiệu quả công việc

16 MMTB Máy móc thiết bị

17 NH Ngân hàng

18 NHNN Ngân hàng Nhà nước

19 NHTM Ngân hàng thương mại

20 PGD Phòng giao dịch

21 QLRRHĐ Quản lý rủi ro hoạt động

22 QLRRTT Quản lý rủi ro thị trường

23 QTRRTD Quản trị rủi ro tín dụng

24 RM Quan hệ khách hàng

25 RRTD Rủi ro tín dụng

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

26 TKTG Tài khoản tiền gửi

27 TMCP Thương mại cổ phần

28 TSBĐ Tài sản bảo đảm

29 VAMC Công ty quản lý và khai thác tài sản Việt Nam

30 XHTD Xếp hạng tín dụng