Rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Nam Sài Gòn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Thị Hằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ HẰNG

RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – tháng 01/2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ HẰNG

RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG NGỌC TIẾN

TP. Hồ Chí Minh – tháng 01/2011

i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BIDV Sài Gòn : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Sài Gòn

CBKH : Cán bộ khách hàng

CIC : Trung tâm thông tin tín dụng – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

CT CP : Công ty cổ phần

DNNN : Doanh nghiệp nhà nước

DNTN : Doanh nghiệp tư nhân

ĐTNN : Đầu tư nước ngoài

HSC : Hội sở chính

KCX : Khu chế xuất

NHNN : Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

NHTM : Ngân hàng thương mại

QLN : Quản lý nợ

RRTD : Rủi ro tín dụng

TCTD : Tổ chức tín dụng

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

TSĐB : Tài sản đảm bảo

VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh

Nam Sài Gòn

VCB : Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam

ii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Mô hình xếp hạng của công ty Moody và Standard & Poor .........................19

Bảng 2.1: Huy động vốn của VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn giai đoạn 2005-2009......36

Bảng 2.2: Dư nợ vay của VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn giai đoạn 2005-2009............37

Bảng 2.3: Tốc độ tăng trưởng tín dụng so với VCB và ngành ngân hàng giai đoạn

2007-2009.......................................................................................................................38

Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh tại VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn giai đoạn

2005 - 2009 ....................................................................................................................40

Bảng 2.5: Tình trạng dư nợ theo nhóm nợ giai đoạn 2005- 2009..................................45

Bảng 2.6: Tỷ lệ nợ xấu so với VCB giai đoạn 2005-2009.............................................45

Bảng 2.7: Tỷ lệ nợ xấu so với BIDV Sài Gòn giai đoạn 2005-2009 .............................47

Bảng 2.8: Cơ cấu dư nợ xấu theo thành phần kinh tế ....................................................48

Bảng 2.9: Cơ cấu dư nợ xấu theo thời hạn cho vay .......................................................49

Bảng 2.10: Thu nợ đã xử lý bằng dự phòng rủi ro của VCB Chi nhánh Nam Sài gòn

giai đoạn 2005-2009.......................................................................................................52

Biểu đồ 2.1: Tổng tài sản của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009.............................32

Biểu đồ 2.2: Vốn chủ sở hữu của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009.......................32

Biểu đồ 2.3: Huy động vốn của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009 .........................32

Biểu đồ 2.4: Dư nợ cho vay của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009.........................33

Biểu đồ 2.5: Tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009 ............................33

Biểu đồ 2.5: Lợi nhuận trước thuế của các ngân hàng giai đoạn 2007 - 2009 ..............33

Biểu đồ 2.6: Mô hình tổ chức của VCB Chi nhánhNam Sài Gòn .................................35

Biểu đồ 2.7: Dư nợ vay tại VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn giai đoạn 2005-2009 .........37

iii

MỤC LỤC

Danh mục các chữ viết tắt.................................................................................................i

Danh mục các bảng biểu ..................................................................................................ii

Mục lục........................................................................................................................... iii

PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG

..........................................................................................................................................4

1.1. KHÁI QUÁT VỀ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................4

1.1.1. Khái niệm tín dụng .............................................................................................4

1.1.2. Phân loại tín dụng ngân hàng ............................................................................4

1.1.2.1. Căn cứ vào thời hạn tín dụng ...........................................................................4

1.1.2.2. Căn cứ vào hình thức cấp tín dụng ..................................................................5

1.1.2.3. Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng..........................................7

1.1.2.4. Phân loại khác...................................................................................................7

1.1.3. Vai trò của tín dụng ............................................................................................7

1.1.3.1. Đáp ứng nhu cầu vốn để duy trì quá trình sản xuất liên tục đồng thời góp

phần đầu tư phát triển kinh tế ........................................................................................7

1.1.3.2. Thúc đẩy nền kinh tế phát triển........................................................................8

1.1.3.3. Tín dụng là công cụ tài trợ cho các ngành kinh tế..........................................8

1.1.3.4. Góp phần tác động đến việc tăng cường chế độ hạch toán kinh tế của các

doanh nghiệp ...................................................................................................................8

1.1.3.5. Tạo điều kiện phát triển quan hệ kinh tế quốc tế ............................................8

1.1.4. Bảo đảm tín dụng ................................................................................................9

1.1.4.1. Khái niệm về bảo đảm tín dụng ........................................................................9

1.1.4.2. Vai trò của việc bảo đảm tín dụng....................................................................9

1.1.4.3. Những đặc điểm của bảo đảm tín dụng ...........................................................9

1.1.4.4. Các hình thức bảo đảm tín dụng ......................................................................9

iv

1.2. RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI......................10

1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng.................................................................................10

1.2.2. Phân loại rủi ro tín dụng ..................................................................................11

1.2.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng.............................................................12

1.2.3.1. Nguyên nhân chủ quan ..................................................................................12

1.2.3.2. Nguyên nhân khách quan ..............................................................................14

1.2.4. Tác động của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng và

nền kinh tế xã hội .........................................................................................................16

1.2.4.1. Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng ................................16

1.2.4.2. Ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội.................................................................16

1.2.5. Một số phƣơng pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng .....................17

1.2.5.1. Lượng hóa rủi ro tín dụng ..............................................................................18

1.2.5.2. Đánh giá rủi ro tín dụng .................................................................................20

1.2.5.3. Phương pháp khác ..........................................................................................24

1.2.5.4. Một số bài học kinh nghiệm trong phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng

trong và ngoài nước ......................................................................................................25

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI VCB CHI NHÁNH NAM

SÀI GÒN.......................................................................................................................31

2.1. GIỚI THIỆU CHUNG ........................................................................................31

2.1.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam ...........................31

2.1.2. Giới thiệu về VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn ..................................................34

2.1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển................................................................34

2.1.2.2. Tóm tắt kết quả hoạt động kinh doanh ..........................................................36

2.2. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI VCB CHI NHÁNH NAM SÀI

GÒN...............................................................................................................................42

2.2.1. Quy trình cho vay tại VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn....................................42

2.2.2. Tình hình nợ xấu tại VCB Chi nhánh Nam Sài Gòn.....................................45

v

2.2.2.1. Khái quát tình hình nợ xấu ............................................................................45

2.2.2.2. Cơ cấu dư nợ xấu ............................................................................................48

2.2.3. Công tác phòng ngừa và hạn chế RRTD đƣợc thực hiện tại VCB Chi nhánh

Nam Sài Gòn.................................................................................................................51

2.3. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG TẠI VCB CHI NHÁNH

NAM SÀI GÒN ............................................................................................................54

2.3.1. Nguyên nhân chủ quan.....................................................................................54

2.3.1.1. Nguyên nhân thuộc về năng lực quản trị của ngân hàng............................54

2.3.1.2. Nguyên nhân thuộc về phía khách hàng.......................................................57

2.3.2. Nguyên nhân khách quan ................................................................................58

2.3.2.1. Các yếu tố về môi trường kinh tế xã hội........................................................58

2.3.2.2. Sự thanh tra, giám sát chưa hiệu quả của Ngân hàng Nhà nước...............59

2.3.2.3. Hệ thống thông tin quản lý chưa phát triển..................................................59

2.3.2.4. Tiến trình xử lý tài sản thế chấp còn chậm...................................................60

Chƣơng 3: GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI

VCB CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN ..........................................................................62

3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA VCB TRONG THỜI GIAN TỚI.........62

3.2. GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI VCB CHI NHÁNH NAM SÀI GÒN...........................64

3.2.1. Nâng cao chất lƣợng của cán bộ khách hàng .................................................64

3.2.2. Xây dựng chính sách tín dụng trong từng thời kỳ.........................................65

3.2.3. Có sự chuyên môn hoá giữa các khâu trong quy trình tín dụng ..................66

3.2.4. Phát huy hiệu quả hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ ..................................67

3.2.5. Xác định rõ vai trò của tài sản bảo đảm trong quá trình cấp tín dụng .......69

3.2.6. Thƣờng xuyên thực hiện việc kiểm tra sau khi cho vay................................70

3.2.7. Nâng cao vai trò của công tác kiểm soát nội bộ. ............................................70

3.3. KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT

NAM ..............................................................................................................................71

vi

3.4. CÁC KIẾN NGHỊ KHÁC...................................................................................74

3.4.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc..........................................................74

3.4.1.1. Nâng cao chất lượng hoạt động điều hành vĩ mô tiền tệ, tín dụng ..............74

3.4.1.2. Nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra........................................75

3.4.1.3. Nâng cấp hệ thống thông tin minh bạch chính xác ......................................76

3.4.2. Kiến nghị đối với Chính phủ............................................................................79

3.4.2.1. Đảm bảo môi trường kinh tế chính trị xã hội ổn định ..................................79

3.4.2.2. Nhà nước cần quản lý chặt chẽ hơn đối với các doanh nghiệp....................79

3.4.2.3. Chính phủ cần hoàn thiện quy trình xử lý tài sản đảm bảo, rút ngắn thời

gian giải quyết hồ sơ để các ngân hàng nhanh chóng thu hồi nợ..............................80

KẾT LUẬN..................................................................................................................82

Danh mục tài liệu tham khảo

1

MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Việt Nam đang trong quá trình đổi mới nền kinh tế để từng bước phát triển, hội

nhập với nền kinh tế của các nước trong khu vực và trên thế giới. Trải qua nhiều khó

khăn, thử thách nền kinh tế nước ta đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ. Để đạt

được điều đó có sự đóng góp không nhỏ của ngành ngân hàng với vai trò là "đòn bẩy

kinh tế " thông qua hoạt động tín dụng.

Tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ vốn cho nền kinh tế, góp phần thúc đẩy sự

phát triển cân đối của các ngành, các lĩnh vực khác theo định hướng của Nhà nước. Tín

dụng ngân hàng đem lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các Ngân hàng thương mại. Tuy

nhiên, hoạt động tín dụng cũng là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro nhất trong kinh

doanh ngân hàng.

Rủi ro trong hoạt động tín dụng không chỉ tác động tới sự tồn tại và phát triển của

bản thân các ngân hàng thương mại mà còn tác động đến sự vận hành của toàn bộ nền

kinh tế. Chính vì vậy, công tác hạn chế rủi ro tín dụng luôn được các ngân hàng thương

mại quan tâm hàng đầu.

Thời gian qua, trong nước xảy ra hàng loạt các vụ án kinh tế liên quan đến hoạt

động tín dụng ngân hàng gây tổn thất nghiêm trọng về tài sản và uy tín của ngành ngân

hàng. Trên thế giới, sự sụp đổ hàng loạt các ngân hàng tại Mỹ vẫn đang tiếp diễn mà

nguyên nhân chính là buông lỏng quản lý hoạt động tín dụng. Những điều này một lần

nữa nhấn mạnh yêu cầu phải đặc biệt chú trọng đến công tác quản trị rủi ro trong hoạt

động tín dụng ngân hàng.

Xuất phát từ thực tiễn nêu trên tác giả chọn đề tài “Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng

TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Sài Gòn” cho luận văn thạc sĩ kinh

tế của mình. Với mong muốn sẽ góp phần mang lại hiệu quả thiết thực, đáp ứng được

yêu cầu phát triển, đổi mới và hội nhập với nền kinh tế thế giới của hệ thống ngân hàng