Rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín: Luận văn thạc sỹ tài chính ngân hàng / Võ Văn Dòn; Nguyễn Chí Đức người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ VĂN DÒN

RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN

LUẬN VĂN THẠC SỸ

TP. HCM – NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ VĂN DÒN

RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN CHÍ ĐỨC

TP. HCM – NĂM 2019

i

TÓM TẮT

Rủi ro tín dụng là vấn đề hầu như tất cả các ngân hàng thương mại đều gặp

phải. Việc đánh giá cũng như kiểm soát rủi ro tín dụng luôn được các ngân hàng

thương mại quan tâm trong quá trình hoạt động của mình. Chính vì thế tác giả lựa

chọn nghiên cứu đề tài “Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài

Gòn Thương Tín” với mục tiêu nghiên cứu thực trạng về hoạt động tín dụng và rủi

ro tín dụng tại NHTM Cổ phần Sài Sòn Thương Tín giai đoạn 2014-2018 và đề xuất

một số giải pháp, kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại NHTM Cổ phần Sài

Gòn Thương Tín.

Nghiên cứu dựa trên những cơ sở lý thuyết và báo cáo tài chính của NHTM

Cổ phần Sài Sòn Thương Tín giai đoạn 2014-2018, làm căn cứ để tác giả thực hiện

thống kê, phân tích, so sánh và đưa ra đánh giá thực trạng dẫn đến rủi ro tín dụng tại

NHTM Cổ phần Sài Gòn Thương Tín, từ đó tìm ra hạn chế và nguyên nhân.

Dựa trên những phân tích và đánh giá, tác giả củng mạnh dạng đề xuất một

số giải pháp và kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại NHTM Cổ phần Sài Gòn

Thương Tín

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là : Võ Văn Dòn

Hiện đang công tác tại Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM

Là học viên cao học khóa 19 Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM

Cam đoan đề tài “Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài

Gòn Thương Tín”

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Chí Đức

Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu

có tính độc lập, không sao chép bất cứ tài liệu nào và chưa từng được công bố nội

dung ở bất kỳ đâu. Các số liệu, trích dẫn minh bạch có nguồn trích dẫn rõ ràng.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 09 tháng 9 năm 2019

Tác giả

Võ Văn Dòn

iii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Chí Đức đã

tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi thực hiện hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn thầy cô ở trường Đại học Ngân hàng TP.HCM đã

tận tình giảng dạy, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn

luyện.

Xin cảm ơn ý kiến đóng góp của các anh chị tại Ngân hàng Thương mại Cổ

phần Sài Gòn Thương Tín và các ngân hàng thương mại khác đã giúp đỡ tôi hoàn

thiện luận văn này.

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ...................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................iii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...........................................................................viii

DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..............................................................................................x

MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................1

2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................2

3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................2

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..........................................................................2

4.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................2

4.2. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................2

5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................2

6. Nội dung nghiên cứu ..............................................................................................3

7. Đóng góp của đề tài ................................................................................................3

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ........................................................................3

9. Bố cục luận văn .......................................................................................................7

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT

ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................8

1.1. Lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng ......................................................................8

1.1.1. Khái niệm ...........................................................................................................8

1.1.1.1. Khái niệm tín dụng ..........................................................................................8

1.1.1.2. Khái niệm tín dụng Ngân hàng .......................................................................8

1.1.1.3. Khái niệm rủi ro tín dụng ................................................................................8

1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng .....................................................................................9

1.1.2.1. Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh các loại rủi ro ..........................................9

v

1.1.2.2. Căn cứ vào nguyên nhân khách quan hay chủ quan .......................................10

1.1.2.3. Căn cứ vào mức độ tổn thất ............................................................................10

1.1.3. Các dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng ...............................................................11

1.1.4. Các tiêu chí đo lường rủi ro tín dụng .................................................................12

1.1.4.1. Tỷ lệ nợ quá hạn ..............................................................................................12

1.1.4.2. Tỷ lệ nợ xấu .....................................................................................................12

1.1.4.3. Dự phòng rủi ro tín dụng .................................................................................14

1.1.4.4. Tỷ lệ nợ tiềm ẩn trên tổng dư nợ .....................................................................14

1.1.5. Nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng ...............................................................15

1.1.5.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................................15

1.1.5.2. Nguyên nhân chủ quan ....................................................................................16

1.1.6. Tác động của rủi ro tín dụng ..............................................................................22

1.1.6.1. Đối với ngân hàng ...........................................................................................22

1.1.6.2. Đối với nền kinh tế ..........................................................................................23

1.2. Kinh nghiệm về phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng của một số ngân

hàng trong nước và trên thế giới và bài học kinh nghiệm đối với ngân hàng

thương mại Việt Nam .................................................................................................24

1.2.1. Kinh nghiệm của một số ngân hàng trong nước và trên thế giới .......................24

1.2.1.1. Ngân hàng trong nước .....................................................................................24

1.2.1.2. Ngân hàng trên thế giới ...................................................................................26

1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với NHTM Việt Nam ................................................29

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...........................................................................................32

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI NHTM CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN ....................................33

2.1. Tổng quan về hoạt động của NHTM Cổ phần Sài Gòn Thương Tín .............33

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển NHTM Cổ phần Sài Gòn Thương Tín ........33

2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Sacombank giai đoạn 2014-2018 ...............34

2.1.2.1. Tình hình tài sản và vốn chủ sở hữu ...............................................................34

2.1.2.2. Tình hình hoạt động huy động vốn .................................................................36

2.1.2.3. Tình hình hoạt động tín dụng ..........................................................................39

2.1.2.4. Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh .........................................................40

vi

2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng tại Sacombank ................43

2.2.1. Thực trạng hoạt động tín dụng của Sacombank giai đoạn 2014 – 2018 ............43

2.2.1.1. Cơ cấu dư nợ theo loại tiền .............................................................................43

2.2.1.2. Cơ cấu dư nợ theo thời hạn .............................................................................45

2.2.1.3. Cơ cấu dư nợ theo loại hình kinh doanh .........................................................47

2.2.1.4. Cơ cấu dư nợ theo khách hàng ........................................................................51

2.2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng của Sacombank giai đoạn 2014 - 2018 ....................54

2.2.2.1. Những biểu hiện rủi ro tín dụng tại Sacombank .............................................54

2.2.2.2. Phân loại nợ .....................................................................................................55

2.2.2.3. Các công cụ được sử dụng để ngăn ngừa rủi ro tín dụng tại Sacombank .......57

2.2.3. Các tiêu chí đo lường rủi ro tín dụng tại Sacombank ........................................60

2.2.3.1. Nhóm tiêu chí đo lường nợ quá hạn ................................................................60

2.2.3.2. Nhóm tiêu chí đo lường rủi ro mất vốn ...........................................................60

2.2.3.3. Nhóm tiêu chí đo lường khả năng bù đắp rủi ro .............................................62

2.3. Đánh giá về thực trạng rủi ro tín dụng tại Sacombank ...................................65

2.3.1. Những kết quả đạt được .....................................................................................65

2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................................67

2.3.2.1. Hạn chế ............................................................................................................67

2.3.2.2. Nguyên nhân ...................................................................................................69

2.4. Bảng câu hỏi khảo sát ý kiến ..............................................................................76

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...........................................................................................80

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HẠN CHẾ RỦI

RO TÍN DỤNG TẠI NHTM CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN .....................81

3.1. Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại Sacombank ....................81

3.1.1. Về vấn đề thẩm định ..........................................................................................81

3.1.2. Về vấn đề chất lượng nguồn nhân lực ................................................................83

3.1.3. Các biện pháp đảm bảo bằng tài sản thế chấp ....................................................84

3.1.4. Hạn chế về rủi ro từ phía khách hàng ................................................................84

3.1.5. Xử lý rủi ro tín dụng ...........................................................................................85

3.1.6. Một số giải pháp khác ........................................................................................91

3.2. Kiến nghị ..............................................................................................................93

vii

3.2.1. Đối với Chính phủ ..............................................................................................93

3.2.2. Đối với ngân hàng nhà nước ..............................................................................94

3.2.3. Đối với Sacombank ............................................................................................95

3.2.4. Đối với các cơ quan ban ngành, chính quyền địa phương .................................96

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...........................................................................................97

KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................99

PHỤ LỤC ....................................................................................................................101

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ACB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu

BCTC : Báo cáo tài chính

BĐS : Bất động sản

CAPM : Mô hình định giá tài sản vốn

CIC : Trung tâm thông tin tín dụng

CBTD : Cán bộ tín dụng

CN : Chi nhánh

DPRR : Dự phòng rủi ro

DN : Doanh nghiệp

HĐQT : Hội đồng quản trị

KTNB : Kiểm toán nội bộ

KH : Khách hàng

MAS : Cơ quan quản lý tiền tệ Singapore

NH : Ngân hàng

NHNN : Ngân hàng Nhà nước

NHTM : Ngân hàng thương mại

PNB : Ngân hàng Phương Nam

PGD : Phòng giao dịch

ROE : Lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu

RRTD : Rủi ro tín dụng

SCB : Sacombank

SMEs : Doanh nghiệp vừa và nhỏ

TCTD : Tổ chức tín dụng

TMCP : Thương mại cổ phần

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

TSĐB : Tài sản đảm bảo

VAMC : Công ty quản lý tài sản

ix

DANH MỤC BẢNG

Thứ

tự

Tên bảng Trang

1

Bảng 2.1: Tình hình tài sản và vốn chủ sở hữu của Sacombank

giai đoạn 2014 – 2018 34

2

Bảng 2.2: Tình hình huy động vốn của Sacombank giai đoạn

2014 – 2018 36

3

Bảng 2.3: Hoạt động tín dụng của Sacombank giai đoạn 2014 –

2018 39

4

Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh của Sacombank giai

đoạn 2014 – 2018 41

5

Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ theo loại tiền của Sacombank giai đoạn

2014 - 2018 43

6

Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ theo thời hạn của Sacombank giai đoạn

2014 – 2018 45

7

Bảng 2.7: Cơ cấu dư nợ theo loại hình kinh doanh của

Sacombank giai đoạn 2014 – 2018 48

8

Bảng 2.8: Cơ cấu dư nợ theo khách hàng của Sacombank giai

đoạn 2014 - 2018 51

9 Bảng 2.9: Phân loại nợ của Sacombank giai đoạn 2014 - 2018 55

10 Bảng 2.10: Thực trạng nợ quá hạn của Sacombank giai đoạn

2014 - 2018 60

11 Bảng 2.11: Thực trạng nợ xấu của Sacombank giai đoạn 2014 -

2018 60

12 Bảng 2.12: Tỷ lệ trích quỹ dự phòng RRTD trên tổng dư nợ của

Sacombank giai đoạn 2014 – 2018 63

13 Bảng 2.13: Tình hình nghĩa vụ nợ tiềm ẩn của Sacombank giai

đoạn 2014 – 2018 63