Rèn luyện tư duy dáng tạo cho học sinh trong dạy học toán ở trường phổ thông

.. :•! f.nif' REN LUYEN TIT DUY SANG TAO CHO HOC SINH

TRONG DAY HOG TOAN t TRaOlNG PHO THONG

O TS. NGUYEN THANH HUNG'

Co nhilu each djnh nghTo tu duy (TD), cd the

hieu: TD Id mdf qud frinh tdm If, cd lien quan

chgt che vdi ngdn ngd. Id qud frinh tim tdi

vd sdng fgo, phdn dnh tdng phdn hay khdi qudt

thyc fe trong phdn tfch vd fdng hgp cdc sy vdt vd

hien tugng. TD sinh ra fren ca sd cdc hogf ddng

thyc tien, fu nhdn fhuc cdm ffnh den nhdng ket

qud cy the. TD loan hgc duge hieu: Id mdf hinh

thuc cua TD bien chung frong qud frinh con ngudi

nhdn thirc todn hgc hay frong qud trinh dp dyng

todn hgc vdo thyc tien; TD todn hgc cd cdc tfnh

chdt dgc thu, quy dinh bdi bdn chdt cua khoa

hgc vd sy dp dyng cdc phuong phdp todn hgc

de nhdn fhuc cdc hien tugng cua the gidi hien

thyc. TD phdn anh hinh dqng khdng gian, md'i

quan he v l sd tugng eua th i gioi hien thyc.

Tu duy sdng tgo (TDST) the hien rd net d khd

ndng sdng tgo ro cai moi, phat hien vdn dl , Hm

huong di, tqo kit qud moi. De ren tuyen TDST

eho hgc sinh (HS) trong dgy hgc (DH) mdn Todn

d trudng phd thdng, giao vien (GV) cdn td chuc

cae hoqt dgng nhdm «fhu huf vd phat huy kha

ndng d mdi HS. Chung tdi d l xudt mgt sd huong

khai thae khi dgy hgc toan nhdm ren tuyen TDST

cho HS nhu sou:

1. Hudng ddn HS tim nhleu edeh gidl khde

nhau cho mgt bdi todn

Vi dy 1: Trong Oxyz, eho dudng thdng ed

phuong trinh: x = 2 +1, y = 3 - 2t, z = 4t (t e R) vd

M( 1; 2; 4). Tim tga do H td hinh chilu cuo M ten A.

Vdi bdi toan ndy, GV nen huong ddn HS Hip

can theo 4 each sou:

Cdch 1: Viet mat phdng (P) di quo M va

(P)lA,suyra: H = An(P) = (^f;f) .

Cdch 2: Ggi H{2 -i-1; 3 - 2t; 4t) e A. Khi do, H

Id hinh chieu cua M ten A khi vd ehi khi MH .

Md |MH| = V(l + 0'+(l-20'+(4r-4)^=J2lf/-i^j +i^

Dodd:MH khi r- ^ = Oc:>/. '^

21 21

11/59 29 68 ,

Tap ehi Giao due s6 25 0 (kia

Cdch 3: Ggi H(2 +1; 3 - 2t; 4t) Id hinh ehieu cuo

17

M ten A. To ed: MH ± Ac^ MH.u = Oc^t = 21

L,, 59 29 68 , T -,,

H(^;^;—). Trong do: MH = i\ + t;\-2t;4t-4);

w = (1; - 2; 4) Id veeto chi phuong cuo A.

Cdch 4: Vilt phuong trinh mgt cdu (S), bdn kfnh

R = d(M, A). To cd: R-- M^MM

, vol MJ2; 3; 0) e

2 _ 89

- 21 • A ^ « = Jf^{S):(x-l)2-H(y-l)2-H(z-4 )

Khi do: H = A n (S) = ( f ; f ;§)• Day thyc cha't td

bdi todn casd, Hin d l de gidi nhilu t>di toan khae.

2. Huong dan HS lap cdc bdi todn mdi dya

tren bdi todn ban ddu, van dyng de gidl ehudi

bdi todn

Vfdy 2: Tu edng thuc: o^ = b^ -i- c^ - 2b.e.cosA

(djnh If cosin, vol AB = e, BC = a, AC = b, gde

BAC td gdc A), biln ddi thanh cae edng thue

tuong ty:

a^ ={b + cf-'^b.c.cos^-[^]; ' :

fl'=(fe-c)'-H4^).c.sin' —(2);

a-=Z,^+c--45'.cot^(3);

Tu cdch vilt (1), duo ro bdi toan: «Trong

AABC , cd gdc A bdng a vd fdng hai egnh ben b

+ c = m, vdi a, m Id cdc tham so cho frude. Tim

fam gidc co chu vi be nhd't vd dien tfch Idn nhdf.

To ed: b -(- e = m khdng ddi nen ehu vi torn

giae be nhdt khi cqnh a be nhdt, nghTo la o^ be

I ' l A

nhat. Theo (1), to ed o^ be nhdt khi 46.c.cos^ —

2

ton nhdt o b.e ton nhdt (do gde A khdng ddi) «•

* Ktioa sir pham - Trtfdng Dai lipc Tay Nguyen

ii/aoio) #