Quyền sửa bản án sơ thẩm theo hướng không có lợi cho bị cáo về phần hình sự của toà án cấp phúc thẩm

nghiªn cøu - trao ®æi

t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 43

TS. Vò Gia L©m *

hi xét xử phúc thẩm vụ án hình sự mà

bản án sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp

luật bị kháng cáo, kháng nghị, toà án cấp

phúc thẩm có các quyền hạn được quy định

tại khoản 2 Điều 248 Bộ luật tố tụng hình

sự (BLTTHS), trong đó có quyền sửa bản

án sơ thẩm.

(1)

Quyền sửa bản án sơ thẩm của toà án

cấp phúc thẩm (thực chất là quyền của hội

đồng xét xử phúc thẩm) là sự can thiệp trực

tiếp vào bản án sơ thẩm, làm thay đổi nội

dung của bản án này theo hướng có lợi hoặc

không có lợi cho bị cáo. Quyền sửa bản án

sơ thẩm của hội đồng xét xử (HĐXX) phúc

thẩm được cụ thể hoá tại Điều 249 BLTTHS,

bao gồm quyền sửa bản án sơ thẩm theo

hướng có lợi hoặc hướng không có lợi cho

bị cáo ở cả phần quyết định về hình sự và

phần quyết định về dân sự của bản án.

Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi chỉ

nêu ý kiến về quyền sửa bản án sơ thẩm

theo hướng không có lợi cho bị cáo về phần

quyết định hình sự của bản án sơ thẩm được

quy định tại khoản 3 Điều 249 BLTTHS.

Trên cơ sở đó, đưa ra một số đề xuất nhằm

tiếp tục hoàn thiện quy định của BLTTHS

về vấn đề này.

Khoản 3 Điều 249 BLTTHS quy định:

Trong trường hợp viện kiểm sát kháng nghị

hoặc người bị hại kháng cáo yêu cầu thì toà

án cấp phúc thẩm có thể tăng hình phạt, áp

dụng điều khoản Bộ luật hình sự (BLHS) về

tội nặng hơn... Theo quan điểm của chúng

tôi, quy định này nếu đặt trong mối quan hệ

với các quy định khác của BLTTHS cũng

như với thực tiễn xét xử phúc thẩm hiện nay

vẫn còn có một số điểm chưa hợp lí.

Thứ nhất, quy định này chưa đảm bảo tối

đa hiệu lực của quyền kháng cáo đối với bản

án của toà án cấp sơ thẩm theo hướng không

có lợi cho bị cáo. Nghiên cứu các quy định

về kháng cáo phúc thẩm, mối liên quan giữa

quyền kháng cáo với quyền hạn của HĐXX

phúc thẩm, có thể nhận thấy sự không thống

nhất giữa các quy định về quyền kháng cáo,

giới hạn quyền kháng cáo của người bị hại,

người đại diện hợp pháp của người bị hại

(đại diện theo pháp luật). Đoạn 1 Điều 231

BLTTHS quy định: “… người bị hại, người

đại diện hợp pháp của họ có quyền kháng

cáo bản án, quyết định của toà án”. Nghị

quyết của Hội đồng thẩm phán Toà án

nhân dân tối cao số 05/2005/NQ-HĐTP

ngày 8/12/2005 hướng dẫn áp dụng một số

quy định tại Phần thứ 4 “Xét xử phúc

thẩm” của BLTTHS năm 2003 đã hướng

dẫn về Điều 231 BLTTHS tại tiểu mục 1.3

mục 1 phần I như sau:

K

* Giảng viên chính Khoa pháp luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội