Quản trị kinh doanh quốc tế

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

Ch¬ng I

Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ m«i trêng kinh

doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

I. XuÊt khÈu _ lo¹i h×nh kinh doanh chñ yÕu trong kinh

doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp.

1.Kh¸i niÖm vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ.

1.1. Kh¸i niÖm kinh doanh quèc tÕ.

Kinh doanh quèc tÕ ®· xuÊt hiÖn rÊt sím cïng víi qu¸ tr×nh trao ®æi, mua b¸n hµng

ho¸ gi÷a hai hay nhiÒu quèc gia. Cïng víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t

b¶n, kinh doanh quèc tÕ vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh doanh quèc tÕ ngµy cµng ®-

îc më réng vµ ph¸t triÓn. Víi nh÷ng lîi thÕ cña m×nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é

qu¶n lý ... C¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn quèc gia trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang n©ng

cao vÞ thÕ vµ t¨ng thÞ phÇn cña m×nh trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi nãi chung.

Ngµy nay, díi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸c xu híng vËn ®éng cña nÒn kinh

tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ngµy cµng t¨ng cña xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn

cÇu ho¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ tõng quèc gia vµ thÕ giíi, ho¹t ®éng kinh doanh quèc

tÕ vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó vµ ®ang trë

thµnh mét trong nh÷ng néi dung cùc kú quan träng trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.

 Kinh doanh quèc tÕ lµ mét ho¹t ®éng rÊt hÊp ®Én. Nã thÓ hiÖn sù kÕt hîp

chÆt chÏ vµ tèi u c¸c khoa häc qu¶n lý kinh tÕ víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, gi÷a

nghÖ thuËt kinh doanh víi c¸c yÕu tè kh¸c cña tõng quèc gia, quèc tÕ nh yÕu tè

luËt ph¸p, kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ ... H¬n n÷a, ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ

nh»m tõng bíc kh¾c phôc sù suy tho¸i nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia, khai th¸c lîi

thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia vÒ c¸c nguån lùc cho sù ph¸t triÓn, gãp phÇn c¶i

4

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, gia t¨ng tiÕn bé x· héi vµ gãp phÇn thóc ®Èy c¸c quèc gia

tiÕn tíi x· héi c«ng b»ng, v¨n minh.

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, vÊn ®Ò më cöa nÒn kinh tÕ ®ang trë nªn

cÊp b¸ch vµ ®ang t¹o cho nhiÒu quèc gia nh÷ng c¬ héi thuËn lîi trong qu¸ tr×nh

®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn nµy mçi

quèc gia ®ang ph¶i ®øng tríc nh÷ng thö th¸ch míi nh ph¶i ®¬ng ®Çu víi cuéc c¹nh

tranh gay g¾t, khèc liÖt h¬n diÔn ra trªn khu vùc vµ toµn cÇu, nh÷ng rñi ro trong

nÒn kinh tÕ ®ang lµ søc Ðp rÊt lín ®èi víi tõng quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n

xuÊt kinh doanh.

 Kinh doanh quèc tÕ lµ toµn bé c¸c giao dÞch, kinh doanh ®îc thùc hiÖn

gi÷a c¸c quèc gia nh»m tho¶ m·n c¸c môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ

c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi. Ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ diÔn ra gi÷a hai hay

nhiÒu quèc gia vµ trong m«i trêng kinh doanh míi vµ xa l¹. V× vËy, c¸c doanh

nghiÖp kinh doanh kh«ng nªn lÊy kinh nghiÖm kinh doanh néi ®Þa ®Ó ¸p ®Æt hoµn

toµn cho kinh doanh víi níc ngoµi. Muèn kinh doanh ë níc ngoµi mét c¸ch hiÖu

qu¶, tríc hÕt ph¶i nghiªn cøu m«i trêng kinh doanh n¬i mµ doanh nghiÖp muèn

th©m nhËp ho¹t ®éng.

 Kinh doanh quèc tÕ ®îc tiÕn hµnh bëi c¸c nhµ kinh doanh t nh©n vµ c¸c

doanh nghiÖp Nhµ níc nh»m ®¸p øng c¸c môc tiªu vµ môc ®Ých cña hä. Môc ®Ých

kinh doanh cña t nh©n chñ yÕu lµ nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn hoÆc æn dÞnh lîi

nhuËn. V× vËy sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c nhµ kinh doanh t nh©n trong ho¹t

®éng kinh doanh quèc tÕ phô thuéc c¬ b¶n vµo nguån lùc ë níc ngoµi, vµo møc

tiªu thô hµng ho¸, vµo gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c ®èi t¸c quèc

tÕ. Cßn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, chÝnh phñ cã nhiÒu môc tiªu

kh¸c nhau nh môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, ngo¹i giao...Do ®ã, kinh doanh

cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, chÝnh phñ cã thÓ hoÆc kh«ng hoµn toµn híng tíi

lîi nhuËn. Trªn gãc ®é mét doanh nghiÖp (xÝ nghiÖp, c«ng ty , h·ng ) mµ xÐt, ®Ó

®¹t ®îc bÊt k× môc ®Ých nµo cña m×nh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c, lùa chän

5

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

nh÷ng h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ cho phï hîp. Sù lùa chän h×nh thøc kinh

doanh phï hîp phô thuéc vµo môc ®Ých ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, vµo m«i tr￾êng vµ thÞ trêng mµ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc muèn th©m nhËp. C¸c ®iÒu

kiÖn m«i trêng kinh doanh quèc tÕ kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän c¸c h×nh

thøc kinh doanh, mµ cßn ¶nh hëng ®Õn c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp

nh chøc n¨ng s¶n xuÊt, marketing, tµi chÝnh, kÕ to¸n... Ngîc l¹i, sù ho¹t ®éng cña

doanh nghiÖp kinh doanh quèc tÕ còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®èi víi m«i

trêng nh»m hoµ nhËp víi nh÷ng thay ®æi cña m«i trêng.

1.2. C¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ.

Khi tiÕn hµnh kinh doanh quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän c¸c h×nh thøc

kinh doanh phï hîp víi m«i trêng vµ kh¶ n¨ng cña m×nh, doanh nghiÖp ph¶i xem

xÐt, c©n nh¾c tÝnh ®Õn c¸c môc ®Ých kinh doanh, c¸c nguån vµ kh¶ n¨ng cña m×nh.

§ång thêi, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ c¸c nh©n tè thuéc vÒ m«i trêng

kinh doanh (m«i trêng bªn trong, m«i trêng bªn ngoµi).

C¸c h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ chñ yÕu gåm :

1.2.1. XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.

§©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu vµ quan träng nhÊt, nã

ph¶n ¸nh quan hÖ th¬ng m¹i, bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia trong ph¹m vi khu vùc vµ

thÕ giíi. H×nh thøc kinh doanh xuÊt nhÇp khÈu thêng lµ ho¹t ®éng kinh doanh

quèc tÕ c¬ b¶n cña mét quèc gia, nã lµ chiÕc ch×a kho¸ më ra nh÷ng giao dÞch kinh

tÕ quèc tÕ cho mét quèc gia, t¹o ra nguån thu chi ngo¹i tÖ chñ yÕu cña mét níc khi

tham gia vµo ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ.

 Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng chÝnh lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh quèc

tÕ ®Çu tiªn cña mét doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng nµy ®îc tiÕp tôc ngay c¶ khi doanh

nghiÖp ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.

6

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

 Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thêng diÔn ra c¸c h×nh thøc sau : xuÊt nhËp

khÈu hµng ho¸ h÷u h×nh, hµng ho¸ v« h×nh (dÞch vô) ; xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp do

chÝnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®¶m nhiÖm ; xuÊt

nhËp khÈu gi¸n tiÕp (hay uû th¸c) do c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, tæ

chøc kinh doanh trung gian ®¶m nhËn. G¾n liÒn víi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ h÷u

h×nh ngµy nay xuÊt nhËp khÈu dÞch vô rÊt ph¸t triÓn.

1.2.2. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh.

 CÊp giÊy phÐp : lµ hîp ®ång th«ng qua ®ã mét c«ng ty (ngêi cÊp giÊy

phÐp) trao quyÒn sö dông nh÷ng tµi s¶n v« h×nh cho mét c«ng ty kh¸c (ngêi ®îc

cÊp giÊy phÐp) trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ngêi ®îc cÊp giÊy phÐp th￾êng ph¶i tr¶ tiÒn b¶n quyÒn cho ngêi cÊp giÊy phÐp.

 §¹i lý ®Æc quyÒn : lµ h×nh thøc ho¹t ®éng kinh doanh mµ qua ®ã mét c«ng

ty cho mét ®èi t¸c ®éc lËp quyÒn sö dông nh·n hiÖu mÉu m· vµ nã lµ mét tµi s¶n

cÇn thiÕt cho viÖc kinh doanh cña phÝa ®èi t¸c vµ c«ng ty vÉn tiÕp tôc thùc hiÖn sù

gióp ®ì ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®èi t¸c Êy vµ c«ng ty còng nhËn ®îc mét

kho¶n tiÒn tõ ®èi t¸c Êy.

 Hîp ®ång qu¶n lý : lµ nh÷ng hîp ®ång th«ng qua ®ã mét c«ng ty thùc

hiÖn viÖc gióp ®ì mét c«ng ty kh¸c b»ng viÖc cung cÊp nh÷ng nh©n viªn qu¶n lý

nh»m hç trî thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý tæng qu¸t hoÆc chuyªn m«n s©u

trong mét kho¶ng thêi gian ®Æc biÖt ®Ó thu ®îc mét kho¶n tiÒn thï lao nhÊt ®Þnh tõ

sù gióp ®ì ®ã.

 Hîp ®ång theo ®¬n ®Æt hµng : §©y lµ hîp ®ång thêng diÔn ra ®èi víi c¸c

dù ¸n lín vµ c¸c s¶n phÈm gåm nhiÒu chi tiÕt, bé phËn phøc t¹p ®Õn møc mµ mét

c«ng ty (hay doanh nghiÖp) duy nhÊt khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc.

 Hîp ®ång x©y dùng vµ chuyÓn giao : Hîp ®ång nµy thêng ¸p dông ®èi

víi c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Dù ¸n x©y dùng vµ chuyÓn giao liªn quan víi mét

7

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

hîp ®ång nh»m x©y dùng nh÷ng tiÖn nghi ho¹t ®éng, sau ®ã chuyÓn giao cho ngêi

chñ ®Ó thu ®îc mét kho¶n tiÒn thï lao khi nh÷ng c«ng tr×nh nµy s½n sµng ®i vµo

ho¹t ®éng. C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c hîp ®ång x©y dùng vµ chuyÓn giao th￾êng lµ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ c«ng nghiÖp vµ hä sÏ cung cÊp mét thiÕt bÞ

cña m×nh cho dù ¸n. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy chñ yÕu lµ nh÷ng doanh nghiÖp x©y

dùng, ngoµi ra còng cã thÓ lµ nh÷ng doanh nghiÖp t vÊn, nhµ s¶n xuÊt. Kh¸ch hµng

cña nh÷ng dù ¸n x©y dùng vµ chuyÓn giao nµy thêng lµ mét c¬ quan Nhµ níc hä ra

s¾c lÖnh buéc mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh nµo ®ã ph¶i ®îc s¶n xuÊt ë ®Þa ph¬ng vµ díi

sù b¶o trî cña hä.

 §Çu t níc ngoµi :

§Çu t níc ngoµi lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã hai hay nhiÒu bªn cã quèc tÞch kh¸c

nhau cïng nhau gãp vèn ®Ó x©y dùng vµ triÓn khai mét dù ¸n ®Çu t nµo ®ã nh»m

mang l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c bªn. Nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t níc ngoµi lµ qu¸ tr×nh di

chuyÓn vèn gi÷a c¸c quèc gia nh»m t×m kiÕm lîi Ých th«ng qua c¸c ho¹t ®éng sö

dông vèn ë níc ngoµi.

 §Çu t trùc tiÕp lµ mét bé phËn cña ®Çu t níc ngoµi, nã ®îc thùc hiÖn khi sù

®iÒu khiÓn, qu¶n lý g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®Çu t, tøc g¾n quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö

dông vèn cña ngêi ®Çu t víi nhau.

§©y lµ h×nh thøc cao nhÊt cña kinh doanh quèc tÕ. §Çu t trùc tiÕp cã nh÷ng

®Æc ®iÓm chñ yÕu sau.

 Chñ ®Çu t cã quyÒn ®iÒu khiÓn, qu¶n lý ®èi víi tµi s¶n ®Çu t.

Lµ h×nh thøc chuyÓn giao lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, nh©n lùc vµ tr×nh ®é qu¶n

lý, v× chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n thùc hiÖn.

 §a c¸c doanh nghiÖp v¬n tíi thÞ trêng níc ngoµi.

 Tiªu thô s¶n phÈm trùc tiÕp ë níc ngoµi lín h¬n xuÊt khÈu.

 Chñ ®Çu t cã thÕ së h÷u toµn bé hay mét bé phËn tµi s¶n ®Çu t...

8

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

Ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp chÝnh lµ viÖc thµnh lËp

c¸c c«ng ty liªn doanh (liªn doanh c«ng ty víi c«ng ty hoÆc chÝnh phñ víi c«ng ty)

hoÆc thµnh lËp ra c¸c chi nh¸nh së h÷u hoµn toµn theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt

Nam gäi lµ xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi.

 Cïng víi ®Çu t trùc tiÕp, ®Çu t gi¸n tiÕp cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi

c¸c quèc gia vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã yÕu tè quèc tÕ. §Çu t

gi¸n tiÕp còng lµ mét lo¹i h×nh ®Çu t níc ngoµi mµ quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö

dông vèn (hay tµi s¶n) ®Çu t. Ngêi cã vèn kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo viÖc tæ

chøc, qu¶n lý ®iÒu hµnh dù ¸n ®Çu t, hä thu lîi díi h×nh thøc lîi tøc cho vay hoÆc

lîi tøc cæ phÇn.

C¸c doanh nghiÖp vµ t nh©n tiÕn hµnh ®Çu t gi¸n tiÕp th«ng qua h×nh thøc mua

cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ë thÞ trêng chøng kho¸n. §Çu t gi¸n tiÕp ®ãng vai trß quan

träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nh»m më

réng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc vµ ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ.

Tuú thuéc vµo m«i trêng kinh doanh cô thÓ, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ kh¶ n¨ng

s½n cã cña m×nh mµ doanh nghiÖp ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh lùa chän ®óng ®¾n c¸c h×nh

thøc kinh doanh vµ kh¼ng ®Þnh h×nh thøc kinh doanh nµo lµ thÝch hîp vµ lµ chñ

yÕu nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng cña hä.

2. XuÊt khÈu - vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.

2.1. Kh¸i niÖm vÒ xuÊt khÈu.

XuÊt khÈu lµ qu¸ tr×nh tæ chøc ®a hµng ho¸ vµ dÞch vô ra níc ngoµi. Ho¹t ®éng

xuÊt khÈu lµ nguån chÝnh t¨ng thu ngo¹i tÖ phôc vô cho nhËp khÈu vµ s¶n xuÊt

kinh doanh, ngoµi ra cßn phôc vô cho môc ®Ých chi tiªu kh¸c mang tÝnh chÊt quèc

tÕ.

 Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t déng giao dÞch bu«n b¸n gi÷a c¸c bªn cã quèc

tÞch kh¸c nhau. ThÞ trêng cña nã v« cïng lín, ph¬ng thøc thanh to¸n rÊt ®a d¹ng,

®ång tiÒn thanh to¸n lµ ngo¹i tÖ mµ chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh... Mçi quèc gia kh¸c

9

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

nhau l¹i cã nh÷ng tËp qu¸n bu«n b¸n kh¸c nhau vµ cã luËt xuÊt nhËp khÈu kh«ng

gièng nhau ...

 Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ h×nh thøc quan träng cña kinh doanh quèc tÕ ®·

xuÊt hiÖn tõ l©u vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Tuy h×nh thøc c¬ b¶n lµ trao ®æi hµng ho¸,

dÞch vô gi÷a c¸c níc nhng hiÖn nay nã ®· biÓu hiÖn díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau.

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, mäi lo¹i h×nh kinh tÕ vµ hµng ho¸

th× rÊt da d¹ng tõ hµng ho¸ tiªu dïng ®Õn nh÷ng hµng ho¸ cã kü thuËt cao.

2.2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.

Lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i, xuÊt

khÈu trë thµnh ph¬ng tiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù t¨ng trëng kinh tÕ ®ßi hái

rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn, nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu cã thÓ lµ : nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn,

kü thuËt. Song hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt vµ thõa lao

®éng. Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nµy cha ®¸p øng ®îc th× buéc ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi,

nhng ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã ngo¹i tÖ.

Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu th× xuÊt khÈu chØ tr«ng

chê vµo nh÷ng s¶n phÈm s½n cã trong níc, chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng n«ng l©m

h¶i s¶n, nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ, c¸c ®Æc s¶n vµ c¸c kho¸ng s¶n. Víi

®iÒu kiÖn nh vËy xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng s½n cã trong níc lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt

®Ó cã thÓ thu ngo¹i tÖ.

Thùc tiÔn ®· cho thÊy xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng mòi nhän cã ý nghÜa

quyÕt ®Þnh tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét níc, ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn;

 XuÊt khÈu t¹o ra vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. C«ng nghiÖp ho¸ víi nh÷ng bíc ®i phï hîp lµ con ®êng tÊt

yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu. Tuy nhiªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn

®¹i ho¸ ®Êt níc ®ßi hái ph¶i cã tiÒm lùc lín, vèn lín ®Ó nhËp khÈu nh÷ng m¸y mãc

thiÕt bÞ, c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn.

Nguån vèn nhËp khÈu cã thÓ huy ®éng tõ c¸c h×nh thøc nh :

10

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

 §Çu t níc ngoµi.

 Vay nî, viÖn trî.

 Thu tõ xuÊt khÈu.

C¸c nguån vèn ®Çu t níc ngoµi, vay nî, viÖn trî... tuy quan träng nhng còng

ph¶i tr¶ dï b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. Nguån vèn quan träng nhÊt vµ c¬ b¶n

nhÊt chØ cã thÓ tr«ng chê vµo xuÊt khÈu. ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn mét trong nh÷ng

nguyªn nh©n chñ yÕu lµ thiÕu tiÒm lùc vÒ vèn. Trong khi ®ã nguån vay níc ngoµi

thêng kh«ng æn ®Þnh, chØ t¨ng lªn khi níc chñ nhµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i kh¸c

hoÆc cã mèi quan hÖ chÆt chÏ ...

 XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt

ph¸t triÓn. C¬ cÊu kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang cã nh÷ng thay ®æi m¹nh mÏ, ®ã

lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ

trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña

nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn.

Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn

dÞch c¬ cÊu kinh tÕ :

 Mét lµ : XuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô c¸c s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît

qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn,

s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n vÉn cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê ë sù thõa ra cña s¶n

xuÊt th× xuÊt khÈu chØ ë quy m« nhá vµ t¨ng trëng chËm.

 Hai lµ : Coi thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Quan

®iÓm nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt

ph¸t triÓn, nã ®îc thÓ hiÖn ë :

 XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh cïng cã c¬ héi ph¸t triÓn. Ch¼ng

h¹n khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu th× c¸c ngµnh nh chÕ biÕn nguyªn liÖu

b«ng, ngµnh may mÆc ... còng cã c¬ héi ph¸t triÓn.

11

Mét sè lý luËn vÒ m«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp

 XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, gãp phÇn æn

®Þnh s¶n xuÊt.

 XuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn c¬ b¶n ®Ó t¹o vèn, thu hót kü thuËt, c«ng nghÖ

míi tõ níc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ néi ®Þa, t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt

míi.

Víi ®Æc ®iÓm cña ®ång tiÒn thanh to¸n lµ ngo¹i tÖ víi mét hoÆc c¶ hai bªn,

xuÊt khÈu lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cho quèc gia. §Æc biÖt ®èi víi níc nghÌo ®ång

tiÒn cã gi¸ trÞ thÊp th× ®ã lµ nh©n tè cã t¸c ®éng rÊt tÝch cùc tíi cung cÇu ngo¹i tÖ

t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn. §ång thêi nã còng lµ nh©n tè quyÕt

®Þnh tíi sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng níc ph¸t

triÓn lµ nh÷ng níc cã nÒn ngo¹i th¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng.

 XuÊt khÈu t¸c ®éng trùc tiÕp tíi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i

thiÖn ®êi sèng nh©n d©n :

T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn lÜnh vùc cña cuéc sèng. S¶n

xuÊt hµng xuÊt khÈu sÏ thu hót ®îc hµng triÖu lao ®éng, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh.

XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu ®Ó

phôc vô ®êi sèng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng phong phó h¬n trong tiªu dïng cña

nh©n d©n.

 XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña mçi

quèc gia. §ång thêi nã còng lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy héi nhËp vµo nÒn kinh

tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

II. M«i trêng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp vµ

nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn m«i trêng kinh doanh cña

doanh nghiÖp.

1. M«i tr êng kinh doanh quèc tÕ cña doanh nghiÖp.

12