Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Thị Lan

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ LAN

QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUỲNH HOA

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Luận văn nghiên cứu về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng

thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm

2014 đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở dữ liệu thực tế từ báo cáo tài chính và các văn

bản, chính sách đang áp dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt

Nam.

Phƣơng pháp thu thập thông tin, tổng hợp đƣợc sử dụng để xây dựng cơ sở lý

luận chung về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại các ngân hàng thƣơng mại.

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản trị chi phí tại ngân hàng thƣơng mại bao

gồm các nội dung chính nhƣ sau: (i) Xác định các khoản chi phí cần quản trị, (ii)

Lập kế hoạch chi phí, (iii) Tổ chức thực hiện chi phí, (iv) Công tác kiểm tra, giám

sát chi phí. Các ngân hàng thƣơng mại cần tổ chức thực hiện đầy đủ, đồng bộ các

nội dung quản trị chi phí để đạt đƣợc hiệu quả.

Bên cạnh đó, luận văn sử dụng phƣơng pháp thống kê, phân tích để đánh giá

thực trạng công tác quản trị chi phí tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng

Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản trị chi phí đƣợc thực hiện

khá tốt nhƣng vẫn còn tồn tại một số vấn đề nhất định nhƣ: chƣa thiết lập dự toán

đối với một số khoản chi phí, hệ thống văn bản chƣa hoàn thiện, cơ chế kiểm tra,

giám sát chi phí còn hạn chế.

Căn cứ vào kết quả nghiên cứu về lý luận và thực trạng, luận văn đƣa ra các

giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân

hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam, đó là: (i) Thiết lập bộ phận dự

báo thị trƣờng và lập kế hoạch, (ii) Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách về

quản lý chi phí, (iii) Xây dựng định mức thực hiện chi phí đầy đủ, (iv) Nâng cao

chất lƣợng nguồn nhân lực quản trị chi phí, (v) Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám

sát chi phí. Ngoài ra, luận văn cũng đƣa ra một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà

nƣớc và các ngân hàng thƣơng mại.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của

mình, cụ thể:

Tôi tên là: LÊ THỊ LAN

Sinh ngày 26 tháng 06 năm 1989 tại Thanh Hóa, Quê quán: Thanh Hóa.

Hiện cƣ ngụ tại: số 38, đƣờng 160, tổ 10, khu phố 7, phƣờng Tăng Nhơn Phú

A, quận 9, TP. HCM.

Hiện công tác tại: Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam –

Chi nhánh 4 TP. HCM.

Là học viên cao học khóa XV – lớp 15B, niên khóa 2013 – 2015 của Trƣờng

Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Thực hiện đề tài: “Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng

thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam”.

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quỳnh Hoa.

Luận văn này đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Xin cam đoan: Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại

bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công

bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn

đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP.HCM, ngày 22 tháng 10 năm 2015

Tác giả

Lê Thị Lan

iii

LỜI CẢM ƠN

Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đối với các thầy cô

của trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM đã giảng dạy trong chƣơng trình Cao học

Kinh tế ngành Tài chính ngân hàng, những ngƣời đã truyền đạt kiến thức hữu ích

trong ngành tài chính ngân hàng làm cơ sở cho tôi hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ

này.

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi nhận đƣợc sự

giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, đặc biệt là TS. Nguyễn Quỳnh Hoa. Tôi xin chân

thành cảm ơn TS. Nguyễn Quỳnh Hoa, ngƣời đã tận tâm, nhiệt tình hƣớng dẫn, chỉ

bảo cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cũng nhƣ các anh chị đồng

nghiệp tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam đã hỗ trợ, giúp

đỡ tôi trong việc thu thập các số liệu về tình hình hoạt động và công tác quản trị chi

phí hoạt động kinh doanh tại đơn vị để tôi có thể hoàn thành luận văn này một cách

tốt nhất.

Tuy nhiên, trong điều kiện có hạn về mặt thời gian và trình độ nên luận văn

không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận đƣợc

sự góp ý chân thành từ quý thầy cô và các bạn học viên.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Học viên

Lê Thị Lan

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN VĂN............................................................................................ i

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... iii

MỤC LỤC................................................................................................................ iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ ix

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................x

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ................................................................... xi

MỞ ĐẦU ................................................................................................................. xii

1. Đặt vấn đề ...................................................................................................... xii

2. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................. xii

3. Tổng quan về công trình nghiên cứu ............................................................ xiii

4. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... xiv

5. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... xiv

6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ..................................................xv

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................xv

8. Những đóng góp của luận văn ........................................................................xv

9. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... xvi

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG

KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI............................................1

1.1 TỔNG QUAN VỀ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN

HÀNG THƢƠNG MẠI...........................................................................................1

1.1.1 Khái niệm chi phí hoạt động kinh doanh ....................................................1

1.1.2 Phân loại chi phí hoạt động kinh doanh ......................................................1

1.1.2.1 Phân loại theo chức năng quản trị .......................................................2

1.1.2.2 Phân loại chi phí theo thẩm quyền ra quyết định .................................2

1.1.2.3 Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động ..............................3

1.1.2.4 Phân loại chi phí theo sự ảnh hưởng đến việc lựa chọn phương án ....4

1.1.3 Các loại chi phí hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại ...........5

1.1.3.1 Chi phí lãi và các khoản tương tự lãi....................................................6

v

1.1.3.2 Chi phí dự phòng...................................................................................7

1.1.3.3 Chi phí xây dựng mạng lưới .................................................................7

1.1.3.4 Chi phí cho hoạt động dịch vụ .............................................................8

1.1.3.5 Chi phí lương nhân viên.......................................................................8

1.1.3.6 Chi phí cho hoạt động kinh doanh ngoại hối.......................................8

1.1.4 Nguyên tắc ghi nhận chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng

mại ........................................................................................................................9

1.2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.......................................................................9

1.2.1 Các khái niệm về quản trị chi phí hoạt động kinh doanh............................9

1.2.2 Quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thƣơng mại............10

1.2.2.1 Sự cần thiết của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng

thương mại ......................................................................................................10

1.2.2.2 Nội dung của quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân hàng

thương mại ......................................................................................................12

1.2.2.3 Các phương pháp quản trị chi phí quản trị kinh doanh tại ngân hàng

thương mại ......................................................................................................17

1.2.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại

ngân hàng thương mại ....................................................................................20

1.2.2.5 Các tiêu chí đánh giá quản trị chi phí hoạt động kinh doanh tại ngân

hàng thương mại.................................................................................................23

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................24

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT

ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG

THƢƠNG VIỆT NAM ...........................................................................................25

2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG

THƢƠNG VIỆT NAM..........................................................................................25

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển.............................................................25

2.1.2 Bộ máy tổ chức..........................................................................................26

2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2014...26

vi

2.2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH

DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 ...............................28

2.2.1 Xác định các khoản chi phí hoạt động kinh doanh cần quản trị ...............28

2.2.2 Thực trạng công tác lập kế hoạch..............................................................29

2.2.2.1 Lập kế hoạch chi phí lãi và các khoản tương tự lãi............................30

2.2.2.2 Lập kế hoạch chi phí hoạt động dịch vụ .............................................31

2.2.2.3 Lập kế hoạch chi phí hoạt động ..........................................................31

2.2.2.4 Lập kế hoạch chi phí dự phòng rủi ro tín dụng ..................................33

2.2.3 Thực trạng công tác tổ chức thực hiện ......................................................33

2.2.3.1 Chi phí lãi và các khoản tương tự lãi .................................................34

2.2.3.2 Chi phí hoạt động dịch vụ ...................................................................35

2.2.3.3 Chi phí hoạt động................................................................................37

2.2.3.4 Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng........................................................40

2.2.4 Thực trạng công tác kiểm tra, kiểm soát ...................................................41

2.2.4.1 Thành lập bộ máy quản trị chi phí......................................................41

2.2.4.2 Xây dựng cơ chế quản lý, thiết lập quy trình, quy định về chi phí hoạt

động kinh doanh..............................................................................................42

2.2.4.3 Thiết lập hệ thống phân bổ chi phí hoạt động kinh doanh và phân tích

lợi nhuận đa chiều (MPA)...............................................................................43

2.2.4.4 Xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát thực hiện các khoản chi phí

hoạt động kinh doanh......................................................................................44

2.3 ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH

DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẨN CÔNG THƢƠNG

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 ...............................45

2.3.1 Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................45

2.3.1.1 Vietinbank xác định được các khoản chi phí cần quản trị và xây dựng

định mức kế hoạch đối với một số khoản chi phí............................................45

2.3.1.2 Vietinbank hoàn thành tốt các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh và thực

hiện đúng định mức thực hiện chi phí.............................................................46

2.3.1.3 Hệ thống văn bản, cơ chế quản trị về chi phí hoạt động kinh doanh

được xây dựng chặt chẽ và khoa học ..............................................................46

vii

2.3.1.4 Vietinbank thiết lập bộ máy kiểm tra, giám sát các khoản chi phí hoạt

động kinh doanh..............................................................................................47

2.3.2 Những hạn chế còn tồn tại.........................................................................47

2.3.2.1 Các dự toán và định mức thực hiện chi phí chưa xây dựng đầy đủ và

còn nhiều bất cập ............................................................................................47

2.3.2.2 Các văn bản quy định, quy trình được ban hành nhiều nhưng vẫn

chưa phát huy hết hiệu quả trong thực tiễn ....................................................48

2.3.2.3 Hệ thống đánh giá hiệu quả sử dụng chi phí tại các đơn vị, phòng

giao dịch chưa mang lại kết quả chính xác và kịp thời ..................................48

2.3.2.4 Công tác kiểm tra, giám sát chưa được thực hiện thường xuyên .......48

2.3.3 Các nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế...........................................49

2.3.3.1 Vietinbank chưa thiết lập được bộ phận dự báo thị trường và hoạch

định chi phí riêng biệt.....................................................................................49

2.3.3.2 Các văn bản quy định chưa được đánh giá tính thực tiễn và thống

nhất trước khi ban hành..................................................................................49

2.3.3.3 Hệ thống phân bổ chi phí và phân tích lợi nhuận đa chiều (MPA)chưa

hoàn thiện........................................................................................................50

2.3.3.4 Năng lực quản trị chi phí của một số cán bộ quản lý còn hạn chế.....50

2.3.3.5 Công tác kiểm tra, giám sát chưa phát huy hiệu quả .........................50

2.2.3.6 Vietinbank chưa áp dụng phương pháp quản trị riêng đối với chi phí

hoạt động kinh doanh......................................................................................51

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................52

CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC

QUẢN TRỊ...............................................................................................................53

CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM...........................................................53

3.1 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN

HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ĐẾN NĂM

2020 .......................................................................................................................53

3.1.1 Chiến lƣợc, định hƣớng phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm

2020 ....................................................................................................................53

3.1.2 Định hƣớng phát triển hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại

cổ phần Công Thƣơng Việt Nam đến năm 2020................................................56

viii

3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHI PHÍ

HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM .............................................................................59

3.2.1 Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chi phí hoạt động kinh

doanh ..................................................................................................................59

3.2.1.1 Phát triển công tác dự báo thị trường, phối hợp chặt chẽ giữa các

phòng ban trong công tác hoạch định chi phí ................................................59

3.2.1.2 Cải tiến hệ thống công nghệ thông tin, xây dựng nguồn dữ liệu chuẩn

hóa trong toàn hệ thống..................................................................................60

3.2.1.3 Hoàn thiện cơ chế về định mức chi phí nội bộ ...................................61

3.2.2 Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện quản trị chi phí hoạt động

kinh doanh ..........................................................................................................61

3.2.2.1 Xây dựng ý thức tiết kiệm chi phí triệt để trong toàn hệ thống..........61

3.2.2.2 Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách ...........................................62

3.2.2.3 Cải tiến hệ thống phân bổ chi phí hoạt động kinh doanh và phân tích

lợi nhuận đa chiều (MPA)...............................................................................62

3.2.3 Nhóm giải pháp về kiểm tra, giám sát chi phí hoạt động kinh doanh.......63

3.2.3.1 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác quản trị chi phí

.........................................................................................................................63

3.2.3.2 Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát ..............................................64

3.2.3.3 Xây dựng phương pháp quản trị chi phí hoạt động kinh doanh.........65

3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ.....................................................................................66

3.3.1 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc....................................................66

3.3.2 Kiến nghị đối với hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam..................67

3.3.2.1 Cơ cấu lại tài chính.............................................................................67

3.3.2.2 Cơ cấu lại hoạt động...........................................................................68

3.3.2.3 Cơ cấu lại hệ thống quản trị ...............................................................68

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................70

KẾT LUẬN................................................................................................................I

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... II

PHỤ LỤC 01........................................................................................................... IV

PHỤ LỤC 02........................................................................................................... XI

ix

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt

ABC Activity base costing

Phƣơng pháp quản trị chi phí theo

hoạt động

CCDC Công cụ dụng cụ

CP Chi phí

CPHĐKD Chi phí hoạt động kinh doanh

CSTT Chính sách tiền tệ

ĐVT Đơn vị tính

HĐKD Hoạt động kinh doanh

HĐQT Hội đồng quản trị

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

STT Số thứ tự

TSC Trụ sở chính

TSCĐ Tài sản cố định

Vietinbank

Vietnam Joint Stock

Commercial Bank For

Industry and Trade

Ngân hàng thƣơng mại cổ phần

Công thƣơng Việt Nam

x

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng Tên bảng Trang

2.1

Tỷ lệ thay đổi các chỉ tiêu kết quả kinh doanh của

Vietinbank 2012 - 2014

27

2.2 Các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh Vietinbank 2012 - 2014 30

2.3 Kế hoạch chi phí hoạt động Vietinbank 2012 - 2014 32

2.4

Tình hình thực hiện chi phí hoạt động kinh doanh

Vietinbank 2012 - 2014

34

2.5 Kết quả hoạt động dịch vụ của Vietinbank 2012 - 2014 36

2.6

Tình hình thực hiện chi phí hoạt động của Vietinbank 2012

- 2014

37

2.7

Số liệu thực hiện chi phí hoạt động Vietinbank so với kế

hoạch 2012 - 2014

39