Quan niệm của B.Russell về tôn giáo

TRifiT HOC, SO 5 (228), THAN G 5-2010

QUAN NIEM CUA B.RUSSELL VE TON GIAO

VU MANH TOAN <*'

B.Russell khdng chi cd ddng gdp vdo viic phdt triin triet hgc phdn tich, md con vdo nhiiu

llnh vQc khac nhau. Phdn tich nhQng cdng hien cua ong trong llnh vQc ton gido, trong bdi viet

ndy, tdc gid da dQa ra vd ludn gidi quan niim cua ong ve: 1. Moi quan he giQa ton gido vd khoa

hgc; 2. Niim tin ton gido; 3. NhQng ddng gdp cua tdn gido trong nin vdn minh nhdn logi.

hiing ta da biet de'n B.Russell nhU mot

trong nhiing nha sang lap triet hoc phan

tich. Tuy nhien, ong khong chf la mot nha

triet hoc CO nMlu tac pham, ma con la ngUdi

mang triet hoc den vdi dai chiing va gat hai

thanh cong d nhieu linh vUc khac, nhU logfc hoc,

ton giao va than hoc, tam ly hoc, ngon ngii hoc,...

Trong khuon khd bai vie't nay, chiing toi chi de

cap den quan diem cua ong ve ton gido.

Quan diem ton giao cua B.Russell dUdc

hinh thanh ttt rat sdm. Sau nay, chinh ong da

thiia nhan rang, tfl thua thie'u nien, do'i vdi

ong "khong gi quan trong bing ton giao - ngoai

trtt mon toan"(l). Ring, xui't phat tfl long mo

dao i'y ma sau nay, ong da tim hieu xem gia

tri cua ton giao la gi va vi sao minh da tflng tin

vao ton giio nhU vay. Ket qua cua qua trinh

nghien cttu ve ton giao da dUdc ong the hien d

nhieu tie pham, nhu Bdn chdt cua ton gido

(1912), Ton gido vd gido hpi (1916), Nhiing

diiu tdi tin (1925), Tgi sao tdi lgi khong phdi

Id tin do Kito gidol (1927), Tdn gido cd ddng

gop hQu ich gi cho nen van minh hay khong?

(1930), Tdn gido vd khoa hgc (1935), v.v.. Cac

tie pham nay da dem lai danh tie'ng eho ong

khong kem gi eae tie phdm viet ve logic hoc,

toan hoe va triet hoc.

Trong quan diem ve ton giio, trfldc het

B.Russell da khang dinh, ba vi'n de quan

trong nha't do'i vdi bi't ky mot ton giao nao -

do la: 1. Thfldng de; 2. Linh hon bi't ttt; 3. Y

chf tu do. Ong tu eho minh la trUcIng help dac

biet khi suy tu ve ba vi'n de nay theo thfl tU

tfl dudi len tren, nghia la bat dau tfl van de "y

chi tu do". ThQ nhdt, xua't phat tfl luan ctt cho

rang "moi chuyen dong vat cha't deu tuan

theo nhflng quy luat ve dong lUc hoc",

B.Russell da di tdi eho bae bd quan diem "co y

chi tu do". ThQ hai, ve van de linh hon bSCt

ttt, theo ong, the ehat va tinh than hien nhien

la CO quan he vdi nhau va bi't ke moi quan he

do la nhu the nio thi cung "khong c6 ly do gi

de cho rang tinh than eon ton tai khi ma bo 6e

da thoi nat". ThQ ba, ve van de ThUdng de,

B.Russell eho rang, mac du tfl trU6c t6i nay,

"ngUdi ta da dUa ra nhieu ly le de chflng minh

ThUdng de ton tai", nhUng "ti't ca nhflng ly le

do tuyet nhien khong co gia tri gi ea". Vdi ba

quan niem nay, ong di de'n ket luan: "Toi

khong CO mot ly do gi de tin ci ba cai do ea"(2)

va tuyen bo' da giai quyet xong vi'n de ton giao.

Tuy nhien, do mdi ehi la nhflng quan niem ban

dau cua B.Russell ve ton giao va chiing eon

dUdc ong tiep tuc nghien cflu cung vdi nhflng

van de khae eua ton giao.

Khi chflng kie'n nhflng cuoc tranh luin keo

dai ve moi quan he gifla ton giao va khoa hoe,

B.Russell eho ring, trong thdi ky hinh thanh,

khong nhflng toan hoe, logic hoe, ma ea thien

(*) Thae si. Vien Triet hoc, Vien Khoa hoc xa hoi

Viet Nam.

(1) Xem: Bertrand Russell. The gidi ngdy nay vd

tuang lai nhdn load. (Nguyin Hien Le). Nxb Ca

dao, Sai Gon, 1971,' tr.31.

(2) Xem: Bertrand Russell. Thi' gidi ngdy nay vd

tUcing lai nhdn loai. Sdd., tr.31 - 32.

83