Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các trường Trung học Cơ sở huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

LÊ KIM TRỌNG

QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ HUYỆN TAM ĐẢO, TỈNH VĨNH PHÚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

LÊ KIM TRỌNG

QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ HUYỆN TAM ĐẢO, TỈNH VĨNH PHÚC

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Quốc Thành

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu và

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho

phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Lê Kim Trọng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Trƣờng Đại học

Sƣ phạm Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu tại trƣờng.

Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS. Trần Quốc Thành -

ngƣời đã định hƣớng cho tôi nghiên cứu đề tài, cung cấp những kiến thức về lý

luận và thực tiễn vô cùng quý báu, nhiệt tình hƣớng dẫn, động viên khích lệ tôi

trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.

Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Phòng Đào tạo Trƣờng Đại học Sƣ

phạm Thái Nguyên, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tam Đảo, các đồng chí

Hiệu trƣởng các trƣờng THCS, các bạn đồng nghiệp trong huyện Tam Đảo, tỉnh

Vĩnh Phúc đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Mặc dù có nhiều cố gắng trong suốt quá trình nghiên cứu, nhƣng chắc

chắn không tránh khỏi các khiếm khuyết, kính mong Quý thầy cô, các anh, chị

và các bạn quan tâm góp ý để luận văn hoàn thiện hơn.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2014

Học viên

Lê Kim Trọng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................ii

MỤC LỤC...................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................. v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ........................................................................ vi

MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài............................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu..................................................................................... 4

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 4

8. Cấu trúc của luận văn..................................................................................... 5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ..... 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..................................................................... 6

1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài .................................................................. 6

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam..................................................................... 7

1.2. Một số khái niệm cơ bản............................................................................. 9

1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 9

1.2.2. Quản lý nhà trƣờng ................................................................................ 11

1.2.3. Hoạt động dạy học ................................................................................. 12

1.2.4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ....................................... 14

1.2.5. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .......................... 14

1.3. Hoạt động dạy học và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong

dạy học ở trƣờng trung học cơ sở ........................................................... 15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.3.1. Trƣờng trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân................... 15

1.3.2. Hoạt động dạy học ở trƣờng trung học cơ sở ........................................ 16

1.3.3. Công nghệ thông tin và vai trò của công nghệ thông tin....................... 17

1.3.4. Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở trƣờng

trung học cơ sở...................................................................................... 23

1.4. Nội dung quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở

trƣờng trung học cơ sở ............................................................................ 25

1.4.1. Quản lý hoạt động dạy học .................................................................. 25

1.4.2. Các nội dung quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động

dạy học .................................................................................................. 25

1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong

dạy học ở trƣờng trung học cơ sở ............................................................ 28

1.5.1. Tác động của các chủ trƣơng, chính sách về ứng dụng công nghệ

thông tin trong quản lí........................................................................... 29

1.5.2. Các chủ trƣơng, chính sách về ứng dụng công nghệ thông tin trong

lĩnh vực giáo dục và đào tạo ................................................................. 29

1.5.3. Chủ trƣơng, chính sách phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin ... 30

1.5.4. Trình độ về công nghệ thông tin của đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên ...... 30

1.5.5. Cơ sở hạ tầng, trang thiết bị về công nghệ thông tin ............................. 31

1.5.6. Cơ chế, chính sách hỗ trợ việc ứng dụng công nghệ thông tin vào

dạy học ở trong trƣờng trung học cơ sở ............................................... 32

Tiểu kết chƣơng 1....................................................................................... 34

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CỞ

SỞ HUYỆN TAM ĐẢO, TỈNH VĨNH PHÚC................................................ 35

2.1. Thực trạng về giáo dục trung học cơ sở của huyện Tam Đảo .................. 35

2.1.1. Mạng lƣới trƣờng lớp và cơ sở vật chất................................................. 35

2.1.2. Chất lƣợng giáo dục ............................................................................... 36

2.1.3. Số lƣợng và trình độ đội ngũ giáo viên.................................................. 37

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2.1.4. Kinh phí đầu tƣ cho giáo dục trung học cơ sở ...................................... 37

2.2. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các trƣờng

trung học cơ sở huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc................................... 38

2.2.1. Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin trong các trƣờng trung học cơ sở .. 38

2.2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý , giáo viên về vai trò của công nghệ

thông tin trong dạy học ......................................................................... 39

2.2.3. Thực trạng kỹ năng khai thác cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin của

giáo viên................................................................................................ 43

2.2.4. Các kết quả ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các

trƣờng trung học cơ sở ......................................................................... 46

2.3. Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các

trƣờng trung học cơ sở huyện Tam Đảo ................................................. 49

2.3.1. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động dạy ... 49

2.3.2. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý học của học sinh.......... 53

2.3.3. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá kết

quả học tập ............................................................................................ 55

2.3.4. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong khai thác và sử dụng

các thiết bị phục vụ dạy học.................................................................. 58

2.4. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................... 61

2.4.1. Thành công, hạn chế .............................................................................. 61

2.4.2. Nguyên nhân của thành công và hạn chế............................................... 63

Tiểu kết chƣơng 2....................................................................................... 66

Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG

TIN TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CỞ SỞ HUYỆN

TAM ĐẢO, TỈNH VĨNH PHÚC...................................................................... 67

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................ 67

3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ............................................................................ 67

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn........................................................................... 67

3.1.3. Đảm bảo tính khả thi.............................................................................. 67

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2. Các biện pháp quản lý cụ thể .................................................................... 68

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên và cán bộ quản lý về vai trò của

công nghệ thông tin trong nâng cao chất lƣợng dạy học ở các trƣờng

trung học cơ sở ....................................................................................... 68

3.2.2. Xác định rõ những bài, những nội dung dạy học có thể ứng dụng

công nghệ thông tin .............................................................................. 71

3.2.3. Nâng cao kỹ năng khai thác và sử dụng cơ sở hạ tầng công nghệ

thông tin để ứng dụng vào dạy học cho giáo viên .................................. 74

3.2.4. Có chế độ khuyến khích những giáo viên sử dụng công nghệ thông

tin trong đổi mới phƣơng pháp dạy học.................................................. 80

3.2.5. Đầu tƣ đầy đủ cơ sở hạ tầng và thiết bị công nghệ thông tin cho các

trƣờng trung học cơ sở .................................................................................... 83

3.2.6. Tăng cƣờng sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá

kết quả học tập của học sinh ................................................................... 86

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 89

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 90

3.4.1. Lấy ý kiến của các chuyên gia, cán bộ chuyên môn về tính cấp thiết

và khả thi của các biện pháp ................................................................... 90

3.4.2. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đƣa ra

thông qua thực tiễn triển khai ................................................................. 95

Tiểu kết chƣơng 3....................................................................................... 96

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................. 97

1. Kết luận ........................................................................................................ 97

2. Khuyến nghị................................................................................................. 99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 100

PHỤ LỤC.........................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL Cán bộ quản lí

CBGV Cán bộ giáo viên

CNTT

ICT

Công nghệ thông tin

Công nghệ thông tin

CNH- HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa

CSVC Cơ sở vật chất

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

GS Giáo sƣ

HS Học sinh

PPDH Phƣơng pháp dạy học

QLGD Quản lí giáo dục

TB Trung bình

TBDH Thiết bị dạy học

TS Tiến sĩ

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thực trạng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin ở các trƣờng trung

học cơ sở .........................................................................................39

Bảng 2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về ứng dụng công

nghệ thông tin trong dạy học...........................................................40

Bảng 2.3. Ƣu thế của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .........41

Bảng 2.4. Hạn chế của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.......42

Bảng 2.5. Thực trạng trình độ tin học của cán bộ quản lý và giáo viên................43

Bảng 2.6. Thực trạng kỹ năng khai thác cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin

của giáo viên....................................................................................44

Bảng 2.7. Kết quả ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên trong dạy học........47

Bảng 2.8. Kết quả ứng dụng công nghệ thông tin của 12 trƣờng trung học

cơ sở năm học 2012-2013 ...............................................................48

Bảng 2.9. Các biện pháp đào tạo, bồi dƣỡng chuyên môn cho giáo viên ứng

dụng công nghệ thông tin trong dạy..................................................51

Bảng 2.10. Các biện pháp kiểm tra đánh giá giáo viên trong hoạt động dạy........52

Bảng 2.11. Các biện pháp quản lí ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập

của học sinh......................................................................................53

Bảng 2.12. Các biện pháp quản lí ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm

tra, đánh giá kết quả học tập .............................................................57

Bảng 2.13. Công tác quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong khai thác và

sử dụng các thiết bị phục vụ dạy học ................................................59

Bảng 3.1. Các trƣờng cần xây dựng tiêu chí đánh giá giờ học sử dụng công

nghệ thông tin ..................................................................................87

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp.....................92

Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .......................93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Kết quả đánh giá sự cần thiết phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ

thông tin vào dạy học ở các trƣờng trung học cơ sở của Huyện..........91

Biểu đồ 3.2. Kết quả đánh giá về đề án xây dựng cổng thông tin điện tử của

Phòng Giáo dục và Đào tạo, đƣa tài nguyên, bài giảng điện tử,

bài giảng điện tử e-Learning, các đề kiểm tra, đề thi thuộc các

bộ môn cấp trung học cơ sở phục vụ công tác giảng dạy của

giáo viên và học tập của học sinh..................................................92

Biểu đồ 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp.................93

Biểu đồ 3.4. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ...................94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 1 http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

“Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc trong thời kỳ quá độ để lên chủ nghĩa xã

hội” đã khẳng định quan điểm cơ bản để xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo

dục là: “Giáo dục và đào tạo gắn liền với sự nghiệp phát triển kinh tế, phát triển

khoa học kỹ thuật, xây dựng nền văn hóa mới và con ngƣời mới”. Nghị quyết

Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ƣơng khóa VIII năm 1996 đã nhấn

mạnh “Thực sự coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc

giáo dục - đào tạo cùng với khoa học và công nghệ thông tin (CNTT) là nhân tố

quyết định tăng trƣởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tƣ cho giáo dục là đầu

tƣ cho phát triển”. Chỉ thị số 47/2008/CT-BGD-ĐT ngày 13/8/2008 của Bộ

Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục

phổ thông, giáo dục thƣờng xuyên, giáo dục chuyên nghiệp năm học 2012-

2013, 2013- 2014 đã xác định chủ đề của năm học là: “Năm học đẩy mạnh ứng

dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai phong trào

xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.

Những yêu cầu nâng cao chất lƣợng giáo dục nói chung và yêu cầu nâng

cao chất lƣợng giáo dục phổ thông nói riêng đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu, nội

dung và phƣơng pháp giảng dạy. Ngày nay, đổi mới phƣơng pháp giảng dạy gắn

liền với việc ứng dụng CNTT trong dạy học. Mặt khác, sự phát triển nhanh chóng

và vƣợt bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, đã đặt ra cho

giáo dục nhiều yêu cầu cấp bách. Đó là, giáo dục phải trang bị cho ngƣời học khả

năng học tập suốt đời mà kỹ năng tìm kiếm thông tin, tƣ duy sáng tạo và giải

quyết vấn đề là cần thiết nhất trong một kỷ nguyên thay đổi nhanh chóng.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục (GD) nhằm đáp ứng những

yêu cầu cấp bách là một trong số những lựa chọn ƣu tiên của hầu hết hệ thống

giáo dục trên thế giới. Nhiều quốc gia trên thế giới xem kiến thức và kỹ năng

về CNTT (cùng với khả năng biết đọc, biết viết, biết tính toán) nhƣ là những