Quản lý trường THCS thị trấn Đại Từ, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể (TQM)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VĂN HƢNG

QUẢN LÝ TRƢỜNG THCS THỊ TRẤN ĐẠI TỪ -

HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN

THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ (TQM)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VĂN HƢNG

QUẢN LÝ TRƢỜNG THCS THỊ TRẤN ĐẠI TỪ -

HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN

THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ (TQM)

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã ngành: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh

THÁI NGUYÊN- 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng

tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công

bố theo đũng quy định. Những phần trích dẫn và tham khảo đều đúng theo quy

định của Nhà trường. Nếu sai tôi xin chịu trách nhiệm.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hƣng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Kết quả này có được là nhờ sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh.

Cô không chỉ tận tình hướng dẫn mà còn động viên tôi trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Nhân dịp này em xin gửi lời cảm ơn sâu

sắc tới cô!

Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng bảo vệ Luận

văn thạc sĩ đã tạo điều kiện thuận lợi để em vững tin hơn trong việc chuẩn bị

bảo vệ luận văn của mình.

Xin chân thành cảm ơn Đại học Thái Nguyên, Đại học Sư phạm, Khoa sau

đại học của Đại học Sư phạm, Khoa Tâm lí Giáo dục cùng các thầy cô giáo đã tạo

điều kiện tốt nhất cho em học tập cũng như nghiên cứu và hoàn thành luận văn

của mình.

Xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, anh em bạn bè đồng nghiệp nơi tôi

công tác đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong quá

trình điều tra, nghiên cứu.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã cổ vũ, động viên tôi

trong quá trình làm luận văn.

Mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi

những thiếu sót, vì vậy rất mong được sự đóng góp ý kiến của thầy, cô giáo,

các bạn đồng nghiệp, các bạn học viên để luận văn được hoàn chỉnh hơn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hƣng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................ii

MỤC LỤC .........................................................................................................iii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT...........................................................iv

DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... v

DANH MỤC SƠ ĐỒ.........................................................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................2

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.............................................................2

4. Giả thuyết khoa học.....................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................3

8. Cấu trúc luận văn.........................................................................................4

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG

HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG

TỔNG THỂ .......................................................................................5

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................5

1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước ...................................................................5

1.1.2. Các nghiên cứu trong nước....................................................................8

1.2. Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản trong đề tài........................................10

1.2.1. Chất lượng (CL) ..................................................................................10

1.2.2. Chất lượng giáo dục/chất lượng giáo dục THCS ................................11

1.2.3. Chất lượng tổng thể .............................................................................11

1.2.4. Quản lý ................................................................................................12

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.2.5. Quản lý giáo dục/quản lý trường học ..................................................13

1.2.6. Quản lý chất lượng tổng thể (TQM)....................................................17

1.3. Thuyết quản lý chất lượng tổng thể và quản lý trường THCS theo tiếp

cận quản lý chất lượng tổng thể.........................................................................18

1.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục nhà trường................18

1.3.2. Thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM) và việc vận dụng trong

quản lý giáo dục.............................................................................................24

1.3.3. Quản lý trường THCS theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.......28

Kết luận chương 1..............................................................................................45

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THỊ TRẤN ĐẠI TỪ, HUYỆN ĐẠI TỪ, THÁI NGUYÊN..........46

2.1. Khái quát hoạt động khảo sát .....................................................................46

2.1.1. Xây dựng các mẫu phiếu khảo sát.......................................................46

2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................46

2.1.3. Xử lý khảo sát số liệu ..........................................................................48

2.2. Tổng quan về trường THCS Thị trấn Đại Từ, huyện Đại Từ, tỉnh

Thái Nguyên.....................................................................................................48

2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển nhà trường .......................................48

2.2.2. Cơ cấu tổ chức của nhà trường............................................................50

2.3. Thực trạng quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ theo tiếp cận quản lý

chất lượng tổng thể ............................................................................................50

2.3.1. Tổng quát về chất lượng giáo dục nhà trường.....................................50

2.3.2. Thực trạng quản lý nhà trường theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể 52

2.4. Đánh giá tổng quát công tác quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ, huyện

Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể...................70

2.4.1. Những mặt đã làm được ......................................................................71

2.4.2. Những mặt chưa làm được ..................................................................71

2.4.3. Nguyên nhân của những mặt chưa làm được nói trên.........................72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Kết luận chương 2..............................................................................................73

Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TRƢỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ THỊ TRẤN ĐẠI TỪ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ

CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ.........................................................74

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ..............................................................74

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính lý luận.........................................................74

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn......................................................74

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống......................................................74

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa........................................................75

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.........................................................75

3.2. Một số biện pháp quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ theo tiếp cận

quản lý chất lượng tổng thể (TQM)...................................................................75

3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức các hoạt động giới thiệu, phổ biến về mô hình

quản lý chất lượng tổng thể TQM đến toàn thể mọi thành viên trong nhà

trường nhằm nâng cao nhận thức cho mọi người về QLCLGD nói chung

và QLCLGD theo TQM nói riêng.................................................................75

3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng, phát triển chất lượng giáo dục nhà trường

theo Bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng THCS ..........................................78

3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng và thực thi các nhóm chất lượng..................83

3.2.4. Biện pháp 4: Áp dụng vòng tròn Deming vào quản lý chất lượng

giáo dục của nhà trường ................................................................................85

3.2.5. Biện pháp 5. Xây dựng văn hóa chất lượng trong nhà trường ............92

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................95

3.4. Khảo nghiệm mức độ phù hợp và tính khả thi của các biện pháp .............95

Kết luận chương 3..............................................................................................98

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................99

1 Kết luận...........................................................................................................99

2. Một số khuyến nghị .....................................................................................100

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................102

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

CL : Chất lượng

CLGD : Chất lượng giáo dục

CNTT : Công nghệ thông tin

CSVC : Cơ sở vật chất

GD : Giáo dục

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

KĐCL : Kiểm định chất lượng

KH- KT : Khoa học- kỹ thuật

NV : Nhân viên

PPDH : Phương pháp dạy học

QL : Quản lý

QLCL : Quản lý chất lượng

QLCLGD : Quản lý chất lượng giáo dục

QLGD : Quản lý giáo dục

TBDH : Thiết bị dạy học

TBGD : Thiết bị giáo dục

THCS : Trung học cơ sở

TQC : Kiểm soát chất lượng

TQM : Thuyết quản lý chất lượng tổng thể

UBND : Uỷ ban nhân dân

VH : Văn hóa

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh .................................... 51

Bảng 2.2: Kết quả thi học sinh giỏi các cấp của học sinh ................................. 51

Bảng 2.3: Kết xét tốt nghiệp THCS của học sinh ............................................. 52

Bảng 2.4: Quy mô tuyển sinh từ năm 2009 đến nay ......................................... 56

Bảng 2.5: Kết quả khảo sát về quản lý công tác tuyển sinh.............................. 56

Bảng 2.6: Bảng tổng hợp kết quả đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp 58

Bảng 2.7: Bảng tổng hợp kết quả đánh giá, xếp loại giờ dạy của giáo viên ..... 67

Bảng 2.8: Tổng hợp ý kiến đánh giá QLCL các yếu tố kết quả đầu ra............. 69

Bảng 2.9: Tổng hợp ý kiến về môi trường văn hóa chất lượng......................... 70

Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ phù hợp và khả thi của các biện pháp

quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ theo tiếp cận TQM .............. 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý nhà trường theo TQM........................................... 26

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đại hội XI, Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định mục tiêu tổng quát

của Chiến lược phát triển kinh tế xã hội từ năm 2011 đến năm 2020 là: “Phấn

đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện

đại; chính trị - xã hội ổn định, dân chủ, kỷ cương, đồng thuận; đời sống vật chất

và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất

và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp

tục được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn

sau.”. Đồng thời cũng xác định rõ nhiệm vụ “Phát triển và nâng cao chất lượng

nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến

lược, là yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ,

cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh

quan trọng nhất, bảo đảm cho phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững.”.

Với những tinh thần đó việc nâng cao chất lượng giáo dục là vấn đề hết

sức quan trọng và cấp thiết đặt ra cho ngành giáo dục, đặc biệt là chất lượng

giáo dục bậc Trung học cơ sở. Bởi vì “ Giáo dục Phổ thông là nền tảng văn hóa

của một nước, là sức mạnh tương lai của một dân tộc. Nó đặt cơ sở vững chắc

cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam Xã hội chủ nghĩa (XHCN),

đồng thời chuẩn bị lực lượng lao động dự trữ và nguồn tuyển chọn để đào tạo

công nhân và cán bộ cần thiết cho sự nghiệp xây dựng kinh tế, phát triển văn

hóa và tăng cường quốc phòng”.(Nghị quyết của Bộ chính trị Ban Chấp hành

Trung ương Đảng về Cải cách giáo dục).

Tuy nhiên, hiện nay chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng giáo

dục THCS nói riêng ở nước ta đang còn nhiều hạn chế, chưa theo kịp sự phát

triển của nền kinh tế- xã hội, chưa đáp ứng được nhu cầu và đòi hỏi của toàn xã

hội. Chúng ta đang đề cao mục tiêu quản lý chất lượng nhưng lại chưa có mô

hình quản lý chất lượng phù hợp và hiệu quả.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Trường Thị Trấn Đại Từ là một trường THCS của huyện Đại Từ, tỉnh

Thái Nguyên, có lịch sử hình thành và phát triển từ lâu. Trong những năm gần

đây trường đã và đang có những đổi thay tích cực nhằm theo kịp sự phát triển

của ngành cũng như của đất nước. Tuy nhiên, nhìn chung chất lượng giáo dục

của nhà trường vẫn chưa đáp ứng được những đòi hỏi mà ngành giáo dục và xã

hội đang đặt ra cho nhà trường.

TQM là thuyết Quản lý chất lượng tổng thể có xuất xứ từ thương mại và

công nghiệp nhưng lại khá phù hợp với giáo dục. Từ khi ra đời TQM luôn được

các nhà nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục bàn đến và từ những năm 90 của

thế kỷ XX trở lại đây, TQM đã trở thành tâm điểm chú ý của các cơ sở giáo

dục. Các nhà nghiên cứu cho rằng nếu áp dụng mô hình quản lý chất lượng

tổng thể (TQM) vào quản lý trường học sẽ có thể cải thiện và nâng cao chất

lượng giáo dục trong trường học ở nước ta hiện nay.

Xuất phát từ các lí do, tình hình thực tiễn nêu trên, tác giả thực hiện luận

văn với đề tài: “Quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ - huyện Đại Từ - tỉnh

Thái Nguyên theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể (TQM)”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn qua đó nhận diện thực trạng

chất lượng giáo dục và quản lý của trường THCS Thị trấn Đại Từ, huyện Đại

Từ, tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý nhà trường theo tiếp

cận quản lý chất lượng tổng thể nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Công tác quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ, huyện Đại Từ, tỉnh

Thái Nguyên.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lý trường THCS Thị trấn Đại Từ, huyện Đại Từ, tỉnh

Thái Nguyên theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể .