Quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ THỊ THANH GIANG

QUẢN LÝ GIẢM NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ THỊ THANH GIANG

QUẢN LÝ GIẢM NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI, TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. MAI NGỌC CƯỜNG

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân

tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn GS.TS. Mai Ngọc Cường.

Các số liệu, kết quả nghiên cứu được nêu trong luận văn là trung

thực và chưa từng công bố dưới bất kỳ hình thức nào.

Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Ngày tháng 01 năm 2018

Tác giả luận văn

Lê Thị Thanh Giang

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp

đỡ và động viên từ các thầy cô giáo, các ban ngành cùng toàn thể cán bộ nơi

tôi chọn làm địa bàn nghiên cứu, gia đình và bạn bè.

Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo và Ban

giám hiệu nhà trường Đại học kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái

Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức cơ bản và tạo điều kiện giúp

đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS. Mai

Ngọc Cường., người đã dành nhiều thời gian trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo

tận tình cho tôi hoàn thành quá trình nghiên cứu đề tài này.

Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Chủ tịch huyện Võ Nhai,

các phòng ban, cán bộ công nhân viên huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên

đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận và thu thập những thông tin cần

thiết cho đề tài.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những người

đã động viên và giúp đỡ tôi về tinh thần, vật chất trong suốt quá trình học

tập và thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng 01 năm 2018

Tác giả luận văn

Lê Thị Thanh Giang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................ii

MỤC LỤC......................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................. vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...........................................................................viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ.................................................. x

MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài.................................................... 1

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu......................................................... 3

3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu................................................................... 6

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 6

5. Đóng góp của luận văn................................................................................ 7

6. Kết cấu của luận văn ................................................................................... 7

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ

GIẢM NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU..................................................... 8

1.1. Những vấn đề chung về nghèo tiếp cận đa chiều..................................... 8

1.1.1. Khái niệm về nghèo và chuẩn nghèo ở Việt Nam ................................ 8

1.1.2. Giảm nghèo tiếp cận đa chiều............................................................. 11

1.2. Bản chất, nội dung, tác động và nhân tố ảnh hưởng đến quản lý

giảm nghèo tiếp cận đa chiều........................................................................ 15

1.2.1. Bản chất quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều.................................. 15

1.2.2. Nội dung quản lý giảm nghèo đa chiều .............................................. 17

1.2.3. Tác động của quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều .......................... 20

1.2.4. Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều .......... 23

1.3. Kinh nghiệm quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều tại một số địa

phương trong cả nước và bài học cho huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên ... 27

1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước ............................... 27

1.3.2. Bài học kinh nghiệm đối với huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên ....... 30

iv

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................... 32

2.1. Câu hỏi nghiên cứu và khung phân tích của luận văn ........................... 32

2.1.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................. 32

2.1.2. Khung phân tích của luận văn............................................................. 32

2.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 33

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .......................................................... 33

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .................................................. 35

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu............................................................ 36

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu........................................................... 37

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu lượng hóa giảm nghèo tiếp cận đa chiều..................... 37

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính phản ánh mức độ thực hiện công tác

quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều ........................................................... 40

Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGHÈO TIẾP CẬN ĐA

CHIỀU TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN ......41

3.1. Thực trạng nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai

tỉnh Thái Nguyên........................................................................................... 41

3.1.1. Khái quát về huyện Võ Nhai............................................................... 41

3.1.2. Thực trạng nghèo và nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn huyện

Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên............................................................................ 49

3.2. Phân tích thực trạng công tác quản lý giảm nghèo tiếp cận đa

chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai giai đoạn 2014-2016............................ 51

3.2.1. Khái quát công tác quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên

địa bàn huyện Võ Nhai giai đoạn 2014-2016 .............................................. 51

3.2.2. Tác động của công tác giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn

huyện Võ Nhai hiện nay................................................................................ 67

3.2.3. Những hạn chế chủ yếu của quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều

trên địa bàn huyện Võ Nhai .......................................................................... 69

v

3.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý giảm nghèo tiếp cận

đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai............................................................ 73

3.3.1. Nhân tố cơ chế chính sách của nhà nước và địa phương về giảm

nghèo tiếp cận đa chiều ................................................................................. 73

3.3.2. Nhân tố bộ máy tổ chức, công tác phối hợp và đội ngũ cán bộ

thực hiện công tác quản lý ............................................................................ 75

3.3.3. Nhân tố năng lực phấn đấu vươn lên của hộ nghèo và cận nghèo

theo tiếp cận đa chiều.................................................................................... 77

3.4. Đánh giá chung về quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa

bàn huyện Võ Nhai........................................................................................ 80

3.4.1. Những mặt đạt được............................................................................ 80

3.4.2. Những mặt hạn chế ............................................................................. 81

3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................... 85

Chương 4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG

CƯỜNG QUẢN LÝ GIẢM NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN............... 88

4.1. Phương hướng tăng cường quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều tại

huyện Võ Nhai .............................................................................................. 88

4.1.1. Bối cảnh phát triển của huyện Võ Nhai những năm tới...................... 88

4.1.2. Các chỉ tiêu phấn đấu giảm nghèo tiếp cận đa chiều tại huyện

Võ Nhai......................................................................................................... 89

4.1.3. Phương hướng tăng cường quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều

trên địa bàn huyện Võ Nhai .......................................................................... 90

4.2. Một số giải pháp chủ yếu tăng cường quản lý giảm nghèo tiếp cận

đa chiều tại huyện Võ Nhai........................................................................... 92

4.2.1. Giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách của nhà nước và địa

phương về giảm nghèo tiếp cận đa chiều...................................................... 92

4.2.2. Giải pháp tăng cường năng lực bộ máy tổ chức, công tác phối

hợp và đội ngũ cán bộ thực hiện công tác quản lý........................................ 94

vi

4.2.3. Giải pháp nâng cao năng lực phấn đấu vươn lên của hộ nghèo và

cận nghèo theo tiếp cận đa chiều................................................................... 96

4.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................. 97

4.3.1. Kiến nghị với nhà nước cấp Trung ương............................................ 97

4.3.2. Đối với cấp tỉnh tại Thái Nguyên........................................................ 97

4.3.3. Đối với huyện Võ Nhai....................................................................... 98

KẾT LUẬN.................................................................................................. 99

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 101

PHỤ LỤC................................................................................................... 103

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BHYT : Bảo hiểm y tế

GQVL : Giải quyết việc làm

HĐND : Hội đồng nhân dân

LĐTB&XH : Lao động thương binh và xã hội

NN&PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NTM : Nông thôn mới

TB : Thương binh

UBND : Ủy ban nhân dân

XĐGN : Xóa đói giảm nghèo

XH : Xã hội

UN : Liên Hiệp Quốc (United Nations)

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Chuẩn nghèo của Việt Nam được xác định qua các thời kỳ ....... 9

Bảng 2.1: Cách thức cho điểm 10 chỉ tiêu đo lường nghèo đa chiều ........ 38

Bảng 3.1: Dân số trung bình huyện Võ Nhai giai đoạn 2013-2016........... 45

Bảng 3.2: Giá trị sản xuất và cơ cấu ngành kinh tế huyện Võ Nhai giai

đoạn 2013-2016 (Theo giá so sánh năm 2010) ......................... 48

Bảng 3.3. Đánh giá về thực tế đạt được trong công tác giảm nghèo tiếp

cận đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai.................................. 50

Bảng 3.4. Kế hoạch thực hiện công tác giảm nghèo trên địa bàn huyện

Võ Nhai giai đoạn năm 2014-2016............................................ 53

Bảng 3.5. Đánh giá công tác xây dựng chiến lược, lập kế hoạch giảm

nghèo của huyện Võ Nhai ......................................................... 54

Bảng 3.6. Thu nhập của hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai..... 57

Bảng 3.7. Tình hình phổ cập trung học cơ sở của hộ cận nghèo và hộ

nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai............................................ 57

Bảng 3.8. Tình hình phổ cập tiểu học của hộ cận nghèo và hộ nghèo

trên địa bàn huyện Võ Nhai....................................................... 58

Bảng 3.9. Tình hình tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh của hộ nghèo,

hộ cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai ................................ 59

Bảng 3.10. Tình hình cấp thẻ Bảo hiểm y tế của hộ nghèo, hộ cận nghèo

trên địa bàn huyện Võ Nhai....................................................... 60

Bảng 3.11. Tình hình nhà ở của hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn

huyện Võ Nhai........................................................................... 60

Bảng 3.12. Diện tích nhà ở bình quân đầu người của hộ nghèo và hộ

cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai ..................................... 61

Bảng 3.13. Tình hình tiếp cận nguồn nước hợp vệ sinh của hộ nghèo, hộ

cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai ..................................... 62

ix

Bảng 3.14. Tình hình sử dụng hố xí/nhà tiêu hợp vệ sinh của hộ cận

nghèo, hộ nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai ........................... 62

Bảng 3.15. Tình hình sử dụng thuê bao điện thoại của hộ nghèo, hộ cận

nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai ............................................ 63

Bảng 3.16. Tình hình sử dụng internet của hộ nghèo, hộ cận nghèo trên

địa bàn huyện Võ Nhai .............................................................. 64

Bảng 3.17. Tình hình trang bị tài sản phục vụ tiếp cận thông tin của hộ

nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai..................... 65

Bảng 3.18. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác thanh tra, .................. 67

kiểm tra thực hiện các chính sách giảm nghèo ............................................... 67

Bảng 3.19. Đánh giá tác động của công tác giảm nghèo tiếp cận đa

chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai ............................................. 68

Bảng 3.20. Đánh giá tác động của công tác xây dựng kế hoạch giảm

nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai................ 70

Bảng 3.21. Đánh giá tác động của công tác tổ chức triển khai thực hiện

kế hoạch giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn huyện

Võ Nhai...................................................................................... 71

Bảng 3.22. Đánh giá tác động của công tác kiểm tra, giám sát và đánh

giá thực hiện kế hoạch giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa

bàn huyện Võ Nhai .................................................................... 72

Bảng 3.23. Đánh giá hiệu quả của cơ chế chính sách của nhà nước và

địa phương trong quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên

địa bàn huyện Võ Nhai .............................................................. 75

Bảng 3.24. Đánh giá hiệu quả của bộ máy tổ chức, công tác phối hợp và

đội ngũ cán bộ thực hiện trong quản lý giảm nghèo tiếp cận

đa chiều trên địa bàn huyện Võ Nhai ........................................ 77

Bảng 3.25. Đánh giá năng lực phấn đấu vươn lên của hộ nghèo và cận

nghèo trong quản lý giảm nghèo tiếp cận đa chiều trên địa

bàn huyện Võ Nhai .................................................................... 79

x

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Các nhóm đất chính của huyện Võ Nhai................................. 43

Biểu đồ 3.2: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế huyện Võ Nhai giai đoạn

2013-2016................................................................................ 48

Hình 3.1: Bản đồ hành chính huyện Võ Nhai.......................................... 41

Sơ đồ 2.1. Sơ đồ khung phân tích của luận văn........................................ 32

Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức Ban chỉ đạo XĐGN - GQVL huyện Võ Nhai 55