Quản lý bảo hiểm thất nghiệp tại bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN QUANG HÀ

QUẢN LÝ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN QUANG HÀ

QUẢN LÝ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Quốc Hội

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chưa

công bố tại bất kỳ nơi nào, mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin

xác thực.

Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Quang Hà

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Lê Quốc Hội, người

đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành

luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên chức

BHXH tỉnh Bắc Ninh đã cung cấp thông tin, tài liệu và giúp đỡ tôi trong quá trình

thực hiện Luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, các bạn bè đồng nghiệp, đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Và sau cùng, để có được kiến thức như ngày hôm nay, cho tôi gửi lời cảm ơn

sâu sắc đến Quý Thầy, Cô Trường Đại học Kinh tế & QTKD Thái Nguyên trong thời

gian qua đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu.

Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót,

tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của Quý Thầy Cô và các bạn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018

Tác giả luận văn

Trần Quang Hà

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.........................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.............................................................................................ii

MỤC LỤC.................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG .................................................................................vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ.................................................................ix

MỞ ĐẦU.................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................. 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3

4. Dự kiến đóng góp của luận văn............................................................. 4

5. Kết cấu của luận văn ............................................................................. 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ BẢO HIỂM

THẤT NGHIỆP TẠI BHXH TỈNH BẮC NINH ....................................... 5

1.1. Khái niệm, đặc điểm và sự cần thiết của quản lý BHTN................... 5

1.1.1. Khái niệm về thất nghiệp ................................................................ 5

1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của BHTN ................................................. 7

1.1.3. Khái niệm và đặc điểm về quản lý BHTN.................................... 12

1.1.4. Sự cần thiết của quản lý BHTN .................................................... 15

1.2. Nội dung quản lý BHTN.................................................................. 17

1.2.1. Quản lý thu BHTN........................................................................ 17

1.2.2. Quản lý chi BHTN ........................................................................ 20

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý BHTN của cơ quan BHXH cấp

tỉnh ........................................................................................................... 26

1.3.1. Nhóm nhân tố khách quan ............................................................ 26

1.3.2. Nhóm nhân tố chủ quan ................................................................ 27

1.4. Kinh nghiệm quản lý BHTN tại một địa phương trên cả nước ....... 28

1.4.1. Kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc.................................................. 28

iv

1.4.2. Kinh nghiệm của tỉnh Gia Lai....................................................... 29

1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý BHTN rút ra cho BHXH tỉnh Bắc

Ninh.......................................................................................................... 30

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................... 33

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................... 33

2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 33

2.2.1. Khung phân tích về quản lý BHTN .............................................. 33

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu........................................................ 34

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ...................................................... 36

2.2.4. Các chỉ tiêu chủ yếu sử dụng trong phân tích............................... 36

Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TẠI

BHXH TỈNH BẮC NINH........................................................................ 39

3.1. Quá trình hình thành và phát triển của BHXH tỉnh Bắc Ninh......... 39

3.1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển ........................................... 39

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của BHXH tỉnh Bắc Ninh.......................... 39

3.1.3. Lực lượng lao động của BHXH tỉnh Bắc Ninh............................. 40

3.2. Thực trạng quản lý BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh ...................... 43

3.2.1. Thực trạng quản lý thu BHTN ...................................................... 43

3.2.2. Thực trạng quản lý chi BHTN ...................................................... 62

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý BHTN tại BHXH tỉnh

Bắc Ninh........................................................................................ 79

3.3.1. Nhóm nhân tố khách quan ............................................................ 79

3.3.2. Nhóm nhân tố chủ quan ................................................................ 85

3.4.Đánh giá chung về quản lý BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh........... 87

3.4.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 87

3.4.2. Hạn chế.......................................................................................... 88

3.4.3. Nguyên nhân ................................................................................. 90

Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ BẢO HIỂM THẤT

NGHIỆP TẠI BHXH TỈNH BẮC NINH................................................. 93

v

4.1. Định hướng phát triển của BHXH tỉnh Bắc Ninh............................ 93

4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh ......................................................................................................... 95

4.2.1. Hoàn thiện quản lý thu BHTN ...................................................... 95

4.2.2 Hoàn thiện quản lý chi BHTN ....................................................... 98

4.2.3.Quản lý và thu hồi nợ bảo hiểm thất nghiệp ................................ 100

4.2.4.Cải cách thủ tục hành chính ......................................................... 100

4.2.5. Đẩy mạnh tuyên truyền về BHTN .............................................. 101

4.2.6. Tăng cường kiểm tra, thanh tra ................................................... 102

4.2.7. Nâng cao trình độ và kỹ năng đối với cán bộ BHXH................. 103

4.3. Kiến nghị........................................................................................ 104

4.3.1. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Bắc Ninh..................................... 104

4.3.2. Kiến nghị đối với BHXH Việt Nam ........................................... 104

KẾT LUẬN............................................................................................ 106

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 109

PHỤ LỤC .............................................................................................. 110

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ASXH: An sinh xã hội

BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp

BHXH: Bảo hiểm xã hội

BHYT: Bảo hiểm y tế

CB, CC, VC: Cán bộ, công chức, viên chức

CNTT: Công nghệ thông tin

CSXH: Chính sách xã hội

GCNĐT: Giấy chứng nhận đầu tư

KTTT: Kinh tế thị trường

LĐ-TB&XH: Lao động thương binh xã hội

NLĐ: Người lao động

NSDLĐ: Người sử dụng lao động

TCTN: Trợ cấp thất nghiệp

TTDVVL: Trung tâm dịch vụ việc làm

UBND: Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Số lượng mẫu điều tra................................................................. 35

Bảng 3.1: Lực lượng lao động ngành BHXH tỉnh Bắc Ninh...................... 41

Bảng 3.2: Kế hoạch thu BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh .................. 44

Bảng 3.3: Số lượng doanh nghiệp đóng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh46

Bảng 3.4: Số lượng lao động tham gia BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 48

Bảng 3.5: Kết quả thu BHTN của BHXH tỉnh Bắc Ninh ................... 49

Bảng 3.6: Kết quả thu BHTN của BHXH tỉnh Bắc Ninh ................... 51

Bảng 3.7: Kết quả hoàn thành kế hoạch thu BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh ..................................................................................... 52

Bảng 3.8: Tình trạng nợ đọng quỹ BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh.. 52

Bảng 3.9: Số lượng doanh nghiệp kiểm tra của BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 56

Bảng 3.10: Kết quả kiểm tra trốn đóng, nợ đọng BHTN tại BHXH tỉnh

Bắc Ninh ............................................................................. 57

Bảng 3.11: Sai phạm trong trốn đóng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 58

Bảng 3.12: Kết quả thanh tra tại doanh nghiệp của BHXH tỉnh Bắc Ninh59

Bảng 3.13: Số lượng doanh nghiệp kiểm tra của BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 60

Bảng 3.14: Mức truy thu do trốn đóng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 61

Bảng 3.15: Mức phạt do nợ đọng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh..... 61

Bảng 3.16: Kế hoạch chi BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh .................. 65

Bảng 3.17: Chi BHTN hàng tháng tại BHXH tỉnh Bắc Ninh ............... 71

Bảng 3.18: Ý kiến phản ánh về thời gian chi trả BHTN tại BHXH tỉnh

Bắc Ninh ............................................................................. 73

viii

Bảng 3.19: Chi BHYT cho đối tượng hưởng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 74

Bảng 3.20: Chi hỗ trợ học nghề tại BHXH tỉnh Bắc Ninh.................... 75

Bảng 3.21: Kết quả hoàn thành kế hoạch chi BHTN............................ 75

Bảng 3.22: Đối tượng hưởng, chấm dứt, tạm dừng hưởng BHTN tại

BHXH tỉnh Bắc Ninh.......................................................... 76

Bảng 3.23: Hiện trạng lao động theo trình độ đào tạo của tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 81

Bảng 3.24: Điều tra mức độ hiểu biết BHTN của người lao động tham

gia BHTN............................................................................ 82

Bảng 3.25: Mức truy thu do trốn đóng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh..................................................................................... 84

Bảng 3.26: Mức phạt do nợ đọng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh..... 84

Bảng 3.27: Số người đăng ký và được hưởng BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh ..................................................................................... 85

ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Quy trình thu BHTN......................................................... 18

Sơ đồ 1.2: Quy trình chi trả BHTN.................................................... 21

Sơ đồ 2.1: Khung phân tích về quản lý BHTN.................................. 33

Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý của BHTN tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh................................................................................... 42

Sơ đồ 3.2: Quy trình lập kế hoạch thu BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh43

Sơ đồ 3.3: Tổ chức bộ máy quản lý quá trình thu BHTN tại BHXH tỉnh

Bắc Ninh ........................................................................... 50

Sơ đồ 3.4: Tổ chức bộ máy quản lý quy trình chi BHTN tại BHXH tỉnh

Bắc Ninh ........................................................................... 62

Sơ đồ 3.5: Quy trình lập kế hoạch chi BHTN tại BHXH tỉnh Bắc Ninh. 64

Sơ đồ 3.6: Quy trình xét duyệt đối tượng hưởng BHTN ................... 67

Sơ đồ 3.7: Quy trình chi trả BHTN hàng tháng tại BHXH tỉnh Bắc

Ninh................................................................................... 70

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu lượng lao động được điều tra ................................. 55

Biểu đồ 3.2: Chi BHTN so với kế hoạch tại huyện Yên Phong và Quế Võ72

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thất nghiệp là một hiện tượng kinh tế xã hội mà hầu hết các nước trên thế giới

phải đương đầu. Trong nền KTTT, thất nghiệp được biểu lộ một cách rõ nét nhất, nó

là hệ quả tất yếu của phát triển công nghiệp. Chống thất nghiệp và bảo vệ NLĐ trong

trường hợp bị thất nghiệp không chỉ là nhiệm vụ riêng của từng quốc gia mà trở thành

mục tiêu chung của các tổ chức quốc tế, tổ chức liên kết kinh tế và các khu vực...

Thất nghiệp là tình trạng một bộ phận lao động xã hội không tiếp cận được việc làm

phù hợp với khả năng của bản thân họ, mặc dù họ đã cố gắng tìm kiếm và chấp nhận

mức thu nhập mang tính thịnh hành. Các nhà kinh tế theo trường phái tự do cho rằng,

thất nghiệp là vấn đề bình thường và nó sẽ thúc đẩy bộ phận lao động đang làm việc

phải làm việc tốt hơn, có hiệu quả cao hơn và từ đó thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh

hơn, hiệu quả hơn.

Ở góc độ khác, các nhà kinh tế lại cho rằng, thất nghiệp là tình trạng không

tốt. Đối với người thất nghiệp là mất thu nhập, đời sống không đảm bảo và có thể dẫn

đến tha hóa, đối với xã hội là tình trạng không tạo ra toàn dụng lao động và từ đó

không tạo ra tăng trưởng kinh tế theo mong muốn.

Như vậy, thất nghiệp là vấn đề mang tính 2 mặt, trong đó mặt tiêu cực là nổi

trội và ảnh hưởng xấu tới tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và phát triển con người.

Do đó, Chính phủ các nước đặc biệt quan tâm đến vấn đề thất nghiệp. Chính phủ

các nước có trách nhiệm phải quản lý tốt tình trạng thất nghiệp, không để thất nghiệp

xảy ra quá lớn và ảnh hưởng xấu tới nguồn lực lao động và tới đời sống của NLĐ.

Tuy nhiên, việc quản lý thất nghiệp không đơn giản, vì phụ thuộc vào lợi ích và

cách hành xử của các chủ sử dụng lao động đối với việc làm, thu nhập của NLĐ

trong các hoạt động kinh doanh của họ. Để quản lý được tình trạng thất nghiệp,

Chính phủ phải tác động vào cả chủ doanh nghiệp và NLĐ theo hướng đảm bảo lợi

ích của cả hai phía được lâu dài để giảm thiểu tình trạng xa thải, mất việc làm của

NLĐ.

Trong xã hội hiện đại, các quốc gia, một mặt nỗ lực hướng vào và phát huy

mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực con người cho tăng trưởng kinh tế, nâng cao khả