Quan hệ ngoại giao việt nam - hoa kỳ (1995 -2014).

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

QUAN HỆ NGOẠI GIAO VIỆT NAM – HOA KỲ

(1995 – 2014)

Sinh viên thực hiện: Hoàng Thị Chi

Chuyên ngành: Sư phạm Lịch sử

Lớp: 11SLS

Người hướng dẫn: PGS.TS Lưu Trang

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2015

- 1 -

Lời cảm ơn

Để hoàn thành khóa luận này, em xin chân thành cảm ơn sự chỉ

bảo, hướng dẫn tận tình của PGS.TS Lưu Trang và sự động viên,

giúp đỡ của Quý thầy cô giáo trong Khoa Lịch sử - Trường Đại học

Sư phạm – Đại học Đà Nẵng.

Qua đây em cũng xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, người

thân, bạn bè đã luôn quan tâm, giúp đỡ, đông viên trong suốt quá

trình thực hiện khóa luận.

Mặc dù có nhiều cố gắng, song chắc chắn khóa luận sẽ không

tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được những ý kiến

đóng góp của các thầy cô và toàn thể bạn đọc để khóa luận được

hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2015

Sinh viên thực hiện

Hoàng Thị Chi

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................5

4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................6

5.Nguồn tư liệu........................................................................................................6

6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu....................................................7

7. Đóng góp của đề tài.............................................................................................7

8. Bố cục đề tài........................................................................................................8

NỘI DUNG ............................................................................................................9

CHƯƠNG 1: CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ NGOẠI GIAO

VIỆT NAM – HOA KỲ (1995 – 2014)..................................................................9

1.1. Tình hình quốc tế và khu vực............................................................................9

1.1.1. Tình hình quốc tế...........................................................................................9

1.1.2. Tình hình khu vực........................................................................................11

1.1.3 Nhu cầu hợp tác cả từ hai phía ......................................................................12

1.2. Khái quát về quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ trước năm 1995 ...........15

1.2.1. Giai đoạn từ năm 1787 đến năm 1945..........................................................15

1.2.2. Giai đoạn từ năm 1946 đến năm 1975..........................................................18

1.2.3. Giai đoạn từ 1976 đến 1995 .........................................................................21

CHƯƠNG 2: QUAN HỆ NGOẠI GIAO VIỆT NAM – HOA KỲ (1995 – 2014)..24

2.1. Quan hệ ngoại giao song phương và đa phương..............................................24

2.1.1. Các chuyến viếng thăm và đối thoại cấp cao................................................24

2.1.2. Thông qua các tuyên bố chung về ngoại giao...............................................26

2.1.3. Hoạt động “Ngoại giao nhân dân”................................................................29

2.2. Quan hệ ngoại giao về vấn đề hai nước và khu vực.........................................33

2.2.1. Vấn đề nhân quyền ......................................................................................33

2.2.2. Hợp tác nhân đạo.........................................................................................35

2.2.3. Vấn đề Biển Đông .......................................................................................37

2.3. Một số nhận xét và triển vọng quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ ..........41

KẾT LUẬN..........................................................................................................45

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................47

PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI

1. ASEAN: Association of Southeast Asian Nations - Hiệp hội các quốc gia

Đng Nam Á

2. APEC: Asia-Pacific Economic Cooperation – Diễnn đàn Hợp tác kinh tế

Châu Á – Thái Bình Dương

3. COC: Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông

4. MAG: Mine Advisory Group - Tổ chức rà phá bom mìn

5. NGO: Non- Governmental Organization - Tổ chức phi chính phủ

- 1 -

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong quan hệ quốc tế thì mối quan hệ giữa các nước lớn là một trong những

nhân tố quan trọng góp phần định hình trật tự thế giới. Mười năm cuối của thế kỉ

XX, với sự chấm dứt của Chiến tranh lạnh, chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và

Đông Âu sụp đổ. Sự tan rã của Đảng cộng sản Liên Xô và “sự biến dạng của các

Đảng cộng sản” [31, tr.7] ở nhiều nước đã làm cho trật tự thế giới có sự thay đổi

căn bản. Sau cục diện đó, trật tự hai cực chính thức chấm dứt, Hoa Kỳ vẫn tiếp tục

giữ vai trò là “nhân vật” trung tâm trong bàn cờ chính trị quốc tế, trở thành cường

quốc số 1 trên nhiều lĩnh vực. Hoa Kỳ vươn lên làm chủ thế giới không chỉ thể hiện

ở sự vượt trội về kinh tế mà còn thể hiện trên các lĩnh vực an ninh, chính trị, ngoại

giao và quân sự. Mặc dù sau sự kiện đánh bom khủng bố ở Lầu năm góc vào ngày

11 – 9 - 2001, vị thế và uy tín của Hoa Kỳ về an ninh, chính trị đã ít nhiều bị lung

lay, tuy nhiên Hoa Kỳ vẫn là một nước có tầm ảnh hưởng lớn tác động đến nhiều

quốc gia khác.

Những diễn biến của tình hình thế giới sau sự kiện 11 - 9 đã tác động rất lớn

đến tình hình khu vực và nước ta trên nhiều phương diện. Xuất phát từ lợi ích chiến

lược căn bản của mình, các cường quốc, đặc biệt là Hoa Kỳ tiến hành điều chỉnh lại

chính sách đối ngoại để tìm chỗ đứng tốt nhất, xây dựng khuôn khổ quan hệ mới,

xác lập các điều kiện quốc tế có lợi hơn để thúc đẩy phát triển toàn diện đất nước.

Cùng với việc mở rộng ảnh hưởng đến phương Tây, khu vực Trung Đông – Trung

Cận Đông thì Hoa Kỳ đang hướng trọng tâm vào Đông Nam Á. Một số quốc gia

Đông Nam Á cũng đang tìm kiếm sự hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ bắt nguồn từ

nhu cầu đất nước.

Năm 1986, khi Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI quyết định tiến hành công

cuộc đổi mới toàn diện, đất nước ta đang trong tình hình rất khó khăn. Đó là hậu

quả của 30 năm chiến tranh tàn phá, những di sản nguy hại của chủ nghĩa thực dân

kiểu mới, những khuyết tật sai lầm của mô hình kinh tế nhà nước tập trung, quan

liêu bao cấp. Đồng thời, đó còn là những chống phá điên cuồng của các thế lực phản

động trong và ngoài nước ảnh hưởng rất lớn đến tình hình chính trị trong nước. Bên

cạnh đó, lúc nước ta tiến hành đổi mới, tình hình ở Liên Xô, Đông Âu và các nước

- 2 -

xã hội chủ nghĩa lại lâm vào tình trạng khủng hoảng. Theo đó, đất nước ta đang dần

mất đi những “đồng minh chiến lược”, thị trường truyền thống. Trước thực trạng đó,

với bản lĩnh kiên cường được tôi luyện lâu dài trên ngọn lửa chiến tranh cách mạng,

Đảng ta đã bình tĩnh xem xét tình hình, tỉnh táo nhận rõ các nguy cơ và thách thức,

tiếp tục công cuộc đổi mới toàn diện. Đặc biệt, trên lĩnh vực đối ngoại, Đảng và nhà

nước ta chủ trương “Kiên trì thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình và hữu nghị.

Chúng ta chủ trương ủng hộ chính sách cùng tồn tại hòa bình giữa các nước có chế

độ chính trị và xã hội khác nhau, loại trừ chiến tranh xâm lược, và mọi hình thức

của chủ nghĩa khủng bố, nhất là chủ nghĩa khủng bố nhà nước…” [7, tr.50].

Bước sang thập kỉ 90 của thế kỉ XX, thế giới ngày càng diễn biến phức tạp.

Sự sụp đổ của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu kéo theo sự tan rã

của trật tự hai cực, theo đó là sự gia tăng mạnh mẽ của xu thế quốc tế hóa, toàn cầu

hóa. Thế giới tiếp tục đổi thay. Năm 1991, Đảng ta tiến hành Đại hội Đảng toàn

quốc lần thứ VII, tiếp tục tư tưởng cơ bản và nhất quán là không ngừng mở rộng

quan hệ hữu nghị và hợp tác, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi cho xây dựng xã hội

chủ nghĩa và bảo vệ Tổ quốc. Đường lối đối ngoại chỉ rõ: “Việt Nam muốn là bạn

của tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát

triển. Và Việt Nam thực hiện chính sách mở rộng, đa phương hóa và đa dạng hóa

các quan hệ quốc tế” [8, tr.20]. Phương châm, chính sách đối ngoại đó đã được triển

khai tích cực bằng những biện pháp đúng đắn trong thực tiễn. Nhờ đó nước ta thu

được nhiều thành tựu trong đối ngoại.

Trước bối cảnh quốc tế, khu vực và trong nước có nhiều biến đổi, ngày

11/7/1995, Tổng thống Bill – Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Việt

Nam là hợp với xu thế phát triển của thế giới hiện nay. Đó là một dấu mốc quan

trọng chấm dứt 50 năm quan hệ bất bình thường, mở ra một trang mới trong quan

hệ hai nước. Các hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục và

đặc biệt là ngoại giao có ý nghĩa hết sức quan trọng và để lại nhiều thành quả tốt

đẹp.

Một thực tế cho thấy, trong những năm trở lại đây, khi Trung Quốc trỗi dậy

mạnh mẽ đã có ảnh hưởng và tác động rất lớn đến nhiều quốc gia khu vực châu Á.

Đặc biệt là sự bành trướng về chính trị, quân sự, can thiệp vào vào nhiều nước cũng