quá trình và thiết bị công nghệ sinh học - Chương 6

Chương 6

THIẾT BỊ TIỆT TRÙNG

CÁC MÔI TRƯỜNG DINH DƯỠNG

Một trong những điều kiện có ảnh hưởng lớn nhất tới sự tổng hợp sinh hoá của

các chất hoạt hoá sinh học là bảo đảm độ tiệt trùng trong đó có độ tiệt trùng các cấu tử

của môi trường dinh dưỡng. Khi sản xuất các chất hoạt hoá sinh học thường người ta

ứng dụng các môi trường dinh dưỡng có nhiều cấu tử khác nhau. Các môi trường này có

thể chứa nhiều sinh vật lạ. Cần phải phá huỷ hay loại chúng hoàn toàn ra khỏi môi

trường. Quá trình tác động tới môi trường dinh dưỡng nhằm phá huỷ hay tách hoàn toàn

vi sinh vật được gọi là tiệt trùng.

Loại trừ hay phá huỷ vi khuẩn có thể thực hiện bằng các phương pháp khác nhau.

Phá huỷ dẫn đến làm mất hoàn toàn khả năng sống của vi sinh vật là phương pháp tiệt

trùng an toàn. Hiện tại trong điều kiện công nghiệp cần ứng dụng các phương pháp đơn

giản và có hiệu quả kinh tế để tiệt trùng môi trường với việc sử dụng nhiệt - ẩm.Yếu tố

bảo đảm tiệt trùng an toàn khi gia công nhiệt đó là thời gian của quá trình. Độ bền nhiệt

phụ thuộc vào dạng vi sinh vật. Ví dụ, các bào tử của nấm mốc khoảng 2 ÷ 10 lần bền

nhiệt hơn các loại trực khuẩn không mang bào tử, virut và thể thực khuẩn 2 ÷ 5 lần, còn

các bào tử bacterium khoảng 3 triệu lần.

Thành phần và tính chất của môi trường dinh dưỡng cũng như phương pháp nuôi

cấy sẽ xác định việc lựa chọn phương pháp tiệt trùng và thiết bị cho quá trình công nghệ

quan trọng.

6.1. PHÂN LOẠI CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ THIẾT BỊ TIỆT TRÙNG CÁC MÔI

TRƯỜNG DINH DƯỠNG

Các chất hoạt hoá sinh học nhận được hoặc là bằng phương pháp nuôi cấy bề mặt

trên môi trường hoặc là bằng phương pháp nuôi cấy chìm trong môi trường dinh dưỡng

lỏng.

Để tiệt trùng các môi trường rắn ta có thể sử dụng các phương pháp tiệt trùng

bằng nhiệt hay lạnh (xem sơ đồ trong hình 6.1).

Tiệt trùng bằng nhiệt dùng hơi (trong chân không, áp suất thường hay áp suất dư),

bằng các tia hồng ngoại, đun nóng bằng điện, đun nóng bằng dòng điện cao tần và siêu

cao.Tiệt trùng lạnh như bức xạ ion, tiệt trùng hoá học bằng etylen oxyt, siêu âm, tác

động phóng xạ và lọc qua màng lọc tiệt trùng.

Theo nguyên tắc tác động, tiệt trùng được chia thành hai loại: tiệt trùng gián đoạn

và tiệt trùng liên tục, theo sự hình thành về kết cấu các nồi tiệt trùng tác động tuần hoàn

99