Quá trình hội nhập kinh tế ở VN

Lêi nãi ®Çu:

ASEAN lµ mét tæ chøc khu vùc v÷ng m¹nh vµ n¨ng ®éng, ho¹t ®éng theo

ph¬ng ch©m “Thèng nhÊt trong ®a d¹ng”, hîp t¸c cïng cã lîi trªn c¬ së t«n

träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ b¶n s¾c d©n téc cña mçi níc thµnh viªn. §Æc biÖt,

trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ASEAN ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi t¨ng cêng ®-

îc søc m¹nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, do ®ã gi÷ vai trß ngµy cµng quan träng vµ cã

tiÕng nãi cã träng lîng ë Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng vµ trªn trêng quèc tÕ, thu hót

sù hîp t¸c cã hiÖu qu¶ cña c¸c níc lín vµ c¸c trung t©m kinh tÕ lín trªn thÕ

giíi. Sù ph¸t triÓn vµ lín m¹nh cña ASEAN thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mçi níc

thµnh viªn vµ cña c¶ khu vùc nãi chung.

Ngµy 28-7-1995 lÔ kÕt n¹p ViÖt Nam vµo ASEAN ®· ®îc long träng tæ

chøc t¹i Bandar Seri Begawan-thñ ®« cña Brunei. Ngay sau khi trë thµnh thµnh

viªn chÝnh thøc cña ASEAN, ViÖt Nam ®· tÝch cùc tham gia mäi ho¹t ®éng cña

tæ chøc nµy. Ngµy 1-1-1996, ViÖt Nam chÝnh thøc cam kÕt tham gia thùc hiÖn

HiÖp ®Þnh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) ®Ó thùc hiÖn khu vùc th-

¬ng m¹i tù do ASEAN (AFTA) trong lé tr×nh 10 n¨m (tõ 1996 ®Õn 2006).

Cã thÓ nãi, tham gia AFTA lµ bíc ®i quan träng ®Çu tiªn cña ViÖt Nam

trªn con ®êng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.

Gia nhËp ASEAN vµ thùc hiÖn AFTA t¹o ra c¬ héi vµ m«i trêng thuËn lîi

®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõng bíc thÝch øng vµ héi nhËp vµo c¸c thÓ chÕ quèc

tÕ vµ qua ®ã ViÖt Nam cµng cã ®iÒu kiÖn ®ãng gãp cã hiÖu qu¶ vµo c¸c nç lùc

chung cña ASEAN, nhng còng ®Æt níc ta tríc nh÷ng thö th¸ch to lín.

Th«ng qua bµi tiÓu luËn nµy, ngêi viÕt muèn t×m hiÓu vÒ nh÷ng “C¬ héi vµ

Th¸ch Thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ vµo AFTA”,

®ång thêi ®a ra mét sè “Gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc vµ thóc

®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam”.

Ngoµi phÇn Lêi Nãi §Çu, KÕt LuËn, Phô Lôc vµ Danh Môc Tµi LiÖu Tham

Kh¶o; néi dung cña bµi tiÓu luËn ®îc chia thµnh 3 ch¬ng:

* Ch ¬ng I : Héi nhËp kinh tÕ-xu híng tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.

* Ch ¬ng II:C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp AFTA.

1

* Ch ¬ng III:Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc vµ thóc ®Èy

qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam.

Do tr×nh ®é cã h¹n, em mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy gi¸o ®Ó néi dung

cña bµi tiÓu luËn ®îc hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.

2

Ch¬ng I: Héi nhËp kinh tÕ-Xu híng tÊt yÕu cña nÒn

kinh tÕ thÕ giíi.

I.Toµn cÇu hãa kinh tÕ :

I.1. Kh¸i niÖm toµn cÇu hãa kinh tÕ :

Theo c¸c chuyªn gia, toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi cã nghÜa lµ ®¹t ®îc tr×nh

®é phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ ë møc cao trªn quy m« toµn cÇu trªn c¬ së

liªn kÕt kinh tÕ; ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¸c dßng vèn, hµng hãa, nh©n c«ng

trªn quy m« toµn thÕ giíi; liªn kÕt vÒ c«ng nghÖ; c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin-liªn

l¹c hiÖn ®¹i.1

Toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi cuèi cïng sÏ dÉn ®Õn ý tëng vÒ mét “NÒn

kinh tÕ thèng nhÊt” trong ph«ng nÒn chÝnh trÞ cña “ThÕ giíi duy nhÊt”-n¬i c¸c

mèi quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia nhêng chç cho quan hÖ gi÷a c¸c tËp ®oµn vµ c¸

nh©n. Ta cã thÓ h×nh dung, qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ diÔn ra

theo mét trong c¸c lé tr×nh (road map) nh sau:

*X©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c

liªn minh kinh tÕ vµ tµi chÝnh, c¸c ®ång tiÒn khu vùc vµ c¸c diÔn ®µn chÝnh trÞ

theo ch©u lôc vµ sau ®ã liªn kÕt chóng l¹i.

*Tõng bíc ph¸t triÓn c¸c xu híng toµn cÇu hãa kinh tÕ b»ng c¸ch tù do hãa

ho¹t ®éng kinh tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ, më cöa c¸c thÞ trêng trong níc, kh«ng

ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c chñ thÓ níc ngoµi vµ trong níc, më réng tr¸ch nhiÖm

cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ho¹t ®éng v× môc tiªu tù do hãa nh WTO, IMF hoÆc

thµnh lËp c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh quèc tÕ míi ®Ó gi¶m thiÓu t¸c ®éng tiªu cùc ®èi

víi c¸c nÒn kinh tÕ quèc d©n.

*Thµnh lËp mét trËt tù kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt, trªn c¬ së ®ã ph¸t triÓn c¸c

thÓ chÕ liªn kÕt ®Ó phèi hîp thùc thi chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi vµ tµi chÝnh.

Kh¸c víi quan ®iÓm thø nhÊt, biÖn ph¸p nµy kh«ng ®ßi hái ph¶i b¾t buéc tu©n

thñ theo tr×nh tù liªn kÕt ë cÊp ch©u lôc tríc råi míi tiÕn tíi c¶ thÕ giíi thèng

nhÊt. Lý do lµ, hiÖn nay trªn thÕ giíi ®· cã hai khèi liªn kÕt lín lµ EU vµ

NAFTA víi tû träng 40% GDP thÕ giíi, nªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc

kh¸c kh«ng thÓ kh«ng cã sù t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c nÒn kinh tÕ nµy. Tr×nh ®é

1

TrÝch T¹p chÝ Ngo¹i Th¬ng, 8-14/10/1999, trang 22.

3

ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ, tµi chÝnh, vËn t¶i, th«ng tin ®ang hèi thóc thµnh lËp

Liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ Ch©u ¸ , DiÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ hay c¸c diÔn

®µn kh¸c cña ch©u lôc nµy mÆc dï cã thÓ ®ã kh«ng ph¶i ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó

tiÕn tíi mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt.

Trªn thùc tÕ, toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi diÔn ra theo tÊt c¶ c¸c ph¬ng ¸n nªu

trªn víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. ViÖc më réng EU vµ NAFTA diÔn ra ®«ng

thêi víi viÖc ASEAN t¨ng sè thµnh viªn vµ nh÷ng nç lùc thµnh lËp nh÷ng c¬

cÊu liªn kÕt xuyªn lôc ®Þa nh APEC vµ ASEM. §ång ®« la Mü ®ang n»m vÞ trÝ

thèng so¸i trong thanh to¸n quèc tÕ víi tû träng 50% trong th¬ng m¹i, 60% dù

tr÷ tiÒn tÖ, 80% trong giao dÞch t¹i c¸c thÞ trêng chøng kho¸n. WTO, IMF, WB

vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ kh¸c hiÖn kh«ng nh÷ng kh«ng lµm yÕu ®i tiÕn

tr×nh toµn cÇu hãa quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ mµ cßn cã vai trß lµm “chÊt xóc t¸c”

cho qu¸ tr×nh nµy. C¸c níc ®ang ngµy cµng chó ý ®Õn viÖc c©n b»ng c¸c ®iÒu

kiÖn ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó cïng “chung sèng” víi toµn cÇu

hãa chø kh«ng ph¶i nÐ tr¸nh nã.

II.2.TÝnh tÊt yÕu cña toµn cÇu hãa:

ThÕ giíi ngµy nay lµ mét thÓ thèng nhÊt, trong ®ã c¸c quèc gia lµ nh÷ng

®¬n vÞ ®éc lËp, tù chñ nhng phô thuéc vµo nhau vÒ kinh tÕ vµ khoa häc c«ng

nghÖ.

Sù phô thuéc gi÷a c¸c quèc gia b¾t nguån tõ sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n

xuÊt vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi. Víi sù bïng næ cña

cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, s¶n xuÊt cã ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh, nhµ

s¶n xuÊt buéc ph¶i t×m thÞ trêng ë níc ngoµi. §êi sèng kinh tÕ ngµy cµng ®îc

quèc tÕ hãa, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng tØ mØ vµ cã sù biÕn ®æi vÒ

chÊt, chuyªn m«n hãa vµ hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ më réng.

LÞch sö thÕ giíi chøng minh r»ng kh«ng cã quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn

nÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù cÊp tù tóc. Nh÷ng níc cã tèc ®é t¨ng trëng kinh

tÕ cao ®Òu lµ nh÷ng níc kÕt hîp ®îc mét c¸ch hµi hßa gi÷a héi nhËp kinh tÕ

quèc tÕ vµ gi÷ v÷ng ®îc ®éc lËp tù chñ trong kinh tÕ, biÕt sö dông nh÷ng

thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ ®Ó hiÖn ®¹i hãa nÒn s¶n

xuÊt, biÕt khai th¸c nh÷ng nguån lùc ngoµi níc ®Ó ph¸t huy c¸c nguån lùc

trong níc.

4

Ngµy nay nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ toµn cÇu xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu vµ

ngµy trë nªn bøc xóc, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp toµn cÇu gi÷a c¸c quèc gia.

Ngêi ta cã thÓ kÓ ra ngµy cµng nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ toµn cÇu nh th¬ng

m¹i, ®Çu t, thÞ trêng, d©n sè, l¬ng thùc, n¨ng lîng, m«i trêng ... M«i trêng toµn

cÇu ngµy cµng bÞ ph¸ ho¹i, c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ngµy cµng bÞ c¹n

kiÖt, d©n sè thÕ giíi ®ang gia t¨ng nhanh chãng vµ trë thµnh mét th¸ch thøc

toµn cÇu; c¸c dßng vèn toµn cÇu vËn ®éng tù do kh«ng cã sù phèi hîp ®iÒu tiÕt

lµm n¶y sinh c¸c cuéc khñng ho¶ng liªn tiÕp ë Ch©u ¢u, Ch©u Mü vµ Ch©u ¸

trong thËp kû 90. CÇn cã sù phèi hîp toµn cÇu ®Ó ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc

®ã. “Bµn tay h÷u h×nh” cña c¸c chÝnh phñ ®· chØ cßn h÷u hiÖu ë c¸c quèc gia,

cßn trªn ph¹m vi toµn cÇu hiÖn ®ang cã qu¸ nhiÒu “Bµn tay h÷u h×nh” ®Ëp vµo

nhau, chø cha cã mét “Bµn tay h÷u h×nh chung lµm chøc n¨ng ®iÒu tiÕt toµn

cÇu.

Nh vËy, toµn cÇu hãa kh«ng ph¶i lµ lùc lîng s¶n xuÊt hay quan hÖ s¶n xuÊt

mµ lµ mét xu híng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¶ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ kinh tÕ,

chÝnh trÞ, v¨n hãa x· héi. §©y lµ mét xu híng ph¸t triÓn bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c

yÕu tè cña ®êi sèng x· héi. C«ng nghÖ th«ng tin, liªn l¹c, vËn t¶i ph¸t triÓn

®ang chuyÓn hãa c¸c lùc lîng s¶n xuÊt cã tÝnh quèc gia thµnh cã tÝnh toµn cÇu.

Trªn c¬ së ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ph¸ vì c¸c rµo c¶n

quèc gia vµ g©y nh÷ng t¸c ®éng trªn ph¹m vi toµn cÇu.

II. AFTA-Quy luËt tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh héi nhËp

khu vùc cña ViÖt Nam.

II.1. Kh¸i niÖm khu vùc hãa vµ mét sè nÐt vÒ chñ nghÜa khu vùc Ch©u ¸:

Khu vùc hãa lµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc vµ lµ n¬i ®an xen lîi

Ých cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ ë ngoµi biªn giíi quèc gia cña m×nh, song chØ h¹n

chÕ trong ph¹m vi khu vùc.1

Chñ nghÜa khu vùc cã thÓ chia thµnh hai lo¹i :

*Thø nhÊt, chñ nghÜa khu vùc më dùa trªn c¬ së liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ

xem xÐt sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc ®ã trong bèi c¶nh ph¸t triÓn cña nÒn

kinh tÕ thÕ giíi, phï hîp víi xu híng toµn cÇu hãa kinh tÕ. §©y lµ ®iÒu kiÖn, b￾íc ®Öm cho toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi. Ta cã thÓ ®¬n cö mét sè vÝ dô cho

1

TrÝch T¹p chÝ Ngo¹i Th¬ng, 8-14/10/1999, trang 22.

5