Phương pháp nghiên cứu Kinh tế - kiến thức cơ bản

T MA tuầnminh

TRƯỜNG ĐẠI CK]@(D KINH T É TP.H CM

KHOA KINH T i PH Á T TG10ỂM

THẨM TIẾM KHAI

PHƯỚN© PHấP

NGHIÊN CỨU KINH TÉ

KIẾN THỨC CÒ BÂN

ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. H ồ CHÍ MINH

KHOA KINH TẾ PHÁT TRIỂN

TRẦN TIẾN KHAI

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu

KINH TẾ KIẾN THỨC cơ BẢN

1 ^ 1 NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG XÃ HỘI

r

V

HOAN NGHÊNH BẠN ĐỌC

GÓP Ý PHÊ BÌNH

Mục lục

MỤC LỤC

LỜI NÓI Đ Ầ U _____________________________ 7

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN c ứ u KHOA HỌC VÀ PHƯƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU KINH T Ê _________ ______________ 11

1.1 CÁC KHÁI NIỆM Cơ BẢN VỀ NGHIÊN c ứ u KHOA HỌC_ 12

1.1.1 Định nghĩa_______ ____________________________________12

1.1.2 Các đặc điểm của nghiên cứu khoa h ọc_________________ 14

1.1.3 Vai trò của nghiên cứu khoa học_______________________ 15

1.2 CÁC LOẠI HÌNH NGHIÊN c ú u KHOA HỌC______________16

1.2.1 Phân loại theo OECD__________________________________ 16

1.2.2 Phân loại theo tính ứng dụng, mục tiêu và phương thức điều

t r a ______________________________________________ 17

1.2.3 Các cách phân loại k h ác______________________________ 19

4.3 NGHIÊN CỨU KINH T Ế __________________________________21

1.4 CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY KHOA H Ọ C _______________ 24

1.4.1 Tư duy diễn dịch _____________________________________ 25

1.4.2 Tư duy quy nạp__________________________________ _ 27

*•1.5 NGHIÊN c ừ u ĐỊNH LƯỢNG, NGHIÊN CƯU ĐỊNH TÍNH VÀ

PHỐI HỢP_________ '_______ !________________________________ 29

1.5.1 Nghiên cứu định tín h __________________________________30

1.5.2 Nghiên cứu định lượng_________________________________35

1.5.3 Nghiên cứu phối hợp___________________________________35

1.5.4 Khác biệt giữa nghiên cứu định tính và định lượng______36

1.6 CÁC HÌNH THỬC T ổ CHỬC NGHIÊN C Ư U ______________ 40

1.6.1 Đề tài nghiên cứ u____________________________________ 40

1.6.2 Dự án khoa h ọ c _______________________________________41

1.6.3 Chương trình khoa học________________________________ 42

1.6.4 Đề án khoa h ọ c _______________________________________43

1.7 QUY TRÌNH NGHIÊN c ử u _______________________________43

1.7.1 Quy trình nghiên cứu là gì? ___________________________ 43

1.7.2 Các bước của quy trình nghiên cứu______________________47

CHƯƠNG 2

XÁC ĐỊNH VÀ MÔ TẢ VẤN ĐỀ n g h iê n c ứ u __________61

2.1 XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CƯU______________________62

1

Mục lục

2 1.1 Vấn đề nghiên cứu là g ì? ______________________________.62

2.1.2 Làm sao tìm được vấn đề nghiên cứu? __________________ 63

2.1.3 Như thế nào là một vấn đề nghiên cứu tố t? _____________ 68

2.1.4 Cách thức xác định và chọn lựa vấn đề nghiên cứ u______ 70

2.1.5 .Các tiêu chí đánh giá vấn đề nghiên cứu________________.76

2.2 XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU NGHIÊN c ứ u ____________________ .77

2.2.1 Định nghĩa_______ _____________________________________.77

2.2.2 Tại sao cần phải phát triển mục tiêu nghiên cứu?________79

2.2.3 Phát biểu mục tiêu nghiên cứu như thế n à o ? ____________.79

2.3 XÁC LẬP CÂU HỎI NGHIÊN c ú u ________________________ 80

2.3.1 Câu hỏi nghiên cứu là gì?_____________________________ .80

2.3.2 Làm sao để xác lập được câu hỏi nghiên cứu?____________.81

2.4 XÁC LẬP GIẢ THUYẾT NGHIÊN c ú u ____________________ 85

2.4.1 Định nghĩa về giả thuyết nghiên cứ u___________________ 85

2.4.2 Quan hệ giữa giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu86

2.4.3 Làm sao xây dựng giả thuyết nghiên cứu________________90

2.4.4 Phân loại giả th u y ết___________ _______________________ 90

2.4.5 Vai trò của giả th uyết_________________________________ 92

2.5 ĐẶT TÊN ĐỀ TÀI_________ ______________________________ 92

CHƯƠNG 3

TỔNG QUAN TÀI L IỆ U_______ _ 99

3.1 GIỚI THIỆU VỀ TỔNG QUAN TÀI LIỆU_________________100

3.1.1 Khái niệm _________________________________________ __100

3.1.2 Mục đích của tổng quan tài liệu _______________________ 102

3.1.3 Một sô lưu ý ________________________________________ 102

3.2 VAI TRÒ CỦA TổNG QUAN TÀI LIỆU_______ ____________102

3.3 THẾ NÀO LÀ MỘT TỔNG QUAN TÀI LIỆU TỐT_________103

3.4 CHIẾN LƯỢC KHAI THÁC THÔNG TIN DỮ LIỆU________104

3.5 NGUỒN THÔNG TIN, DỮ LIỆU VÀ ĐÁNH G IÁ __________106

3.5.1 Các cấp độ của thông tin dữ liệu ______________________107

3.5.2 Các dạng nguồn thông t i n ______ _____________________108

3.5.3 Các căn cứ để đánh giá giá trị của các nguồn và nội dung

của tài liệu tham khảo_____________________________________ 110

3.6 CÁCH VIẾT TRÍCH DẪN VÀ GHI TÀI LIỆU THAM KHẢO 112

3.6.1 Các hình thức trích dẫn _____________________________ 113

ii

Mục lục

3.6.2 Cách ghi tài liệu tham khảo (theo ISO 690, APA và thông lệ

quốc tế)___________________________________________________ 117

iCHƯƠNG 4

PHÁT TRIỂN KHUNG LÝ THUYẾT, KHUNG KHÁI NIỆM

VÀ KHUNG PHÂN TÍCH__________ ______________ 127

4.1 GIỚI THIỆU VỀ KHUNG LÝ THUYẾT, KHUNG KHÁI NIỆM

VÀ KHUNG PHÂN TÍCH____________________________________ 128

4.2 KHUNG LÝ THUYẾT____________________________________ 128

4.3 KHUNG KHÁI N IỆ M ____________________________________ 130

4.4 KHUNG PHÂN TÍC H ____________________________________ 134

CHƯƠNG 5

ĐO LƯỜNG VÀ THANG Đ O _ _ ________________________ 141

5.1 BẢN CHẤT CỦA VIỆC ĐO LƯỠNG______________________ 142

5.2 THANG ĐO _____________________________________________ 145

5.2.1 Thang đo danh nghĩa _________________________________ 146

5.2.2 Thang đo thứ bậc_____________________________________ 148

5.2.3 Thang đo khoảng_____________________________________ 149

5.2.4 Thang đo tỷ số _______________________________________150

5.3 ÁP DỤNG THANG ĐO TRONG NGHIÊN c ư u KINH T Ế _ 150

5.3.1 Mục tiêu nghiên cứu___________________________ _ 151

5.3.2 Các kiểu trả l ờ i ____________________________________ _ 152

5.3.3 Tính chất của dữ liệ u ________________________________ 152

5.3.4 Số lượng hướng đo___________________________ ________ 153

5.3.5 Cân xứng hoặc bất cân xứng__________________________ 153

5.3.6 Bắt buộc hay không bắt buộc_________________________ 154

5.3.7 Số lượng điểm đo_____________________________________ 154

5.3.8 Sai số do người đánh giá gây r a ______________________ 155

5.4 ÚNG DỤNG CÁC THANG ĐO CHO ĐIỂM KHI THIẾT KẾ

CÂU HỎI ĐIỀU TRA________________________________________ 156

5.4.1 Thang đo thái độ giản đ ơ n___________________________ 156

5.4.2 Thang đo Likert ______________________________________157

5.4.3 Thang đo trắc biệt___________________________________ 160

5.4.4 Thang đo sôVThang đo danh sách cho đ iể m ____________162

5.4.5 Thang đo Stapel______________________________________ 163

iii

Mục lục

5.4.6 Thang đo tổng-hằng s ố ______________________________ 184

5.4.7 Thang đo cho điểm đồ thị_____________________ _ _ _ _ l 6 5

/ 5.5 ÚNG DỤNG CÁC THANG ĐO XẾP HẠNG KHI THIẾT KẾ

6 CAU HỎI ĐIỀU TRA___________________ ____________________ l 66

5.5.1. Thang đo so sánh c ặ p _______________________________ l 6 6

5.5.2 Thang đo xếp hạng bắt buộc_________________________ .I87

5.5.3 Thang đo so sán h______________________ _____________ .I87

5.6 SAI SỐ TRONG ĐO LƯỜNG VÀ NGUỒN SAI s ố ________ l 68

C.HĨỈƠNG 6

PHƯƠNG PHÁP CHỌN MÂU VÀ XÁC ĐỊNH CỠ MAU _ 1 75

6.1 BẢN CHẤT CỦA VIẸC CHỌN MẪU_______________ - I76

6.1.1 Tại sao phải chọn m ẫu _______________________________ -l78

6.1.2 Thế nào là một mẫu t ố t _______________ ______________l 78

6.1.3 Các kiểu thiết kế chọn mẫu_________________ ________ 178

6.2 CÁC BƯỚC THIẾT KẾ CHỌN MẪU______________________183

6.2.1 Tổng thể nghiên cứu là gì?___________________________ 183

6.2.2 Các chỉ tiêu cần quan tâm là gì? _________________ 184

6.2.3 Có khung mẫu hay không?___________________________ 185

6.2.4 Phương pháp chọn mẫu nào là phù hợp?______________ .186

6.2.5 Cần cỡ mẫu bao nhiêu là vừa?________________________ 187

6.3 CHỌN MẨU XÁC SUẤT_______________________________ _188

6.3.1 Chọn mẫu xác suất ngẫu nhiên dơn giản______________ .188

6.3.2 Chọn mẫu hệ thống_________________________________ 180

6.3.3 Chọn mẫu phân tầng______________________________ _192

6.3.4 Chọn mẫu theo nhóm ________________________________.187

6.3.5 Chọn mẫu nhiều giai đoạn______ _____________________200

6.4 CHỌN MẪU PHI XÁC SUẤT____________________________ 205

6.4.1 Chọn mẫu thuận tiện_________________________________207

6.4.2 Chọn mẫu theo phán đoán.___________________ _______ 208

6.4.3 Chọn mẫu hạn ngạch_____________________ 210

6.4.4 Chọn mẫu quả cầu tuyết_____________________________ .211

6.5 XÁC ĐỊNH CỠ M Ẩ U ___________________________________ 212

6.5.1 Các khái niệm căn bản liên quan đến chọn mẫu và xác định

cỡ mẫu _____________________________ ____ _______________ 212

6.5.2 Xác định cỡ mẫu đối với giá trị trung bình___________ _214

iv 'T

V''

Mục lục

6.5.3 Xác định cỡ mẫu theo tỷ lệ __________________________ 217

CHƯƠNG 7

VIẾT ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN c ứ u ________________________ 225

7.1 ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN c ú u LÀ G Ì?______________________ 225

7.1.1 Đề cương nghiên cứu_________________________________ 226

7.1.2 Vai trò của đề cương nghiên cứu______________________ 227

7.2 NỘI DUNG VÀ CẤU TRÚC CỦA ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CƯU

'_______________________________________________________ 228

7.2.1 Đặt vấn đề___________________________________________ 229

7.2.2 Mục tiêu nghiên cứu__________________________________ 233

7.2.3 Câu hỏi nghiên cứu___________________________________ 234

7.2.4 Phạm vi và đơn vị nghiên cứu_________________________236

7.2.6 Phương pháp luận nghiên cứ u_________________________239

7.2.7 Cấu trúc dự kiến của báo cáo kết quả __________________245

7.2.8 Các nội dung khác_________;___________________________245

CHƯƠNG &

THU THẬP D ữ LIỆU_________________________________ 251

8.1 NGUỒN D ữ L IỆ U _______________________________________ 251

8.1.1 Dữ liệu thứ cấp_______________________________________ 252

8.1.2 Dữ liệu sơ cấp________________________________________ 255

8.2 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP DỮ LIỆU s ơ C Ấ P __________255

8.2.1 Khác biệt trong thu thập dữ liệu giữa hai phương pháp

nghiên cứu định tính và định lượng________________________ 255

8.2.2 Phương pháp thu thập dữ liệ u ________________________ 258

8.3 BẢNG H Ỏ I______________________________________________ 263

8.3.1 Các cách khác nhau trong việc áp dụng bảng hỏi trong thu

thập số liệu, thông t i n _____________________________________ 263

8.3.2 Các dạng câu h ỏ i_____________________________________ 264

8.3.3 Ưu nhược điểm của câu hỏi m ở ________________________266

8.3.4 Ưu nhược điểm của câu hỏi đóng_______________________266

8.3.5 Một số’ chú ý khi đặt câu h ỏ i__________________________266

8.3.6 Bốn bước cơ bản để đặt câu hỏi đúng___________________268

8.3.7 Trật tự của các câu hỏi________________________________ 271

8.3.8 Kiểm tra và điều chỉnh bảng câu h ỏi_______________. 271

8.3.9 Lựa chọn giữa phỏng vấn và bảng h ỏi_________________ 272

V

Mục lục

8.4 TỔ CHÚC ĐIỀU TRA KHẢO SÁ T_______________________ 273

8.4.1 Tập huần phỏng vấn viên_____________________________ 273

8.4.2 Tổ chức khảo sát_______________________________ _____ 274

8.4.3 Các côhg’ cụ khảo sá t_________________________________ 274

CHƯƠNGÀ

n h ậ p v à Xử l ý d ữ l i ệ u ____________________________279

9.1 NHẬP SỐ LIỆU_________________________________________ 280

9.1.1 Cách bố trí dữ liệu trên máy tín h _____________________ .280

9.1.2 Cách nhập liệ u ______________________________________ 281

9.2 THANH LỌC DỮ LIỆU__________________________________ 287

9.2.1 Phát hiện giá trị dị biệt trong dữ liệu sử dụng Excel____288

9.2.2 Phát hiện giá trị dị biệt trong dữ liệu sử dụng SP SS____290

9.3 PHÂN TÍCH THỐNG KÊ MÔ TẢ_________________________ 294

9.3.1 Phân tích thống kê mô tả cho các biến định lượng_____296

9.3.2 Phân tích thống kê mô tả cho các biến định tín h _______302

9.4 PHÂN TÍCH KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT s o SÁNH GIÁ TRỊ

TRUNG B ÌN H ______________________________________________.305

9.4.1 Kiểm định giả thuyết so sánh giá trị trung bình________305

9.4.2 Quy trình kiểm định thống kê ________________________ 308

9.5 PHÂN TÍCH Dữ LIỆU s ơ KHỞI_________________________ 309

9.5.1 Các kiểm định tham số _______________________________ 310

9.5.2 Các kiểm định phi tham s ố ___________________________ 316

CHƯƠNG 10

VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN cứu _____________________326

10.1 CẤU TRÚC BÁO CÁO NGHIÊN c ú u ___________________ 326

10.1.1 Cấu trúc một bài báo khoa học_______________________ 327

10.1.2 Cấu trúc một luận văn hoặc báo cáo khoa học_________ 328

10.2 CÁCH VIẾT NỌI DUNG________________________________ 330

10.2.1 Cách viết bài báo khoa h ọ c__________________________ 330

10.2.2 Cách viết luận văn, báo cáo khoa học_________________ 333

10.3 HINH THÚC VIẾT__________________*__________________ 340

TÀI LIỆU THAM K H Ả O _______________________________ 346

VI

LỜI NÓI ĐẨU

Trong chương trình đào tạo đại học của các chuyên ngành kinh tế,

môn Phương Pháp Nghiên Cứu Kinh Tế ngày càng được các trường

đại học chú trọng. Môn học này không chỉ cung cấp các kiến thức và

kỹ năng cần thiết để sinh viên có thể áp dụng để thực hiện luận văn

tốt nghiệp, mà thực sự còn cung cấp các phương pháp tư duy mang

tính khoa học để giúp sinh viên định hướng giải quyết các vấn đề

nghiên cứu khoa học mang tính ứng dụng hoặc hàn lâm.

Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh hết sức chú trọng đến

chiến lược xây dựng đại học nghiên cứu, mà bắt đầu là đào tạo cho

sinh viên tư duy nghiên cứu khoa học. Vì vậy, môn học Phương Pháp

Nghiên Cứu Kinh T ế dần được đưa vào các chương trình đào tạo chính

quy, văn bằng hai ở cấp độ cử nhân, và là môn học bắt buộc ở bậc cao

học và nghiên cứu sinh tiến sĩ.

Nhằm đáp ứng nhu cầu bổ sung các kiến thức căn bản cho sinh

viên khối ngành kinh tế ở bậc cử nhân, cũng như bậc cao học đối với

các học viên chưa từng học môn này, và làm phong phú nguồn tài liệu

tham khảo cho giảng viên và sinh viên chuyên ngành, Khoa Kinh tế

Phát triển đã đặt ra yêu cầu biên soạn giáo trình Phương Pháp

Nghiên Cứu Kinh Tế, dùng làm tài liệu nền để giảng dạy cho sinh

viên các chuyên ngành kinh tế trong phạm vi của Khoa và của

Trường.

Giáo trình Phương Pháp Nghiên Cứu Kinh T ế dược biên soạn

trong bôi cảnh như trên. Giáo trình này được người biên soạn viết,

dựa trên kinh nghiệm thực hiện nghiên cứu khoa học mang tính cá

nhân, kinh nghiệm giảng dạy môn học này, kinh nghiệm hướng dẫn

và chấm luận văn đối với sinh viên cử nhân thực hiện khóa luận tốt

nghiệp và học viên cao học thực hiện luận văn tốt nghiệp. Giáo trình

7

này cũng có một sô nội dung được tham khảo từ nhiều tài liệu quốc tê

về phương pháp nghiên cứu khoa học, phương pháp nghiên cứu kinh

tế, phương pháp nghiên cứu kinh doanh. Các tài liệu được tham khảo

chủ yếu là các ấn phẩm của các tác giả Berg B.L. (2009), Cooper D.p"

và SchindlẽrP. 's. (2006), Creswell J. w. (2003), và Kumar R. (2005).

Giáo trình nhằm giúp cho sinh viên đạt được kiến thức căn bản

và tổng quát về nghiên cứu khoa học, phương pháp nghiên cứu khoa

học ứng dụng cho khoa học kinh tế, với thời lượng 3 tín chỉ. Giáo

trình cũng hướng đến phát triển kỹ năng tư duy, phân tích, đánh giá

mang tính khoa học cho sinh viên. Vì vậy, giáo trình bao gồm một sô"

nội dung cơ bản về phương pháp nghiên cứu khoa học ứng dụng trong

khoa học kinh tế, nhằm làm nền tảng cho sinh viên cử nhân kết hợp

với các môn học về thống kê, và các môn học chuyên ngành kinh tế

để có một tập hợp kiến thức và kỹ năng áp dụng được cho công việc

nghiên cứu ở cấp độ sơ khởi.

Giáo trình được viết theo lối ứng dụng, giúp sinh viên vừa hiểu

được những kiến thức Ịý thuyết cơ bản nhất của nghiên cứu khoa học

và phương pháp nghiên cứu, vừa biết cách áp dụng cho các nghiên cứu

cụ thể. Ngoài ra, giáo trình cũng được viết cụ thể, dễ hiểu, và có minh

họa cụ thể để người đọc tự học được.

Giáo trình Phương Pháp Nghiền Cứu Kinh Tể được cấu trúc

thành mười chương. Các chương bao gồm (1) Tổng quan về nghiên cứu

khoa học và phương pháp nghiên cứu kinh tế; (2) Xác định và mô tả

vấn đề nghiên cứu; (3) Tổng quan tài liệu; (4) Phát triển khung lý

thuyết, khung khái niệm và khung phân tích; (5) Đo lường và thang

đo; (6) Phương pháp chọn mẫu và xác định cỡ mẫu; 7) Viết đề cương

nghiên cứu; 8) Thu thập dữ liệu; 9) Nhập và xử lý dữ liệu; và 10) Viêt

báo cáo nghiên cứu. Cấu trúc và trình tự các chương nhằm giúp sinh

8

viên và người đọc nắm được tuần tự các kiến thức cơ bản được phát

triển theo quy trình thực hiện một nghiên cứu khoa học.

Mặc dù cá nhân người biên soạn giáo trình đã hết sức cố gắng

biên soạn, chỉnh sửa nhiều lần nhưng chắc chắn là còn nhiều sai sót.

Người biên soạn chịu trách nhiệm về các sai sót trong giáo trình này.

Bản thảo của giáo trình này đã được Hội đồng thẩm định giáo

trình của trường Đại học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh thông qua. Người

biên soạn xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, TS.

Nguyễn Hoàng Bảo, PGS.TS. Nguyễn Trọng Hoài, TS. Hoàng Thị

Phương Thảo, ThS. Chu Nguyễn Mộng Ngọc (Đại học Kinh Tế TP. Hồ

Chí Minh), TS. Phạm Ngọc Thúy (Đại học Bách Khoa TP. Hồ Chí

Minh), và TS. Nguyễn Minh Kiều (Đậi học Mở TP. Hồ Chí Minh) đã

có những ý kiến đóng góp sâu sắc cho người biên soạn để chỉnh sửa

giáo trình được chính xác hơn và tốt hơn.

Xin bạn đọc vui lòng gởi các góp ý chỉnh sửa đối với giáo trình

này về Khoa Kinh tế Phát triển, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh

địa chỉ 1A Hoàng Diệu, Quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh.

Trân trọng

Người biên soạn

TS. Trần Tiến Khai •

Khoa Kinh Tế Phát Triển, Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh

1A Hoàng Diệu, Quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh

9

Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu khoa học và phương pháp nghiên cứu kinh tế

Chường

1

TổnG Qunn UỂ nGHiÊn cứu

KHOA HỌC UÒPHinm6 PHÁP

nGHièncứOKinHTẾ

MỤC TIÊU CHƯƠNG

Chương này nhằm mục tiêu giới thiệu các vấn đề cơ bản của

phương pháp nghiên cứu và khả năng ứng dụng của các kiến thức liên

quan về phương pháp nghiên cứu vào việc học tập, nghiên cứu khoa

học, thực hiện các khóa luận, luận văn tốt nghiệp của sinh viên ở bậc

đại học cũng như cao học trong phạm vi ngành khoa học kinh tế.

11

Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu khoa học và phương pháp nghiên cứu kinh tế

1.1 CÁC KHÁI NIỆM Cơ BẢN VE NGHIÊN c ứ u KHOA HỌC

1.1.1 Đ ịnh ngh ĩa

Từ điển Bach Khoa Toàn Thư Wikipedia định nghĩa: “Nghiên cứu

(research) là sự tìm kiếm kiến thức, hoặc như là sự điêu tra mang tinh

hệ thống, với suy nghĩ rộng mở, không thành kiến, đê xây dựng các

sự kiện thực tế mới lạ, thường sử dụng một phương pháp khoa học.

Mục tiêu cơ bản của nghiên cứu là khám phá, giải thích, và phát triên

các phương pháp, hệ thông, nhằm vào sự tiên bộ của kiến thức nhân

loại về một phạm vi rộng lớn của các vấn đề khoa học của thế giới

chúng ta và vũ trụ.”

Trong đời sống cũng như trong xử lý công việc hàng ngày, ta

thường xuyên dặt ra nhưng câu hỏi cho những vấn đề mà ta chưa hiêu

bản chất hoặc chưa hiểu một cách toàn vẹn về bản chất của chúng. Ta

thường có thói quen tự đặt ra những câu hỏi và tự tìm cách trả lời

bằng cách tìm kiếm thông tin, dữ liệu hoặc kiến thức liên quan từ

nhiều nguồn thông tin khác nhau, ví dụ như trong thực tiễn đời sống,

trong kho tàng tri thức sẵn có của nhân loại, từ kinh nghiệm của

những người khác hoặc chính từ những quan sát và chiêm nghiệm của

cá nhân ta.

Theo Tố chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD (2002), nghiên

cứu và phát triển (R&D) bao gồm các hoạt động sáng tạo được thực

hiện dựa trên nền tảng mang tính hệ thống nhằm gia tăng nguồn

kiên thức, bao gồm kiến thức về con người, văn hóa và xă hội, và việc

sử dụng nguồn kiến thức này nhằm tới mục tiêu ứng dụng.

Kumar (2005) cho rằng: “Nghiên cứu là một trong những cách để

tìm ra các câu trả lời cho những câu hỏi.” Cũng theo Kumar, khi nói

đến khái niệm nghiên cứu, ta hàm ý dây là quá trình (1) được thực

hiện trong một khuôn khổ của một bộ các triết lý; (2) sử dụng các quy

trình, phương pháp và kỹ thuật đã được kiểm định về tính hiệu lực và

12

Chương 1: Tổng quan về nghiên cứu khoa học và phương pháp nghiên cứu kinh tế

tin cậy; và (3) được thiết kế để tránh tình trạng thiên lệch và chủ

quan.

Nghiên cứu cũng được định nghĩa là “quá trình thu thập và phân

tích thông tin một cách hệ thống nhằm tăng cường sự hiểu biết của ta

về một hiện tượng. Nghiên cứu là chức năng của nhà nghiên cứu

nhằm đóng góp sự hiểu biết về hiện tượng và truyền bá sự hiểu biết

đó cho người khác1”.

Qua các định nghĩa trên, ta có thể hiểu khái niệm “nghiên cứu

khoạ học” theo các khía cạnh sau:

Mục tiêu: nhằm vào việc tìm kiếm kiến thức, sự hiểu biết về

một sự vật, hiện tượng nào đó; để trả lời cho các câu hỏi chưa

được'giải đáp; để khám phá, giải thích về bản chất của sự vật,

hiện tượng cần nghiên cứu.

Hành động: là một quá trình thu thập thông tin, dữ liệu phù

hợp và phân tích, đánh giá chúng.

Kết quả phải dạt: là có được kiến thức, nhận thức và năng lực

hiểu biết về sự vật, hiện tượng nghiên cứu và đề xuất các hành

động phù hợp.

Như vậy, nghiên cứu khoa học không phải luôn luôn là những

hoạt động phức tạp, mang tính kỹ thuật, thống kê và tính toán bằng

phương tiện máy tính. Nghiên cứu vẫn có thể là những hành động

đơn giản được thiết kế đế trả lời những câu hỏi đơn giản liên quan

đến các hoạt động hàng ngày của chính ta.

1 Theo Pearson Education, Inc,. Pearson Prentice Hall.

h tt p://wps. prenhall. com /chet_leedy_practical_8/0% 2C 9599% 2C 15695 7 2 -^ 2 C 0 0 .h t ml

13