Phương pháp cho trẻ em làm quen với tác phẩm văn học

BO V * I . ' \ w U\JV V i \ I / . WJ lAO

TRƯÒNG CAO ĐẲNG sư PHẠM NHÀ TRỀ - MAU g iá o TW 1

NGUYỀN THỊ TUYẾT NHUNG - PHẠM THỊ VIỆT

NHÀ XUẢT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC G IA HẢ NỘI

BÔ <;i \o nr< \ \ BÃO TAO

TRƯỞNG CAO ĐẲNG s ư PHẠM NHÀ TRẺ - MAU g iá o TW1

NGUYỄN THÍ TUYẾT NHUNG - PHẠM THỊ VIỆT

PHƯƠNG PHÁP CHO TRẺ LÀM QUEN

VỚI TÂC PHẨM van học

(In lẩn th ứ 4)

NHÀ XUẤT BÁN ĐẠI HỌC Q U Ố C GIA HÀ NỘ!

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

NHÀ XUẤT BẢN ĐỌI HỌC ỌUỐC G in HÒ NỘI

16 Hàng Chuôi - Hai Bà Trưng - Hà NÔI

Đién thoại: (04) 9714896, (04) 7547936; Fax: (04) 9714899

E-mail nxb@ vnu.edu vn

★ ★ ★

Chiu trách nhiêm xu ảt bản:

Giám đốc: I’HUNfi QUỎC BẢO

Ttmti biên tập. PHẠM THANH Hưxc;

Chiu trách nhiêm nôi dung:

B iên tập: NGUYẺN THUÝ HANG

Sửa b ài tái bản: NGUYẺN VÂN HÀ

Trình bày bìa: NGUYẺN NGỌC ANH

PHƯƠNG PHÁP CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI TÁC PHAM v ă n h ọ c

Mã số: 2K-04 ĐH06

In 5000 cuốn, khổ 14,5 X 20,5 cm tại Xưởng in Tổng cục Công nghiẻp Quốc phong

Số xuất bản: 105-2006/CXB/197-08/ĐHQGHN. ngày 10/02/2006.

Quyết định xuất bản số: 24 KH/XB

In xong và nộp lưu chiểu quý I năm 2006.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Chương ỉ NHỮNG VẤN ĐỂ CHUNG

Bài 1. Khái niệm, nhiệm vụ và ý nghĩa của việc cho trẻ

làm quen với văn học

I. Khái niệm vê việc cho trè làm quen với tác phẩm

văn học

II. Nhiệm vụ của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm

văn học

III. Y nghĩa của việc cho trẻ ỉàm quen với tác phẩm

vãn học

Bài 2. Đặc điểm cảm thụ tác phẩm văn học ỏ trẻ trước

tuổi đến trường phổ thông

I. Một sô đặc điểm tâm lí có liên quan đến việc cảm

thụ tác phẩm văn học.

II. Đặc điểm cảm thụ thơ, truyện của trẻ trước tuổi

đến trường phô thông.

Bài 3. Giới thiệu chương trình cho trẻ làm quen với tác

phẩm văn học

I. Chương trình phát triển ngôn ngữ.

II. Chương trình “ làm quen với văn học’

Chương II PHƯƠNG PHÁP CHO TRẺ LÀM QUEN

VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC

Bài 1. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học bằng

phương pháp dùng lòi nói.

I. Phương pháp đọc, kể diễn cảm tác phẩm.

II. Phương pháp đàm thoại.

III. Phương pháp giảng giải.

Bài 2. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học bằng

phương pháp sử dụng đồ dùng dạy học.

I. Những đồ dùng dạy học (trực quan) của bộ môn

văn học.

II. Các hình thức sử dụng dồ dùng trực quan trong

bộ môn văn học.

III. Biện pháp sử dụng đồ dùng dạy học

5

5

6

6

9

9

10

13

13

15

17

17

17

36

43

47

47

48

49

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

Bài 3. Phương pháp thực hành. 51

I. Phương pháp đọc, kể chuyện cho trẻ nghe không

yêu cầu trẻ kê lại. 51

II. Phương pháp kể chuyện cho trẻ nghe và dạy trẻ

kể lại chuyện. 55

III. Phương pháp đọc cho trẻ nghe và dạy trẻ đọc 58

thuộc lòng thơ, đọc thơ diễn cảm

IV. Phương pháp dạy trẻ đóng kịch 62

Bài 4. Các hình thức cho trẻ làm quen với văn học 65

Chương III CÁC LOẠI BAI, LOẠI TIẾT CHO TRẺ LÀM

QUEN VỚI TÁC PHAM VĂN HỌC 71

Bài 1. Các loại bài, loại tiết dạy thơ, truyện cho trẻ từ

12-36 tháng. 71

I. Loại bài, loại tiết cho trẻ làm quen vâi thơ 71

II. Loại bài, loại tiết kể chuyên cho trẻ nghe (24-36

thang) 72

Bài 3. Các loại bài, loại tiết dạy thơ, truyện cho trẻ từ

36-72 tháng 77

I. Loại bài, loại tiết dạy thơ 77

II. Loại bài đọc chuyện, kể chuyện cho trẻ nghe

(Không yêu cầu trẻ kể lại) 79

III. Loại bài dạy trẻ kể lại chuyện 80

Bài 3. Hướng dẫn soạn giáo án cho trẻ làm quen với tác

phẩm văn học 83

I. Mục đích yêu cầu 83

II. Chuẩn bị 84

III. Cách tiến hành 84

GIỚI THIỆU GIÁO ÁN THAM KHẢO 85

ĐỂ TÀ I. TÍCH CHU

I. Mục đích yêu cầu. 85

II. Chuẩn bị. 85

III. Cách tiến hành. 86

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH 88

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

Chương I

NHỮNG VẤN ĐỂ CHUNG

B ài 1Ề

KHÁI NIỆM, NHIỆM v ụ VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC

CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI VĂN HỌC

I. KHÁI NIỆM VỂ VIỆC CHO TRẺ LÀM Q l EN VỚI TÁC PHAM

VĂN HỌC

Trẻ trước tuổi đến trường phô thông có nhu cầu và khả nâng

hiểu 'íược các tác phẩm ngắn gọn, nội dung không phức tạp, kết

câu, ngôn ngữ dễ hiểu. Tuy vậy, do hạn chê của độ tuồi này nên trẻ

chưa lự mình tiếp xúc trực tiếp với tác phẩm (trẻ chưa biết chữ),

chưa tự hiểu đầy đủ vê giá trị nội dung cũng như giá trị nghệ thuật

của tác phẩm. Việc nắm bắt tác phẩm ở trẻ dường như phụ thuộc

vào sự truyền thụ của giáo viên, ơ lứa tuổi này người ta chưa thể

gọi việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm vãn học là việc (lạy văn cho các

em mà gọi là "trẻ làm quen với văn học". “Làm quen’ chỉ ra mức độ

tiếp xúc ban đầu của trẻ với văn học. Thực chất của việc tiếp xúc

nàv giáo viên sử dụng nghệ thuật đọc, kê diễn cảm, đê đọc thơ, kể

chuyện cho trẻ nghe, giảng giải bằng mọi cách để giúp các em hiểu

dược nội dung và hình thức của tác phâm. Tivn cơ sô đó giáo viên

5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

(lạv cho trẻ em đọc thuộc diễn cảm bài thơ, kể diên cảm các câu

chuyện hoặc đóng kịch các tác phẩm văn học.

II. NHIỆM VỤ CỬA VIỆC CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI TÁC PHAM

VĂN HỌC

1. Giúp trẻ biết rung động và yêu thích văn học, hào hứng và có

nhu cầu tham gia vào các hoạt động văn học nghệ thuật (thích nghe

đọc thơ, nghe kể chuyện, đọc thuộc thơ, kể lại chuyện, đóng kịch cho

người khác xerrị).

2. Thông qua việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học,

chúng ta mờ rộng nhận thức về thê giối xung quanh, bổi dưỡng cho

trẻ những tình cảm lành mạnh, những ước mơ cao đẹp, giúp trẻ

cảm nhận được vẻ đẹp trong tự nhiên, trong quan hệ xã hội và vẻ

đẹp của ngôn ngữ vãn học.

3. Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học góp phần phát

trién ngôn ngữ cho trẻ: Dạy trẻ phát âm chính xác các âm tiếng mẹ

đẻ, làm giàu vốn từ, phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.

sú dụng ngôn ngữ giọng điệu phù hợp với dối tượng và hoàn cảnh

giao tiếp.

4. Rèn luyện kĩ nãng đọc, kể diễn cảm, thể hiện tác phẩm dưới

các hình thức khác nhau.

III. Ý NGHĨA CỦA VIỆC CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI TÁC PHAM

VĂN HỌC

Vàn học là một loại hình nghệ thuật mà trẻ thơ đượe tiếp xúc

ràt sớm. Ngay từ tuổi ấu thơ,các em đã được làm quen với các giai

điệu nhẹ nhàng, tha thiết của lời hát ru. Lớn hơn một chút các câu

chuyện dân gian, các tác phẩm thơ truyện hiện đại đã gieo vào lòng

các em sự mến yêu với thê giới xung- quanh, giúp cho các em hiểu vế

truyền thống lao độne, chiến á = u bển bỉ nhưng vô cùng anh dùnơ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn

của dân tộc. Thơ. truyện cũng dẫn dát các em đi khắp mọi miên đất

nước, giới t hiệu cho các em những danh lam tháng cảnh như Đổng

Đãng:

"Đông Đăng có p h ố Ki Lừa

Có nàng Tó Thị có chùa Tam Thanh",

hay “Sụ tích Vịnh Hạ Jjong”, chỉ cho các em xem những cây trái của

Việt Nam, làm cho các em vui vầy với những con vật như: gà. vịt,

ngan, ngỗng, chích bông, tu hú, bồ các, chim ri, sáo sậu...

Cùng với việc mở rộng nhận thức về thiên nhiên, truyện, thd

còn mở rộng nhận thức cho các em về xã hội. Qua đó trẻ em biêt

được nỗi vất vả khó nhọc của người nông dãn để làm ra thóc gạo

(Hạt gạo làng ta), quá trình sản xuất ra những đồ dùng, đồ chơi

(Cái bát xinh xinh), truyền thông chông giặc ngoại xâm anh hùng

của cha ông (Sự tích Hồ Gươm, Chú giải phóng quân). Những

phong tục tập quán co truyền tôt đẹp cũng đến với tuổi thô qua

những tác phẩm văn học: “Sự tích bánh trưng bánh dày' "Cây

đào”...

Văn học là một phương tiện giáo dục hiệu nghiệm. Hình tượng

văn học có sức mạnh lôi cuốn trẻ thơ. Nó có tác động mạnh mẽ lên

tình càm của các em. Những bài học giáo dục đến với các em một

cách tự nhiên, không gò bó, không mang tính giáo huấn bắt buộc.

Trẻ em nhận ra tình yêu thương của ông bà, cha mẹ đôi vối các em

qua sự chăm sóc ân cần chu đáo: Bà quạt cho Tích Chu ngủ, có thức

ăn gì ngon bà nhường cho Tích Chu (truyện Tích Chu); Mẹ dặn bé

phải đi dường thảng, phải đi theo mẹ, theo bầy (truyện Cô bé quàng

khăn đỏ, truyện Chú vịt xám), từ đó các em cùng quý trọng, biết ơn

ông l)à. cha mẹ. Trẻ thơ sẽ học ở các tác phẩm những hành dộng dẹp

trong đôi xử với anh, chị. em, với bạn bè. Các em sẽ biết nhường

nhịn, giúp đỡ người thân trong gia đỉnh cũng như bạn bẻ ngoài xã

hội (Làm anh. Bảy con quạ. Hai chú bướm. Đón bạn, Gấu qua cầu).

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn