Phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hoá ở

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

LỜI NÓI ĐẦU

Hiện nay nền kinh tế thế giới đang trên đà phát triển với tốc độ nhanh

chóng, khoa học kỹ thuật tiên tiến được áp dụng vào hầu hết các lĩnh vực của đời

sống, kinh tế xã hội. Nhiều nước đã xây dựng được một nền kinh tế phát triển

cân đối và vững chắc, các ngành kinh tế luôn được đổi mới và hoàn thiện về quy

mô cũng như năng suất, chất lượng. Các sản phẩm hàng hoá được sản xuất ra có

giá trị kinh tế cao thoả mãn nhu cầu của đời sống. Nước ta trong giai đoạn hiện

nay đã có nhiều thay đổi đáng kể, đặc biệt là sự phát triển về kinh tế, Đảng và

Nhà nước ta luôn kiên trì chủ trương xây dựng nền kinh tế hàng hoá bền vững.

Với lợi thế về tài nguyên thiên nhiên phong phú, lao động dồi dào cộng với sự

cần cù chịu khó của người dân tạo ra lợi thế to lớn để phát triển nền kinh tế hàng

hoá. Tuy nhiên, nền kinh tế nước ta vẫn còn nhiều hạn chế như: sản xuất nhỏ, lạc

hậu, thiếu sự sáng tạo trong sản xuất, hiệu quả kinh tế và sức cạnh tranh thấp, cơ

cấu kinh tế chưa hợp lý, cơ cấu đầu tư kém hiệu quả….Vì vậy, chuyển dịch cơ

cấu kinh tế là tất yếu phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước

ta. Đây cũng là điều kiện cần đủ cho sự phát triển bền vững nền kinh tế và có

chuyển dịch cơ cấu kinh tế mới phù hợp với sự thay đổi không ngừng của môi

trường.

Huyện Vũ Thư là một trong bảy huyện của Tỉnh Thái Bình với truyền

thống sản xuất nông nghiệp là chủ yếu. Huyện có diện tích 198,43 km2

, dân số

năm 2004 là 229.506 người, mật độ dân số đông 1.157 người/km2

.

1

Trong những

năm qua, kinh tế xã hội của huyện Vũ Thư đã đạt được những thành tựu quan

trọng về nhiều mặt. Trong sản xuất nông nghiệp đã có sự thay đổi đáng kể về

năng suất cũng như chất lượng các loại cây trồng, vật nuôi. Ngành công nghiệp,

11

Nguồn: Niên giàm thống kê tỉnh Thái Bình 2004 – NXB Thống kê Hà Nội, năm 2005.

SVTH: Bïi Ngäc ThiÒng – Líp QLKT44B 1

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

dịch vụ đang có sự chuyển biến tích cực cùng với sự phát triển chung của cả

tỉnh. Tuy vậy, cơ cấu kinh tế của huyện chưa hợp lý và chưa tương xứng với

tiềm năng, lợi thế của huyện, sản xuất phân tán chưa tạo được các vùng sản xuất

hàng hoá tập chung, hiệu quả kinh tế thấp…cần thiết phải có các giải pháp thúc

đẩy nhanh việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát huy lợi thế sẵn có,

xây dựng một nền kinh tế thị trường phát triển, khả năng cạnh tranh cao.

Vì những lý do trên em đã chọn đề tài: “ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo

hướng sản xuất hàng hoá ở huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình”.

Mục đích nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu lý luận chung về chuyển dich

cơ cấu kih tế theo hướng sản xuất hàng hoá. Xác định thực trạng chuyển dich cơ

cấu kinh tế của địa phương để thấy được vai trò, trách nhiệm của các ban ngành,

đoàn thể địa phương cũng như các cơ sở sản xuất trong việc thực hiện nhiệm vụ

chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Qua đó sẽ đưa ra các giải pháp phù hợp với điều kiện

cụ thể của huyện.

Kết cấu của đề tài gồm 3 chương:

ChươngI: Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và sự chuyển dịch cơ cấu kinh

tế.

ChươngII: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất

hàng hoá ở huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình.

ChươngIII: Phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm chuyển dịch cơ

cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hoá ở huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình.

Do kiến thức bản thân còn nhiều hạn chế, việc phân tích đánh giá thực

trạng sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn nhiều phức tạp cần đi sâu hơn nữa để

nghiên cứu. Vì vậy không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đống

góp quý báu của các thầy cô giáo để đề tài được hoàn thiện hơn. Em xin chân

thành cám ơn cô giáo Thạc sỹ Đỗ Thị Hải Hà khoa khoa học quản lý cùng các

thầy cô giáo trong khoa và các cô chú trong phòng thống kê huyện Vũ Thư – tỉnh

SVTH: Bïi Ngäc ThiÒng – Líp QLKT44B 2

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Thái Bình đã tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập cũng như thực

hiện đề tài này.

ChươngI: Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

I- Cơ cấu kinh tế.

1. Khái niệm cơ bản về cơ cấu kinh tế.1

Cơ cấu kinh tế là một tổng thể hệ thống kinh tế bao gồm nhiều yếu tố có

quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau trong một không gian và

thời gian nhất định, trong những điều kiện xã hội cụ thể, hướng vào thực hiện

các mục tiêu đã định.

2. Những đặc trưng của cơ cấu kinh tế.2

2.1. Cơ cấu kinh tế mang tính chất khách quan được hình thành do sự phát triển

của lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội chi phối và ở một trình độ

phát triển nhất định của lực lượng sản xuất sẽ có một cơ cấu kinh tế tương ứng.

2.2. Cơ cấu kinh tế bao giờ cũng mang tính lịch sử và xã hội nhất định. Cơ cấu

kinh tế là một tổng thể hệ thống kinh tế, được xác lập theo một tỷ lệ nhất định về

mặt lương,liên quan chặt chẽ về mặt chất, tác động qua lại lẫn nhau trong thời

gian cụ thể. Tại thời điểm đó do những điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội, các tỷ

lệ được xác lập và hình thành tạo thành một cơ cấu kinh tế nhất định. Khi có sự

biến đổi của những điều kiện nói trên thì lập tức các mối quan hệ này cũng thay

đổi và hình thành một cơ cấu kih tế mới thích hợp hơn với điều kiện mới.

2.3. Cơ cấu kinh tế không ngừng vận động, biến đổi, phát triển theo hướng ngày

càng hợp lý và hiệu quả hơn. Lực lượng sản xuất ngày càng phát triển, con người

ngày càng văn minh, khoa học công nghệ phát triển, phân công lao động ngày

càng phức tạp, tất yếu sẽ đẫn đến cơ cấu kinh tế cũng ngày càng hoàn thiện. Sự

1

Giáo trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI - TS. Nguyễn Trần Quế -

NXB Khoa học Xã hội, năm 2004 – Trang 11.

2

Giáo trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện hội nhập với khu vực v th à ế giới - Lê Du Phong,

Nguyễn Th nh à Độ – NXB Chính trị quốc gia, năm 1999 – Trang 19.

SVTH: Bïi Ngäc ThiÒng – Líp QLKT44B 3

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

vận động biến đổi không ngừng của các yếu tố, các bộ phận trong ngành, khu

vực kinh tế, cơ cấu kinh tế sẽ vận động, biến đổi và phát triển không ngừng

thông qua sự chuyển dịch của ngay bản thân nó. Cơ cấu cũ sẽ mất đi và cơ cấu

mới sẽ hình thành và phát triển, đó là quá trìng vận động không ngừng của sự

vật.

3. Nội dung của cơ cấu kinh tế.3

Cơ cấu kinh tế thương gồm ba phương diện hợp thành.

Đó là:

- Cơ cấu ngành kinh tế.

- Cơ cấu thành phần kinh tế.

- Cơ cấu vùng lãnh thổ.

Chỉ tiêu kinh tế làm cơ sở để biểu hiện cơ cấu là GDP(tổng sản phẩm nội

địa).

Cơ cấu ngành kinh tế là tổ hợp các ngành hợp thành các tương quan tỷ lệ,

biểu hiện mối quan hệ giữa các ngành của nền kinh tế quốc dân. Cơ cấu ngành

kinh tế phản ánh phần nào trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và phân

công lao động xã hội của một quốc gia.

Cơ cấu kinh tế lãnh thổ được hình thành bởi việc bố trí sản xuất theo

không gian, địa lý. Trong cơ cấu lãnh thổ có sự biểu hiện của cơ cấu ngành trong

điều kiện cụ thể của không gian lãnh thổ. Tuỳ theo tiềm năng phát triển kinh tế,

gắn liền với sự hình thành phân bố dân cư trên lãnh thổ để phát triển tông hợp

hay ưu tiên một vài ngành kinh tế nào đó. Việc chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ phải

đảm bảo sự hình thành và phát triển có hiệu quả của các ngành kinh tế trên lãnh

thổ và trên phạm vi cả nước.

Cơ cấu thành phần kinh tế biểu hiện hệ thống tổ chức kinh tế với các chế

độ sở hữu khác nhau có khả năng thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất,

3

Giáo trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI - TS. Nguyễn Trần Quế -

NXB Khoa học Xã hội, năm 2004 – Trang 11-13.

SVTH: Bïi Ngäc ThiÒng – Líp QLKT44B 4

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

thúc đẩy phân công lao động xã hội. Cơ cấu thành phần kinh tế cũng là một nhân

tố tác động đến cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu vùng, lãnh thổ trong quá trình

phát triển.

II- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

1. Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế.4

Trong quá trình phát triển kinh tế của một quốc gia, cơ cấu kinh tế luôn

thay đổi. Sự thay đổi của cơ cấu kinh tế từ trạng thái này sang trạng thái khác

cho phù hợp với môi trường phát triển gọi là chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

2. Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hoá.5

2.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một tất yếu khách quan.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một quá trình tất yếu gắn liền với sự phát

triển kinh tế của một quốc gia, đặc biệt là sự phát triển trong quá trình hội nhập.

Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế diễn ra như thế nào phụ thuộc vào các yếu

tố như: quy mô kinh tế, mức độ mở cửa của nền kinh tế với bên ngoài, dân số

của quốc gia, các lợi thế về tự nhiên, nhân lực, điều kiện kinh tế, văn hoá….

Nhân tố quan trọng khác góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu đó là quá trình

chuyên môn hoá trong phạm vi quốc gia và mở rộng chuyên môn hoá quốc tế và

thay đổi công nghệ, tiến bộ kỹ thuật. Chuyên môn hoá mở đường cho việc trang

bị kỹ thuật hiện đại, áp dụng công nghệ tiên tiến, hoàn thiện tổ chức, nâng cao

năng suất lao động xã hội. Chuyên môn hoá cũng tạo ra những hoạt động dịch vụ

và chế biến mới. Tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ lại thúc đẩy quá trình

chuyên môn hoá. Điều đó làm cho tỷ trọng các ngành truyền thống giảm đi, tỷ

trọng các ngành dịch vụ kỹ thuật mới tăng trưởng nhanh chóng và dần dần chiếm

ưu thế. Phân công lao động và sự tiến bộ kỹ thuật, công nghệ ngày càng phát

triển sâu sắc tạo ra những tiền đề cho việc phát triển thị trường các yếu tố sản

4, 5 Giáo trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI - TS. Nguyễn Trần Quế

- NXB Khoa học Xã hội, năm 2004 – Trang 13, 14.

5

SVTH: Bïi Ngäc ThiÒng – Líp QLKT44B 5