Phong tục, tín ngưỡng của người Cơ Lao đỏ Hoàng Su Phì qua truyền thuyết và truyện cổ tích thần kỳ

Trịnh Thị Hoài Giang Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 94(06): 121 - 126

121

PHONG TỤC, TÍN NGƯỠNG CỦA NGƯỜI CƠ LAO ĐỎ HOÀNG SU PHÌ

QUA TRUYỀN THUYẾT VÀ TRUYỆN CỔ TÍCH THẦN KỲ

Trịnh Thị Hoài Giang*

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Bài báo tìm hiểu những phong tục, tín ngưỡng liên quan đến đời sống hàng ngày và trong di sản

văn hoá tinh thần của đồng bào. Thông qua các tư liệu điền dã được khai thác từ nhiều nguồn khác

nhau, qua đó thấy được người Cơ Lao Đỏ đã bảo lưu được nhiều phong tục, tín ngưỡng truyền

thống của mình, nhằm khắc sâu cho thế hệ sau những giá trị tốt đẹp trong đời sống tinh thần của

cha ông.

Từ khóa: Phong tục, tín ngưỡng của người Cơ Lao Đỏ; Người Cơ Lao Đỏ; Hoàng Su Phì Hà

Giang; Truyền thuyết; Truyện cổ tích thần kỳ

Hà Giang là một tỉnh biên giới phía Bắc của

Tổ quốc Việt Nam, nơi có người Cơ Lao sinh

sống. Hoà chung bản sắc văn hoá phong phú,

đa dạng của cộng đồng 22 dân tộc anh em, Cơ

Lao là một trong những dân tộc có nét đậm đà

bản sắc riêng. Từ trước đến nay, đã có một số

công trình hoặc bài viết nghiên cứu về người

Cơ Lao nói chung và người Cơ Lao Đỏ nói

riêng, cho ta biết đôi nét về nguồn gốc, cư trú,

phong tục, văn hoá truyền thống và khái quát

về một số loại hình văn học dân gian của người

Cơ Lao.[1,2,6] Nhưng chưa có công trình nào

đi sâu tìm hiểu những vấn đề cụ thể về thể loại

truyện kể của người Cơ Lao Đỏ. Việc nghiên

cứu, tìm hiểu văn học dân gian- truyện kể của

người Cơ Lao Đỏ ở Hà Giang sẽ giúp chúng ta

hiểu rõ hơn những giá trị tốt đẹp trong đời

sống văn hoá tinh thần của họ. Phong tục, tín

ngưỡng dân gian của người Cơ Lao Đỏ thường

gắn với sinh hoạt hàng ngày và trong di sản

văn hoá tinh thần của đồng bào. Chính vì vậy,

trong bài viết này chúng tôi đặc biệt quan tâm

đến phong tục, tín ngưỡng dân gian của người

Cơ Lao Đỏ Hoàng Su Phì qua truyền thuyết và

truyện cổ tích thần kỳ.

*

Hầu hết các nhà nghiên cứu văn học dân gian

đều thừa nhận truyền thuyết có chức năng và

đặc trưng: phản ánh, nhận thức và lý giải lịch

sử, chủ yếu hướng vào các hiện tượng trong

thế giới tự nhiên, vào các sự kiện lịch sử có ý

nghĩa trọng đại và những nhân vật nổi lên

trong những sự kiện, những biến cố ấy. Theo

*

Tel: 0945 960 159; Email: [email protected]

sự phân chia của tác giả Kiều Thu Hoạch,

truyền thuyết có thể chia thành 3 tiểu loại:

truyền thuyết nhân vật, truyền thuyết phong

vật và truyền thuyết địa danh. Cũng theo Kiều

Thu Hoạch thì truyền thuyết là những truyện

truyền miệng “ kể lại truyện tích các nhân vật

lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc các phong

vật địa phương theo quan điểm của nhân dân,

biện pháp nghệ thuật phổ biến của nó là khoa

trương, phóng đại, đồng thời nó cũng sử dụng

yếu tố kỳ ảo, thần kỳ như cổ tích và thần

thoại”[5 ,tr.175].

Theo truyền thuyết của người Cơ Lao Đỏ,

Hoàng Vần Thùng là người có công khai

thiên lập địa và cũng là người giúp nhân dân

trong vùng mở mang khai khẩn đất đai trồng

trọt, chăn nuôi. Vì vậy, ông được coi như vị

Thành Hoàng của các tộc họ người Cơ Lao

Đỏ. Để tưởng nhớ công ơn của ông, vào đầu

tháng 7 âm lịch hàng năm, các tộc họ người

Cơ Lao Đỏ tổ chức cúng tế tại miếu thờ trên

đỉnh núi cao nhất của dải Tây Côn Lĩnh thuộc

thôn Tả Chải xã Túng Sán. Theo phong tục

trước khi cúng tế khoảng 10 ngày, già làng hoặc

trưởng bản đi thông báo cho các trưởng họ về

thời gian tổ chức cúng tế để các trưởng họ thông

báo cho các gia đình chuẩn bị lễ vật. Đây là một

quy định bất thành văn nhưng khi tham gia

cúng tế mỗi gia đình trong làng đều góp từ 1

đến 2 kg gà hoặc thịt lợn, gạo, rượu,… Đến giờ

cúng, thầy cúng lấy tất cả các con vật làm đồ

tế lễ để cúng sống, trong số lễ vật được hiến

tế, thầy cúng chọn lấy một con lợn khoảng 30

kg đem mổ sống, không cắt tiết cạo lông để

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn