Phong tục cưới hỏi của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên và những vấn đề đặt ra hiện nay

Dương Thùy Linh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 96(08): 175 - 179

175

PHONG TỤC CƯỚI HỎI CỦA NGƯỜI SÁN DÌU

Ở HUYỆN PHÚ BÌNH TỈNH THÁI NGUYÊN

VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA HIỆN NAY

Dương Thùy Linh*

Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Cưới xin là việc hệ trọng trong cuộc đời mỗi người. Phong tục cưới xin truyền thống của người

Sán Dìu ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên chứa đựng những giá trị nhân văn, văn hóa tốt đẹp

của tộc người. Những giá trị truyền thống ấy biến đổi theo thời gian, không gian. Qua sự biến đổi

ấy, nó đã tự “gạn đục khơi trong” để phù hợp với thời đại con người đang sống và khẳng định sức

sống trường tồn. Tuy nhiên, có những thay đổi theo trào lưu, đang trượt dài theo quan niệm mới

của con người làm xói mòn các giá trị truyền thống. Nguy cơ mất dần những giá trị văn hóa truyền

thống đang là vấn đề đặt ra đối với phong tục cưới xin của người Sán Dìu ở huyện Phú Bình, tỉnh

Thái Nguyên hiện nay.

Từ khóa: Sán Dìu, cưới xin, phong tục, nghi lễ, văn hóa dân tộc.

Phú Bình là huyện có các dân tộc Kinh, Tày,

Nùng, Sán Dìu, Sán Chay, Dao, Hmông và

người dân tộc Hoa sinh sống. Dân số của

huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên theo điều

tra dân số 01/04/2009 là 134.150 người, trong

đó người Sán Dìu là 3.115 người, chiếm 2,3%

dân số toàn huyện. Quá trình định cư và phát

triển của người Sán Dìu ở Phú Bình đã hình

thành cho tộc người những đặc trưng văn hóa

riêng. Đồng thời, chính sự cộng cư, xen kẽ và

tiếp thu văn hóa các dân tộc khác càng góp

phần khẳng định giá trị văn hóa của tộc

người, tạo nên một bản sắc văn hóa tộc người

Sán Dìu khu biệt. Theo phong tục của người

Sán Dìu ở Thái Nguyên, đám cưới truyền thống

của họ trải qua những nghi lễ chính sau:*

Lễ xin lá số (loổng nén sang): Hôn nhân

truyền thống của người Sán Dìu do cha mẹ

quyết định và phụ thuộc nhiều vào số mệnh

của đôi trai gái. Các đôi thanh niên nam nữ

muốn nên vợ nên chồng đều phải so tuổi vì họ

tin rằng hợp tuổi nhau thì sẽ hoà thuận, ăn nên

làm ra, nếu không hợp tuổi thì sẽ gặp phải

nhiều đau khổ, bất hạnh. Việc xin lá số do

ông mối (moi nhin) đảm nhận - người này

phải là người tháo vát, kinh tế khá giả, được

mọi người trong làng bản kính trọng. Đặc

biệt, phải là người thông hiểu về phong tục

*

Tel: 0979 919609, Email: [email protected]

tập quán của dân tộc và có tài ứng đối. Ông

mối không chỉ chịu trách nhiệm tiến hành các

nghi lễ trong cưới xin còn chịu trách nhiệm

với đôi vợ chồng trẻ và con cháu của họ trong

suốt cuộc đời, coi như con cái trong gia đình.

Đôi vợ chồng trẻ vì thế cũng phải sống có lễ,

chết để tang đối với ông bà mối như cha mẹ

mình“sống Tết, chết giỗ”. Việc xin lá số của

người Sán Dìu có nét độc đáo ở chỗ: Nếu nhà

gái có hai người con gái đến tuổi lấy chồng

thì ông mối sẽ xin lá số của cả hai người về so

ai hợp với tuổi của chú rể thì hỏi người đó.

Nếu cả hai cùng hợp tuổi, nhà trai sẽ tìm hiểu

tính nết, cách ăn ở của cô gái để chọn một

người. Điều này thể hiện rất rõ vai trò của

bố mẹ trong việc quyết định hôn nhân của

con cái.

Sau khi có lá số, nhà trai nhờ thầy cúng thông

thạo tử vi để so tuổi, xem số mệnh của đôi trai

gái có hợp nhau không, phép xem tuổi căn cứ

vào ngày tháng năm sinh của đôi nam nữ.

Trong đó ngày tháng năm sinh đều được quy

về mệnh thuộc ngũ hành để xem xét sự tương

sinh, tương khắc của hai lá số. Nếu so tuổi

thấy hợp, ông mối sẽ báo cho nhà gái biết

việc xem lá số đã thành công bằng một lễ nhỏ

gồm nải chuối, 10 lá trầu, 10 quả cau. Sau

mười ngày nếu nhà gái không đồng ý sẽ đem

lễ vật đến trả nhà trai, nếu đồng ý sẽ tiến hành

lễ ăn hỏi.