Phong trào cánh tả Mỹ-Latinh: Thực trạng và triển vọng

Häc viÖn ChÝnh trÞ - hµnh chÝnh quèc gia Hå chÝ Minh

-------------------------

b¸o c¸o

tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc

®Ò tµi cÊp bé n¨m 2008

M· sè: B08-19

phong trµo c¸nh t¶ mü latinh:

thùc tr¹ng vµ triÓn väng

C¬ quan chñ tr× : ViÖn Quan hÖ quèc tÕ

Chñ nhiÖm ®Ò tµi : TS NguyÔn ThÕ Lùc

Th− ký ®Ò tµi : ThS TrÞnh ThÞ Hoa

7243

26/3/2009

Hµ Néi - 2008

TS NguyÔn ThÕ lùc - chñ nhiÖm ®Ò tµi

Th.s trÞnh thÞ hoa - th− ký khoa häc

C¸c céng t¸c viªn

1- Th.S Mai Hoµi Anh

2 - PGS.TS NguyÔn Hoµng Gi¸p

3 - Th.S Vò V¨n Hßa

4 - TS Th¸i V¨n Long

5 - Th.S Phan Duy Quang

6 - TS NguyÔn ThÞ QuÕ

7 - PGS.TS NguyÔn ViÕt Th¶o

8 - Th.S NguyÔn Minh Th¶o

9 - CN NguyÔn ThÞ Thuû

10 - Th.S Ng« Lª V¨n

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

ALBA : Sù lùa chän Bolivar cho Ch©u Mü

CNXH : Chñ nghÜa x· héi

CNTB : Chñ nghÜa t− b¶n

CAR KOM : Khèi thÞ tr−êng chung Cariber

CARICOM : ThÞ tr−êng chung Trung Mü

§CS : §¶ng Céng s¶n

EU : Liªn minh Ch©u ¢u

IMF : Quü tiÒn tÖ quèc tÕ

MERCOSUR : Khèi thÞ tr−êng chung Nam Mü

MLT : Mü Latinh

MVR : §¶ng phong trµo nÒn céng hßa thø 5

Venezuela

FMLN : MÆt trËn gi¶i phãng Pharabundo Macti

FSLN : MÆt trËn gi¶i phãng d©n téc Xandino

Cña Nicaragoa

OPEC : Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu má

PLD : §¶ng gi¶i phãng Dominicana

PRD : §¶ng c¸ch m¹ng d©n chñ Panama

PSUV : §¶ng x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt

Venezuela

PRI : §¶ng c¸ch m¹ng thÓ chÕ Mexico

PPS : §¶ng Nh©n d©n x· héi chñ nghÜa

Mexico

PTCS : Phong trµo céng s¶n

USD : §« la Mü

XHCN : X· héi chñ nghÜa

VASUR : Liªn minh c¸c quèc gia Nam Mü

WB : Ng©n hµng thÕ giíi

WSF : DiÔn ®µn x· héi thÕ giíi

Môc lôc

Trang

Më ®Çu 1

Ch−¬ng I . Kh¶o s¸t nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ phong trµo

c¸nh t¶ Mü latinh tõ cuèi thËp niªn 90 cña thÕ kû xx

®Õn nay (2007) 12

1. Quan niÖm vÒ phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh 12

2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña phong trµo c¸nh t¶

Mü Latinh 14

3. Nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn l−îc X· héi chñ nghÜa ë Mü Latinh 29

Ch−¬ng II . Thùc tr¹ng phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh

tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX ®Õn nay 35

1.T×nh h×nh phong trµo c¸nh t¶ ë mét sè n−íc Mü Latinh hiÖn nay 35

2. Khái quát chung thực trạng phong trào cánh tả Mỹ Latinh 58

3. Thuận lợi, khó khăn và dự báo xu hướng vận động của phong

trào cánh tả Mỹ Latinh 77

Ch−¬ng III . B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ vÒ phong trµo c¸nh t¶

Mü Latinh vµ kiÕn nghÞ víi §¶ng vµ Nhµ n−íc ta trong

quan hÖ víi c¸c n−íc Mü Latinh 90

1. Những bài học kinh nghiệm từ phong trào cánh tả Mỹ Latinh 90

2. Ý nghĩa hoạt động của phong trào cánh tả Mỹ Latinh 99

3. Quan hệ của Việt Nam với phong trào cánh tả Mỹ Latinh 106

4. Quan điểm và đánh giá của Đảng Cộng sản Việt Nam về phong

trào cánh tả Mỹ Latinh hiện nay và một số kiến nghị 116

KÕt luËn 123

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 125

1

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Mỹ Latinh là khu vực địa lý trải dài từ Mexico xuống hết Nam Mỹ, với

tổng diện tÝch trªn 20,5 triệu km2

và d©n số trªn 500 triệu người; cã 33 quốc gia

độc lập và 14 vïng l·nh thổ (c¸c đảo nhỏ thuộc Anh, Ph¸p và Hà Lan). Trừ người

Brasil nãi tiếng Bồ Đào Nha, tất cả người d©n c¸c nước cßn lại ở Mỹ Latinh đều

nãi tiếng T©y Ban Nha. NÐt độc đ¸o về ng«n ngữ và văn ho¸ trªn đ©y của c¸c d©n

tộc d©n chñ tiÕn bé ở Mỹ Latinh là yếu tố hỗ trợ cho c¸c khuynh hướng, phong

trào chÝnh trị lan toả nhanh chãng và rộng khắp ch©u lục.

Từ đầu những năm 1990 (thÕ kû XX), ở Mỹ Latinh đ· xuất hiện xu

h−íng thiªn tả và ngày càng ph¸t triển mạnh, đến đầu thế kỷ XXI nã đ· thực

sự trở thành một trào lưu chÝnh trị - x· hội cã tiếng vang lớn kh«ng chỉ ở khu

vực, mà cßn trªn quy m« toàn thế giới. §iÓn h×nh ở Mỹ Latinh hiÖn cã 4 quốc

gia là Venezuela, Bolivia, Ecuador và Nicaragua lựa chọn con đường x©y dựng

“Chủ nghĩa x· hội thế kỷ XXI”. Trªn thùc tÕ, 3 yÕu tè chÝnh ®· h×nh thµnh nªn

b−íc ph¸t triÓn míi cña trµo l−u c¸nh t¶ Mü Latinh:

Mét lµ, c¸c phong trµo x· héi m¹nh mÏ víi sù tham gia cña c¸c tÇng líp

nh©n d©n réng r·i ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng mÊt d©n

chñ vµ bÊt b×nh ®¼ng x· héi ngµy cµng nghiªm träng, do viÖc ¸p dông å ¹t

“chñ nghÜa tù do míi”. Mét m« h×nh qu¶n lý kinh tÕ x· héi t− b¶n chñ nghÜa

kiÓu Mü, tuy mang l¹i mét sè kÕt qu¶ tøc thêi, nh−ng nh÷ng mÆt tr¸i cña nã lµ

nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ cña sù ¸p ®Æt m« h×nh chñ nghÜa tù do míi ®· lµm gia

t¨ng sù lÖ thuéc cña c¸c n−íc Mü Latinh vµo t− b¶n ®éc quyÒn nhµ n−íc, nhÊt

lµ t− b¶n Mü, lîi Ých quèc gia vµ nÒn ®éc lËp d©n téc bÞ ph−¬ng h¹i. Do ®ã, ë

Mü Latinh, ®ång thêi víi sù thøc tØnh ý thøc tù chñ, tù t«n d©n téc cña c¸c

tÇng líp x· héi, ®· dÊy lªn phong trµo ®Êu tranh ngµy cµng m¹nh mÏ cña giai

2

cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng v× môc tiªu d©n sinh, d©n chñ, tiÕn bé x·

héi. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c lùc l−îng c¸nh t¶ khu vùc ®Èy m¹nh

ho¹t ®éng vµ trë thµnh lùc l−îng ®i ®Çu cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa tù do

míi, chèng sù lÖ thuéc vµo Mü, b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn vµ b×nh ®¼ng trong

quan hÖ quèc tÕ.

Hai lµ: C¸c lùc l−îng c¸nh t¶ vµ c¸c ®¶ng céng s¶n thay ®æi ph−¬ng

thøc ®Êu tranh, chuyÓn tõ ho¹t ®éng vò trang sang chó träng vËn ®éng quÇn

chóng nh©n d©n thÊy ®−îc sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c¶i

c¸ch s©u réng, tõ bá m« h×nh kinh tÕ chñ nghÜa tù do míi, thùc hiÖn d©n chñ,

c«ng b»ng tiÕn bé x· héi.. §©y thùc sù lµ b−íc ph¸t triÓn míi cña trµo l−u c¸nh

t¶ Mü Latinh, ®ång thêi trë thµnh mét hiÖn t−îng næi bËt trong thùc tiÔn chÝnh

trÞ thÕ giíi sau “chiÕn tranh l¹nh”. Khëi ®Çu cho b−íc ph¸t triÓn míi cña trµo

l−u c¸nh t¶ Mü Latinh lµ th¾ng lîi cña «ng Hugo Chavez t¹i cuéc bÇu cö tæng

thèng n¨m 1998 ë Venezuela. Sù kiÖn nµy cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®èi víi th¾ng

lîi tiÕp theo cña c¸c lùc l−îng c¸nh t¶ ë c¸c quèc gia Mü Latinh kh¸c nh−:

Chile, Brasil, Argentina, Panama, Bolivia, Nicaragua, Ecuador.

Ba lµ : C¸c cuéc c¶i c¸ch (Venezuela, goÞ lµ c¸ch m¹ng) mang tÝnh d©n

téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi, nh»m cñng cè ®éc lËp d©n téc vµ chñ quyÒn

quèc gia, ®¶m b¶o c¸c quyÒn d©n sinh, d©n chñ cho ng−êi d©n … Trong trµo

l−u nµy, c¸c “thñ lÜnh” næi lªn tõ c¸c phong trµo ®Êu tranh v× d©n sinh, d©n

chñ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng, trong khi c¸c chÝnh ®¶ng, kÓ c¶ c¸c §¶ng

céng s¶n, c¸nh t¶ (trõ §¶ng Lao ®éng Brasil hiÖn ch−a cã vÞ trÝ, vai trß g× ®¸ng

kÓ). Tuy nhiªn, b¶n th©n c¸c “thñ lÜnh” ë Mü Latinh còng nh− c¸c lùc l−îng

tham gia liªn minh cÇm quyÒn ®Òu ®· nhËn thøc râ nhu cÇu cÊp thiÕt ph¶i x©y

dùng mét chÝnh ®¶ng lµm nßng cèt chÝnh trÞ cho tiÕn tr×nh c¶i c¸ch. §ång thêi

th«ng qua c«ng t¸c vËn ®éng, tæ chøc quÇn chóng tham gia phong trµo x· héi

vµ trùc tiÕp tham gia ®Êu tranh. V× vËy c¸c §¶ng Céng s¶n, ®¶ng c¸nh t¶ ë c¸c

n−íc Mü Latinh ®Òu cã nh÷ng b−íc phôc håi vµ ph¸t triÓn râ rÖt c¶ vÒ tæ chøc

3

vµ lùc l−îng, n©ng cao vÞ trÝ trªn tr−êng quèc tÕ. Ên t−îng cña trµo l−u c¸nh t¶

Mü Latinh kh«ng chØ dõng l¹i ë th¾ng lîi cña hä trong c¸c cuéc bÇu cö, mµ

cßn thÓ hiÖn qua viÖc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cã xu h−íng

tiÕn bé. KÓ tõ khi n¾m chÝnh quyÒn, c¸c chÝnh phñ c¸nh t¶ ®· tuyªn bè hoÆc ®·

tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ - x· héi, chuyÓn tõ m« h×nh chñ nghÜa tù do míi

sang m« h×nh thùc hiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng kÕt hîp víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn

®Ò x· héi. Nh÷ng c¶i c¸ch cña c¸c chÝnh phñ c¸nh t¶ ®· thu ®−îc kÕt qu¶ b−íc ®Çu

rÊt tÝch cùc, kinh tÕ phôc håi vµ cã b−íc t¨ng tr−ëng kh¸, chÝnh trÞ ®i vµo æn ®Þnh, ®êi

sèng nh©n d©n ®−îc c¶i thiÖn, tû lÖ ng−êi nghÌo gi¶m tõ 44 % n¨m 2002 xuèng 38

% n¨m 2006 .

VÒ ®èi ngo¹i: NhiÒu nhµ l·nh ®¹o thùc thi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i mÒm

dÎo, linh ho¹t, thóc ®Èy hîp t¸c ®a ph−¬ng. Tuy ch−a tho¸t khái sù lÖ thuéc

vµo Mü nh−ng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña c¸c chÝnh phñ c¸nh t¶ ®· thÓ hiÖn râ

xu h−íng ®éc lËp h¬n . Xu h−íng liªn kÕt ë khu vùc nµy kh¸ râ nÐt: Cuba,

Bolivia vµ Venezuela ký hiÖp −íc th−¬ng m¹i (ALBA), th¸ch thøc ý t−ëng

thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do cña Mü. Héi nghÞ bèn n−íc Brasil,

Argentina, Venezuela vµ Bolivia, thóc ®Èy liªn kÕt Mü Latinh trong khu«n khæ

khèi thÞ tr−êng chung Nam Mü (MERCOSUR) t¨ng c−êng hîp t¸c víi Cuba,

më réng hîp t¸c víi EU, Trung Quèc, NhËt B¶n vµ c¸c n−íc kh¸c.

Bèn lµ, qu¸ tr×nh tËp hîp lùc l−îng cña c¸c ®¶ng céng s¶n, c¸nh t¶, tiÕn

bé Mü La tinh th«ng qua c¸c diÔn ®µn, héi nghÞ quèc tÕ còng lµ yÕu tè thuËn

lîi gióp c¸nh t¶ khu vùc cñng cè vµ më réng ¶nh h−ëng cña m×nh. Ngoµi diÔn

®µn Sao pao l«, c¸nh t¶ Mü Latinh cßn th−êng xuyªn tæ chøc héi th¶o quèc tÕ

thu hót sù tham gia cña hµng chôc ®¶ng céng s¶n, c«ng nh©n c¸nh t¶ ë Mü

Latinh , ch©u ¢u vµ ch©u ¸. Bªn c¹nh ®ã, Héi nghÞ “Toµn cÇu hãa vµ nh÷ng

vÊn ®Ò cña sù ph¸t triÓn” do Cu Ba ®¨ng cai tæ chøc còng lµ mét diÔn ®µn réng

r·i thu hót sù tham gia cña ®¹i diÖn c¸c ®¶ng céng s¶n, c¸nh t¶ cïng víi c¸c tæ

chøc quèc tÕ, c¸c nhµ kinh tÕ cã quan ®iÓm tiÕn bé.

4

Lµ mét bé phËn cÊu thµnh h÷u c¬ cña c¸ch m¹ng thÕ giíi, h¬n b¶y thËp

niªn qua, §CS ViÖt Nam mét mÆt th−êng xuyªn nhËn ®−îc sù cæ vò, ®éng

viªn, gióp ®ì vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng ë kh¾p c¸c

ch©u lôc, trong ®ã cã nh©n d©n c¸c n−íc Mü Latinh; NhiÒu ng−êi trong thÕ hÖ

®ã nay ®ang n¾m gi÷ nh÷ng c−¬ng vÞ l·nh ®¹o quan träng trong chÝnh quyÒn,

c¸c lùc l−îng chÝnh trÞ hoÆc trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, tiÕp tôc mong muèn

thóc ®Èy quan hÖ víi ViÖt nam. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l−îng c¸nh t¶ ë

khu vùc Mü Latinh sau chiÕn tranh l¹nh lµ mét nh©n tè thuËn lîi míi cho sù

ph¸t triÓn quan hÖ gi÷a n−íc ta víi khu vùc Mü Latinh. HiÖn nay ngoµi viÖc

cñng cè vµ t¨ng c−êng t×nh ®oµn kÕt, quan hÖ chÝnh trÞ, ngo¹i giao víi c¸c

n−íc Mü Latinh, ViÖt Nam ®ang chó träng ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ, th−¬ng

m¹i, khoa häc, c«ng nghÖ , ®i vµo mét sè lÜnh vùc cô thÓ phï hîp víi thÕ m¹nh

vµ ®¸p øng nhu cÇu cña nhau.

§−¬ng nhiªn, ®Ó cñng cè vµ t¨ng c−êng mét c¸ch hiÖu qu¶ mèi quan hÖ

víi phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh, chóng ta cÇn hiÓu râ t×nh h×nh thùc tÕ, ®-

−êng lèi, chiÕn l−îc, s¸ch l−îc còng nh− triÓn väng cña phong trµo nh÷ng

n¨m s¾p tíi. Do vËy, viÖc nghiªn cøu sù vËn ®éng, nh÷ng biÕn chuyÓn cña

phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh vµ t¸c ®éng cña nã ®èi víi phong trµo céng s¶n

vµ c«ng nh©n quèc tÕ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc

tiÔn cÊp b¸ch ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng n−íc ta, ®ång thêi ®©y còng lµ mét

®ãng gãp nhÊt ®Þnh ®èi víi viÖc nghiªn cøu vÒ phong trµo Céng s¶n vµ phong

trµo c¸nh t¶ hiÖn nay. V× vËy, chóng t«i lùa chän ®Ò tµi "Phong trµo c¸nh t¶ Mü

La tinh: thùc tr¹ng vµ triÓn väng" lµm h−íng nghiªn cøu cña m×nh.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu cña ®Ò tµi

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khu vùc Mü Latinh ®ang chøng kiÕn nh÷ng th¾ng

lîi vang déi cña lùc l−îng c¸nh t¶. Lµn sãng ph¸t triÓn thiªn t¶ cña c¸c quèc

gia trong khu vùc khiÕn cho d− luËn hÕt søc quan t©m. Giíi nghiªn cøu quèc tÕ

5

trong vµ ngoµi n−íc ®· cã nhiÒu bµi viÕt, th«ng tin, ph©n tÝch vµ ®−a ra nh÷ng

nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ vÒ phong trµo nµy.

* T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc. Nghiªn cøu Mü Latinh nãi chung

vµ phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh nãi riªng ë trong n−íc cßn t−¬ng ®èi míi mÎ,

hÇu nh− ch−a cã t¸c phÈm nµo mang tÝnh hµn l©m khi nghiªn cøu khu vùc. §a

phÇn, c¸c bµi viÕt chØ lµ sù tËp hîp t− liÖu, ®−a tin, nh÷ng ph©n tÝch nhËn ®Þnh

vÒ c¬ b¶n dùa vµo c¸c kªnh th«ng tin ë ngoµi n−íc. Cô thÓ, gÇn ®©y cã mét sè

s¸ch, c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ bµi viÕt næi bËt sau:

1. Trung t©m nghiªn cøu B¾c Mü - ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam:

"Mü La tinh mét vïng n¨ng ®éng" - 1998.

2. LuËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn ViÕt Th¶o: "Liªn kÕt khu vùc Mü Latinh:

v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ" b¶o vÖ n¨m 1998. LuËn ¸n ®· ®i s©u m« t¶, ph©n tÝch

vÒ qu¸ tr×nh hîp t¸c, liªn kÕt v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ gi÷a c¸c n−íc Mü Latinh

trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 1990. LuËn ¸n còng ®−a ra ®−îc nh÷ng dù b¸o vÒ

triÓn väng cã søc thuyÕt phôc vÒ hîp t¸c liªn kÕt më réng ë khu vùc nµy trong

nh÷ng n¨m tiÕp theo.

3. NguyÔn V¨n Thanh: "NhËn diÖn chñ nghÜa tù do míi" - Nxb CTQG.

H. 2005.

T¸c gi¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ viÖc tiÕn hµnh nh÷ng c¶i c¸ch theo m« h×nh

chñ nghÜa tù do míi ë Mü Latinh nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90 ®· cã nh÷ng t¸c

dông nhÊt ®Þnh trong viÖc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. T¸c phÈm còng chØ ra

®−îc "bãng d¸ng cña c¸c nhµ t− b¶n tµi chÝnh Mü" ®øng ®»ng sau c¸c ch−¬ng

tr×nh c¶i c¸ch ®ã lµ nguyªn nh©n cña sù chao ®¶o kinh tÕ ®i ®Õn lÖ thuéc

ngµy cµng nhiÒu vµo t− b¶n Mü cña c¸c nÒn kinh tÕ Mü Latinh. C¸c ph©n

tÝch cña t¸c gi¶ chÝnh lµ nh÷ng d÷ liÖu rÊt gi¸ trÞ cho viÖc nghiªn cøu sù bïng

næ thµnh c«ng cña phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû

XXI nµy.

6

TiÕp ®Õn lµ mét sè bµi b¸o, t¹p chÝ, ®−a tin, ph©n tÝch, b×nh luËn vÒ

phong trµo:

4. TS. L−u V¨n An, Phong trµo c¸nh t¶ ë khu vùc Mü Latinh thêi kú sau

chiÕn tranh l¹nh, Kû yÕu ®Ò tµi khoa häc cÊp bé n¨m 2005.

5. NhËt Mai, "HiÖn t−îng M«ralÐt" vµ phong trµo c¸nh t¶ ë Mü Latinh,

B¸o Qu©n ®éi nh©n d©n ngµy 29-12-2005.

6. Th.S §Æng C«ng Minh, Khung ®iÓm t−¬ng ®ång - søc m¹nh míi cña

c¸c §¶ng c¸nh t¶, tiÕn bé Mü La tinh, Kû yÕu ®Ò tµi khoa häc cÊp bé n¨m 2005.

7. Hoµng Liªn - Tr−ëng ban Quèc tÕ - B¸o Nh©n d©n, Nh÷ng cuéc héi tô

cña lùc l−îng c¸nh t¶, T¹p chÝ Th«ng tin ®èi ngo¹i.

8. NguyÔn Xu©n Trung, T×nh h×nh kinh tÕ Mü Latinh ®Çu thÕ kû XXI, T¹p

chÝ Nghiªn cøu Ch©u Mü ngµy nay, sè 3/2006.

9. B¸o §iÖn tö CÇn Th¬: http://baocantho.com.vn tõ ngµy 28-4-2006 ®· lÇn

l−ît ®¨ng 8 kú c¸c bµi viÕt vÒ phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh vµ b×nh luËn cña c¸c

h·ng th«ng tÊn n−íc ngoµi nh−: BBC; AP. Cloomberg vµ Countercurent...).

10. Minh Ph−¬ng, Céng ®ång Nam Mü víi nh÷ng −íc väng vÒ sù thèng

nhÊt, B¸o CCB ViÖt Nam sè 633 ngµy 21-12-2006, tr.11.

11. NguyÔn V¨n Quang, Xu h−íng ®i lªn CNXH cña c¸c n−íc Mü La

tinh, T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö sè 127 (4/2007).

12. TS Th¸i V¨n Long - Th.S Hå ¸nh NguyÖt, B−íc tiÕn míi cña phong

trµo c¸nh t¶ Mü La tinh, T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ, sè 3-2007.

13. TS. NguyÔn Hoµng Gi¸p - TS. NguyÔn ThÞ QuÕ, B−íc tiÕn míi cña

phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, T¹p chÝ Céng s¶n, sè

3-2007.

7

14. Lª V¨n Nga, BÊt b×nh ®¼ng ë Mü Latinh, T¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u

Mü ngµy nay, sè 2 (2/2007).

15. TS NguyÔn M¹nh Hïng: Trµo l−u c¸nh t¶ ë Mü Latinh vµ c«ng

cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi thÕ kû XXI ë Vªnªduªla. T¹p chÝ Lý luËn

chÝnh trÞ, sè 9 vµ 10 n¨m 2007.

Nh×n chung, c¸c bµi viÕt ®· ®Ò cËp t−¬ng ®èi phong phó nh÷ng nÐt míi cña

phong trµo. C¸c bµi viÕt vÒ c¬ b¶n ®· ®Ò cËp ®−îc nh÷ng néi dung chÝnh: M« t¶,

t−êng thuËt l¹i nh÷ng th¾ng lîi trong bÇu cö gÇn ®©y cña c¸c §¶ng c¸nh t¶ ë

Mü Latinh; Kh¸i qu¸t nh÷ng ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng, tËp hîp lùc l−îng míi cña

phong trµo; Ph©n tÝch nh÷ng tiÕn bé ®· ®¹t ®−îc trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn

kinh tÕ - x· héi cña c¸c ChÝnh phñ c¸nh t¶; Rót ra nh÷ng nguyªn nh©n th¾ng

lîi, mét sè h¹n chÕ vµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm b−íc ®Çu cña phong trµo

c¸nh t¶; §−a ra mét sè dù b¸o vÒ triÓn väng cña phong trµo.

Tuy nhiªn c¸c bµi viÕt nµy míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®−a tin lµ chÝnh, ch−a cã

nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu víi quy m« lín, kh¸i qu¸t ®Çy ®ñ mäi ho¹t ®éng cña c¶

phong trµo, nhÊt lµ ch−a ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ¶nh h−ëng cña phong trµo ®Õn PTCS -

CNQT hiÖn nay.

* T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc:

T¸c phÈm: “Lµn sãng thø t−” vÒ chu kú ph¸t triÓn chÝnh trÞ - x· héi míi

cña Mü Latinh, c¸ch nh×n tõ phÝa t¶, cña PTS Maidanic - ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi,

ViÖn Hµn l©m khoa häc Nga. C«ng tr×nh ®· m« t¶ nh÷ng chuyÓn biÕn cña

phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh b»ng nh÷ng chøng minh vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ,

v¨n ho¸ x· héi.

T¸c phÈm “Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc Mü Latinh trong xö lý m©u

thuÉn x· héi”, do t¸c gi¶ Tr−¬ng ThiÕt ¸nh nghiªn cøu.

T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ ®−¬ng ®¹i (TQ, sè 4 – 2007). C«ng tr×nh

m« t¶ nh÷ng biÓu hiÖn cña c¸c m©u thuÉn x· héi ë c¸c n−íc Mü Latinh, vµ

8

kinh nghiÖm xö lý gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc ®èi

víi nh÷ng §¶ng céng s¶n cÇm quyÒn.

GÇn ®©y ViÖn Khoa häc x· héi Trung Quèc ®· c«ng bè c«ng tr×nh

nghiªn cøu cña tËp thÓ c¸c nhµ khoa häc trong ViÖn cã tiªu ®Ò: "Nghiªn cøu

chñ nghÜa tù do míi", 10/2003. Tµi liÖu nµy ®· ®−îc dÞch ra tiÕng ViÖt vµ ®¨ng

trªn T¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi" cña Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia

Hå ChÝ Minh d−íi d¹ng tæng thuËt trong c¸c sè 38 vµ 39 (10/2006).

§¸ng chó ý cã bµi "ChÆng ®−êng thµnh c«ng cña Brasil" cña t¸c gi¶

Pablo Fonseca Pdos. Santos ®−îc dÞch vµ trÝch ®¨ng trªn T¹p chÝ Nghiªn cøu

Ch©u Mü. Víi c¸ch ph©n tÝch kh¸ch quan, chÝnh x¸c cña mét nhµ kinh tÕ - «ng

®· lµm râ nh÷ng nguyªn nh©n th¾ng lîi cña Tæng thèng Lula Da Silva (9/2002

vµ nªu lªn nh÷ng thay ®æi c¸ch m¹ng toµn diÖn trong ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch

cña Brasil.

ViÖn Th«ng tin khoa häc – Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh ®· Ên hµnh

tËp Th«ng tin chuyªn ®Ò vÒ “Lùc l−îng c¸nh t¶ Mü Latinh: nh÷ng gãc nh×n

kh¸c biÖt’’ n¨m 2006 víi nhiÒu viÕt cña c¸c t¸c gØa n−íc ngoµi vÒ phong trµo

nµy hÕt søc s©u s¾c.

Trªn c¸c trang web cña c¸c h·ng th«ng tÊn lín ®Òu cã c¸c bµi viÕt, ®−a

tin, ph©n tÝch vÒ sù lín m¹nh, ph¸t triÓn cña phong trµo.

Nh×n chung, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc lµ nh÷ng nguån t−

liÖu phong phó, cËp nhËt vÒ phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh. Tuy nhiªn, ®©y lµ

nh÷ng gãc ®é nghiªn cøu rÊt kh¸c nhau, ®a d¹ng kh«ng thÓ truyÒn t¶i nguyªn

v¨n, nªn c¸c nhµ nghiªn cøu trong n−íc ®· t×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸

chóng d−íi c¸c d¹ng kh¸c nhau. §Õn nay, tr¶i qua gÇn mét thËp kû ph¸t triÓn

vµ thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn, phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh rÊt

cÇn cã sù nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng, khoa häc ®Ó chóng ta ®¸nh gi¸, nhËn

thøc còng nh− truyÒn ®¹t l¹i cho ng−êi kh¸c vÒ nã. H¬n n÷a, dï Ýt hay nhiÒu

phong trµo c¸nh t¶ MLT hiÖn nay ®ang cã nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn PTCS -

9

CNQT nªn rÊt cÇn cã nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ ë gãc ®é nµy, lµm c¬ së cho

§¶ng vµ Nhµ n−íc ta ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cho phï hîp, ®−a l¹i

hiÖu qu¶ cao trong quan hÖ víi c¸c n−íc Mü Latinh hiÖn nay.

3. Môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ®Ò tµi

+ Môc tiªu: Kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc, chÝnh x¸c vÒ phong

trµo c¸nh t¶ ë khu vùc Mü Latinh tõ sau chiÕn tranh l¹nh ®Õn nay (c¬ së lý

luËn, thùc tiÔn, thùc tr¹ng phong trµo, ý nghÜa vµ xu h−íng vËn ®éng trong 10

n¨m tíi), kiÕn nghÞ mét sè vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch quan hÖ cña §¶ng vµ Nhµ

n−íc ViÖt Nam víi phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh.

+ NhiÖm vô:

Trªn c¬ së môc ®Ých trªn, ®Ò tµi cã nh÷ng nhiÖm vô sau:

Mét lµ, ph©n tÝch lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña phong trµo c¸nh t¶

ë khu vùc Mü Latinh, ®Æc biÖt lµ ph©n tÝch râ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù

chuyÓn biÕn cña phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh tõ sau chiÕn tranh l¹nh (1991)

®Õn nay.

Hai lµ, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc thùc tr¹ng phong trµo

c¸nh t¶ Mü Latinh hiÖn nay trªn c¸c khÝa c¹nh quan ®iÓm t− t−ëng lý luËn,

®−êng lèi chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch c¶i c¸ch vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ x· héi

vµ ®èi ngo¹i, kinh nghiÖm vµ bµi häc ®Êu tranh gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn

kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi trong n−íc vµ quan hÖ quèc tÕ, tËp trung kh¶o s¸t ë mét

sè n−íc: Venezuela, Bolivia, Ecuador vµ Nicaragua.

Ba lµ, ®¸nh gi¸ ý nghÜa d©n téc vµ quèc tÕ cña c¸c phong trµo c¸nh t¶

Mü Latinh, sù quan t©m cña phong trµo céng s¶n quèc tÕ. Kh¶ n¨ng quan hÖ

gi÷a c¸c n−íc XHCN víi c¸c chÝnh quyÒn c¸nh t¶ khu vùc Mü Latinh.

Bèn lµ, tæng quan vÒ mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ Nhµ n−íc ta víi c¸c

®¶ng vµ chÝnh quyÒn c¸nh t¶ Mü Latinh. KiÕn nghÞ mét sè vÊn ®Ò vÒ chñ

10

tr−¬ng chÝnh s¸ch thóc ®Èy quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c chÝnh quyÒn c¸nh t¶

Mü Latinh.

4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu:

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ®Ò tµi qu¸n triÖt vµ tu©n thñ hÖ quan ®iÓm,

nh÷ng ph−¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ

nghÜa duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh;

nh÷ng nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ quan hÖ quèc tÕ

nãi chung vµ vÒ phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh hiÖn nay vµ t¸c ®éng cña nã ®èi

víi PTCS vµ CNQT nãi riªng. KÕt hîp ph−¬ng ph¸p l«gic víi ph−¬ng ph¸p

lÞch sö, ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch víi ph−¬ng ph¸p tæng hîp, so s¸nh.v.v...

Mäi nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ trong ®Ò tµi sÏ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së ph©n

tÝch, kh¸i qu¸t nh÷ng d÷ kiÖn thùc tÕ; nh÷ng v¨n kiÖn, tµi liÖu ®−îc th«ng qua

t¹i c¸c ®¹i héi, héi nghÞ, héi th¶o, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ cña c¸c tæ chøc thuéc

phong trµo c¸nh t¶ Mü Latinh, PTCS vµ CNQT trªn thÕ giíi tõ thËp niªn 90

thÕ kû XX ®Õn nay; ®ång thêi kÕ thõa mét c¸ch cã chän läc kÕt qu¶ nghiªn

cøu cña c¸c c«ng tr×nh khoa häc ®· c«ng bè trong vµ ngoµi n−íc liªn quan ®Õn

®Ò tµi.

5. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi:

- VÒ mÆt lý luËn: Th«ng qua ph©n tÝch sù vËn ®éng cña phong trµo c¸nh

t¶ ë mét sè n−íc Mü Latinh gÇn m−êi n¨m qua, ®Ò tµi kh¼ng ®Þnh triÓn väng

ph¸t triÓn vµ t¸c ®éng tÝch cùc cña nã ®èi víi phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi

nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI. Tõ ®©y, ®Ò tµi chøng minh r»ng, víi t− c¸ch lµ ®¹i

biÓu cho lîi Ých cña bé phËn kh«ng nhá GCCN vµ c¸c tÇng líp lao ®éng, th× sù

tån t¹i cña lùc l−îng c¸nh t¶ ë Mü Latinh lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Cho nªn,

mÆc dï cßn ®øng tr−íc nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕ nh−ng lùc l−îng nµy sÏ tiÕp

tôc ®ãng vai trß quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña ®êi sèng chÝnh

trÞ - x· héi khu vùc Mü Latinh trong thêi ®¹i ngµy nay. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò

11

tµi gãp phÇn lµm râ thªm c¬ së lý luËn, cñng cè lËp tr−êng t− t−ëng, niÒm tin

khoa häc cña GCCN vµ quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh

v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi.

- VÒ mÆt thùc tiÔn: ®Ò tµi cã thÓ sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o cho viÖc

nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vÒ lÞch sö thÕ giíi hiÖn ®¹i, lÞch sö PTCS vµ c«ng nh©n

quèc tÕ, ®ång thêi cã thÓ gãp phÇn cung cÊp cø liÖu cho c«ng t¸c ®èi ngo¹i cña

§¶ng vµ Nhµ n−íc ta hiÖn nay.

6. Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ kÕt qu¶ chÝnh.

§Ò tµi ®−îc thùc hiÖn trong 12 th¸ng (1/2008-1/2009) theo kÕ ho¹ch ®·

®−îc ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý. C¸c thanh, quyÕt to¸n tµi chÝnh cña ®Ò tµi

®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. S¶n phÈm nghiªn cøu gåm 1 kû yÕu,

1 b¸o c¸o tæng hîp vµ 1 b¶n kiÕn nghÞ cña ®Ò tµi.

7. KÕt cÊu cña ®Ò tµi.

KÕt cÊu cña ®Ò tµi, gåm phÇn më ®Çu, 3 ch−¬ng, kÕt luËn vµ danh môc

tµi liÖu tham kh¶o.