Phép biện chứng duy vật

Lêi giíi thiÖu

Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ quèc tÕ ho¸ hiÖn nay, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi

ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®Òu tuú thuéc lÉn nhau, cã quan hÖ qua l¹i víi

nhau. V× thÕ níc nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ngîc l¹i xu thÕ cña thêi ®¹i vµ

khã tr¸nh khái bÞ r¬i vµo l¹c hËu, tr¸i l¹i më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tuy cã

ph¶i tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh song ®ã lµ yªu cÇu tÊt yÕu híng tíi sù ph¸t triÓn cña mçi

níc, mçi quèc gia.

§øng tríc yªu cÇu ngµy cµng cÊp b¸ch ®ã, §¹i héi §¶ng IX ®· ®a ra v¨n

kiÖn vÒ vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

Trong bèi c¶nh hiÖn nay ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ

®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c. Hai mÆt ®ã

cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, bæ sung cho nhau nh»m ph¸t triÓn nÒn

kinh tÕ níc ta ngµy cµng v÷ng m¹nh theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.

Trªn c¬ së phÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn t«i viÕt bµi tiÓu luËn

nµy víi mong muèn mäi ngêi cã mét c¸ch nh×n s©u s¾c h¬n, cÆn kÏ h¬n, toµn

diÖn h¬n vÒ nh÷ng nguy c¬ th¸ch thøc còng nh thêi c¬ khi chóng ta tham gia

vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kÕt hîp víi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, vµ ¶nh

hëng qua l¹i gi÷a viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ

quèc tÕ.

Trong khu«n khæ h¹n hÑp cña mét bµi tiÓu luËn t«i kh«ng thÓ tr×nh bµy tÊt

c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi

nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ chØ cã thÓ ®i s©u vµo nghiªn cøu ph©n tÝch mèi quan hÖ

gi÷a chóng ®ång thêi ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn

hoµn thiÖn ®êng lèi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kÕt hîp víi chñ ®éng

héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

1

Ch¬ng I

PhÐp biÖn chøng duy vËt vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn

1. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.

1.1. PhÐp biÖn chøng duy vËt

Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt vËt chÊt,

tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi, mµ cßn kh¼ng ®Þnh c¸c sù vËt, hiÖn tîng

trong thÕ giíi lu«n tån t¹i trong sù liªn hÖ, trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn

kh«ng ngõng theo nh÷ng quy luËt vèn cã cña nã. Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò ®ã

lµ néi dung c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng. ChÝnh v× vËy, Ph.¡nghen ®· kh¼ng

®Þnh r»ng phÐp biÖn chøng lµ lý luËn vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn, lµ m«n khoa häc

vÒ nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña tù nhiªn, cña x·

héi loµi ngêi vµ cña t duy. V.I. Lªnin nhÊn m¹nh thªm: PhÐp biÖn chøng lµ häc

thuyÕt s©u s¾c nhÊt, kh«ng phiÕn diÖn vÒ sù ph¸t triÓn.

1.2. Néi dung cña phÐp biÖn chøng duy vËt

1.2.1. Hai nguyªn lý c¬ b¶n:

- Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn

- Nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn

1.2.2. C¸c cÆp ph¹m trï c¬ b¶n:

- C¸i riªng - c¸i chung

- B¶n chÊt - hiÖn tîng

- TÊt nhiªn - ngÉu nhiªn

- Néi dung - h×nh thøc

- Nguyªn nh©n - kÕt qu¶

- Kh¶ n¨ng - hiÖn tîng

1.2.3. Ba quy luËt c¬ b¶n:

- Tõ nh÷ng thay ®æi vÒ lîng dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt vµ ngîc l¹i.

- Thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp.

- Quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh.

2

2. Mét trong hai nguyªn lý cña phÐp biÖn chøng duy vËt

Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn:

Trªn c¬ së kÕ thõa c¸c gi¸ trÞ vÒ t tëng biÖn chøng trong kho tµng lý luËn

cña nh©n lo¹i, ®ång thêi kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc tù

nhiªn thÕ kû XIX (khoa häc vÒ c¸c qu¸ tr×nh, vÒ nguån gèc, vÒ mèi liªn hÖ vµ

sù ph¸t triÓn) phÐp biÖn chøng duy vËt ®· ph¸t hiÖn ra nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ

phæ biÕn cña c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi, coi ®©y lµ ®Æc trng c¬ b¶n

cña phÐp biÖn chøng duy vËt.

2.1. Kh¸i niÖm:

- Liªn hÖ: Lµ sù quy ®Þnh lÉn nhau , t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè

trong cïng mét sù vËt hoÆc gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng cña nhau.

- Liªn hÖ phæ biÕn: Lµ nh÷ng mèi liªn hÖ tån t¹i mét c¸ch phæ biÕn c¶

trong tù nhiªn x· héi vµ t duy. Mèi liªn hÖ phæ biÕn mang tÝnh chÊt bao qu¸t, nã

tån t¹i th«ng qua nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc thï cña sù vËt, nã ph¶n ¸nh tÝnh ®a

d¹ng vµ tÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi.

2.2. Néi dung nguyªn lý:

- TriÕt häc M¸c kh¼ng ®Þnh mäi sù vËt hiÖn tîng trong thÕ giíi ®Òu n»m

trong mèi liªn hÖ phæ biÕn, kh«ng cã sù vËt hiÖn tîng nµo tån t¹i mét c¸ch biÖt

lËp mµ chóng t¸c ®éng ®Õn nhau rµng buéc quyÕt ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau.

C¸c mèi liªn hÖ trong tÝnh tæng thÓ cña nã quy ®Þnh sù tån t¹i vËn ®éng, biÕn

®æi cña sù vËt. Khi c¸c mèi liªn hÖ thay ®æi tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi sù

vËt.

2.3. ý nghÜa cña nguyªn lý

2.3.1. C¬ së khoa häc cña quan ®iÓm toµn diÖn:

- Trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng ph¶i xem xÐt sù vËt trong tÝnh toµn vÑn cña

nhiÒu mèi liªn hÖ, nhiÒu mÆt, nhiÒu yÕu tè vèn cã cña nã kÓ c¶ c¸c qu¸ tr×nh,

c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña sù vËt c¶ trong qu¸ khø hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. Cã nh

vËy míi n¾m ®îc thùc chÊt cña sù vËt. Khi tu©n thñ nguyªn t¾c nµy chñ thÓ

tr¸nh ®îc sai lÇm cùc ®oan phiÕn diÖn mét chiÒu.

- Kh«ng ®îc ®ång nhÊt vµ san b»ng vai trß cña c¸c mèi liªn hÖ cña c¸c mÆt

sù vËt. Ph¶i ph¶n ¸nh ®óng vai trß cña tõng mÆt, tõng mèi liªn hÖ. Ph¶i rót ra ®-

3