Phát triển phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––

DƯƠNG THỊ NGỌC ANH

PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG

CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––

DƯƠNG THỊ NGỌC ANH

PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG

CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 8 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. HOÀNG THỊ THU

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển phương thức thanh toán tín dụng

chứng từ tại ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam - chi nhánh

Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả

nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu được

trình bày trong luận văn này chưa từng được công bố tại bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, ngày….. tháng…… năm 2017

Tác giả luận văn

Dương Thị Ngọc Anh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi xin chân thành gửi lời

cảm ơn tới Ban giám hiệu, các quý thầy cô trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt

tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hoàng Thị Thu đã hướng dẫn

tận tình, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo ngân hàng, lãnh đạo các phòng ban, các

anh chị cán bộ công nhân viên, các khách hàng tại ngân hàng TMCP Công Thương

Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn

thành luận văn.

Cuối cùng, tôi cũng xin cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp

đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn bè đồng

nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn nữa.

Xin trân trọng cảm ơn !

Thái Nguyên, ngày…..tháng……năm 2017

Tác giả luận văn

Dương Thị Ngọc Anh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................1

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ...............................................................................2

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NHTM ........4

1.1. Những vấn đề chung về phương thức thanh toán tín dụng chứng từ...................4

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của phương thức thanh toán tín dụng

chứng từ.......................................................................................................................4

1.1.2. Thư tín dụng......................................................................................................7

1.1.3. Quy trình thanh toán theo phương thức thanh toán tín dụng chứng từ...........13

1.1.4. Lợi ích và rủi ro cho các bên tham gia thực hiện phương thức thanh toán

tín dụng chứng từ ......................................................................................................15

1.2. Phát triển phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại NHTM......................19

1.2.1. Quan điểm phát triển phương thức thanh toán TDCT tại NHTM ..................19

1.2.2. Nội dung phát triển phương thức thanh toán TDCT tại NHTM.....................20

1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển phương thức thanh toán TDCT............21

1.3. Kinh nghiệm thực tiễn để phát triển phương thức thanh toán TDCT của

một số NHTM ...........................................................................................................26

1.3.1. Kinh nghiệm thực tiễn ở một số ngân hàng thương mại trên thế giới ............26

1.3.2. Kinh nghiệm thực tiễn của một số NHTM của Việt Nam ..............................27

iv

1.3.3. Bài học kinh nghiệm để phát triển phương thức thanh toán TDCT cho

Vietinbank Thái Nguyên ...........................................................................................29

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................31

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................31

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................31

2.2.2. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................33

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu đánh giá hoạt động phát triển phương thức

thanh toán TDCT.......................................................................................................34

2.3.1. Các chỉ tiêu nghiên cứu theo quy mô..............................................................34

2.3.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu theo chất lượng.........................................................35

Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH

TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NHTMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT

NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN.................................................................37

3.1. Giới thiệu chung về NHTMCP Công Thương Việt Nam - chi nhánh Thái

Nguyên (Vietinbank Thái Nguyên)...........................................................................37

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Vietinbank Thái Nguyên ...................37

3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Vietinbank Thái Nguyên ...................................38

3.1.3. Cơ cấu bộ máy tổ chức của Vietinbank Thái Nguyên ....................................39

3.1.4. Tình hình hoạt động kinh doanh của Vietinbank Thái Nguyên......................44

3.2. Thực trạng phát triển phương thức thanh toán TDCT tại Vietinbank chi

nhánh Thái Nguyên ...................................................................................................54

3.2.1. Cơ sở pháp lý liên quan đến phương thức thanh toán TDCT .........................54

3.2.2. Quy trình nghiệp vụ cụ thể của phương thức thanh toán TDCT của

Vietinbank Thái Nguyên ...........................................................................................58

3.2.3. Thực trạng phát triển phương thức thanh toán TDCT ....................................65

3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển thanh toán TDCT tại

Vietinbank Thái Nguyên ...........................................................................................82

3.3.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................................82

3.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................84

v

3.4. Đánh giá chung về phát triển phương thức thanh toán TDCT tại Vietinbank

Thái Nguyên..............................................................................................................87

3.4.1. Kết quả đạt được .............................................................................................87

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................88

Chương 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN

TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NHTMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM -

CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN..............................................................................92

4.1. Định hướng phát triển phương thức TTQT tại Vietinbank Thái Nguyên..........92

4.1.1. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế......................................92

4.1.2. Định hướng phát triển phương thức thanh toán TDCT...................................93

4.2. Giải pháp phát triển phương thức thanh toán TDCT tại NHTMCP Công

Thương Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên ............................................................93

4.2.1. Hoàn thiện quy trình giao dịch........................................................................93

4.2.2. Hiện đại hóa công nghệ TTQT của ngân hàng ...............................................94

4.2.3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực..............................................................94

4.2.4. Nâng cao năng lực cạnh tranh.........................................................................96

4.2.5. Đẩy mạnh công tác tư vấn khách hàng ...........................................................96

4.2.6. Quản lý, kiểm tra kiểm soát trong hoạt động thanh toán TDCT.....................97

4.3. Kiến nghị đối với các bên có liên quan..............................................................98

4.3.1. Đối với Nhà nước............................................................................................98

4.3.2. Đối với ngân hàng Nhà nước Việt Nam và ngân hàng Nhà nước chi

nhánh tỉnh Thái Nguyên............................................................................................99

4.3.3. Đối với ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ......................................101

KẾT LUẬN ............................................................................................................102

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................104

PHỤ LỤC...............................................................................................................104

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 DN Doanh nghiệp

2 eUCP 1.1

Supplement To The Uniform Custom And Practice For

Documentary Credit For Electronic Presentation version 1.1,

2007 ICC - Bản phụ trương UCP về xuất trình chứng từ điện tử

3 ICC Phòng thương mại quốc tế

4 ISBP

International Standard Banking Practice Under Documentary

Credit – Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế trong kiểm

tra chứng từ theo L/C

5 KH Khách hàng

6 L/C Thư tín dụng

7 NH Ngân hàng

8 NHNN Ngân hàng Nhà nước

9 NHTM Ngân hàng thương mại

10 NHTW Ngân hàng trung ương

11 NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

12 TDCT Tín dụng chứng từ

13 TTQT Thanh toán quốc tế

14 UCP

Uniform Custom And Practice For Documentary Credit –

Quy tắc và thực hành thống nhất về Tín dụng chứng từ

15 URR

Uniform Rules For Bank To Bank Reimbursements Under

Documentary Credit - Quy tắc thống nhất về hoàn trả liên

hàng theo L/C

16 Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam

17

Incoterms International Commerce Terms - Các điều khoản thương mại

quốc tế

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thang đánh giá Likert...............................................................................32

Bảng 3.1: Tình hình huy động vốn tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên giai

đoạn 2014 – 2016.....................................................................................46

Bảng 3.2: Kết quả hoạt động cho vay tại Vietinbank Thái Nguyên giai đoạn

2014 - 2016 ..............................................................................................48

Bảng 3.3: Kết quả hoạt động thanh toán tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên

giai đoạn 2014 - 2016 ..............................................................................51

Bảng 3.4: Kết quả hoạt động khác tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên giai

đoạn 2014 - 2016 .....................................................................................52

Bảng 3.5: Kết quả hoạt động kinh doanh tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên

giai đoạn 2014 - 2016 ..............................................................................53

Bảng 3.6: So sánh tỷ trọng L/C tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn

2014 - 2016 ..............................................................................................66

Bảng 3.7: Thu nhập từ hoạt động thanh toán TDCT tại Vietinbank chi nhánh

Thái Nguyên giai đoạn 2014 – 2016 .......................................................68

Bảng 3.8: So sánh các loại L/C tại Vietinbank Thái Nguyên ...................................69

Bảng 3.9: Tình hình thanh toán L/C nhập khẩu........................................................69

Bảng 3.10: Tình hình thanh toán L/C xuất khẩu.......................................................70

Bảng 3.11: Thị phần về thanh toán TDCT của các ngân hàng tại Thái Nguyên ......71

Bảng 3.12: Số món giao dịch L/C tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên giai

đoạn 2014-2016 .......................................................................................72

Bảng 3.13: Kết quả đánh giá cơ sở vật chất của khách hàng về dịch vụ thanh

toán TDCT tại Vietinbank Thái Nguyên .................................................74

Bảng 3.14: Kết quả đánh giá nhân viên ngân hàng của khách hàng về dịch vụ

thanh toán TDCT .....................................................................................76

Bảng 3.15: Kết quả đánh giá sản phẩm, chương trình khuyến mãi của khách

hàng về dịch vụ thanh toán TDCT tại Vietinbank Thái Nguyên.............77

Bảng 3.16: Kết quả khảo sát khách hàng về chất lượng dịch vụ thanh toán TDCT........79

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ trình tự nghiệp vụ phương thức tín dụng chứng từ .......................14

Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên ........................40

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Trước xu thế phát triển kinh tế thị trường thì hoạt động thanh toán quốc tế

được coi như là chiếc cầu nối để giúp các nước mở cửa hợp tác và hội nhập với

nước ngoài, thúc đẩy cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa,dịch vụ, đầu tư, thu

hút kiều hối và các quan hệ tài chính tín dụng quốc tế khác. Thanh toán quốc tế còn

là một mắt xích quan trọng để phát triển các hoạt động kinh doanh khác của ngân

hàng như kinh doanh ngoại tệ, tài trợ xuất nhập khẩu, bảo lãnh ngân hàng trong

hoạt động ngoại thương, tăng cường nguồn vốn huy động,… Phương thức thanh

toán được sử dụng nhiều nhất là phương thức tín dụng chứng từ vì nó đảm bảo

được an toàn cho bên xuất khẩu và bên nhập khẩu.

Tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên, sau gần 30 năm hoạt động, nghiệp vụ

TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng đã đạt được những kết quả nhất

định, tuy nhiên quy mô hoạt động vẫn còn nhỏ, các phương thức TTQT còn ít, số

lượng và giá trị chưa xứng tầm với một NHTM lớn. Bên cạnh đó, ngân hàng lại

chịu sự canh tranh gay gắt từ các NHTM khác trong bối cảnh ngày càng nhiều các

doanh nghiệp trên địa bàn mở rộng quan hệ mua bán hàng hóa quốc tế.

Chính vì vậy, việc phát triển hoạt động thanh toán quốc tế mà cụ thể là

phương thức thanh toán TDCT trở nên hết sức cần thiết để đáp ứng hội nhập trong thời

gian tới, cũng như góp phần vào việc thu hút thêm khách hàng, tạo thêm nguồn thu

dịch vụ cho chi nhánh. Xuất phát từ thực tế đó, tôi chọn đề tài “Phát triển phương

thức thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng thương mại cổ phần Công

Thương Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên” làm luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng phương thức thanh toán tín dụng

chứng từ tại NHTMCP Công Thương Việt Nam – chi nhánh Thái Nguyên và phát

hiện những vấn đề bất cập, cần giải quyết, mục tiêu của luận văn hướng đến việc đề

xuất phương hướng, các giải pháp nhằm phát triển phương thức thanh toán tín dụng

chứng từ tại chi nhánh trong thời gian tới.