Phát triển khu công nghiệp gắn với phát triển bền vững tại tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN TRỌNG TÂN

PHÁT TRIỂN KHU CÔNG NGHIỆP GẮN VỚI

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN, NĂM 2012

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN TRỌNG TÂN

PHÁT TRIỂN KHU CÔNG NGHIỆP GẮN VỚI

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI TỈNH PHÚ THỌ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Anh Vũ

THÁI NGUYÊN, NĂM 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, số liệu và

kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng cho

công trình nghiên cứu của bất kỳ học vị nào.

Mọi thông tin được thu thập tại trong quá trình nghiên cứu và làm việc

tại Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ, những nội dung trích dẫn

trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Nguyễn Trọng Tân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Kinh

tế và Quản trị kinh doanh, Phòng Quản lý đào tạo sau đại học đã giảng

dạy, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học 2010-2013.

Trong thời gian học tập tôi đã nhận được sự quan tâm, chỉ bảo

nhiệt tình của tập thể giáo viên, của thầy Hướng dẫn thực hiện luận văn

tốt nghiệp đảm bảo kế hoạch và tiến độ đề ra.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới thầy giáo - TS. Lê Anh Vũ

người đã trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.

Qua đây tôi xin chân thành cảm ơn tới cá nhân các tập thể Ban

quản lý các khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ, các Doanh nghiệp nơi tôi thu

thập thông tin và bạn bè đồng nghiệp tại UBND phường Bạch Hạc,

người thân đã động viên khích lệ tôi trong quá trình học tập và hoàn

thành luận văn.

Xin Chân thành Cảm ơn!

Phú Thọ, Ngày tháng 12 năm 2012

Tác giả

Nguyễn Trọng Tân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan ...................................................................................................i

Lời cảm ơn......................................................................................................ii

Mục lục ..........................................................................................................iii

Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt...........................................................vii

Danh mục các bảng .....................................................................................viii

Danh mục các hình.........................................................................................ix

MỞ ĐẦU.........................................................................................................1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN

KHU CÔNG NGHIỆP GẮN VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG ..................6

1.1. Về khu công nghiệp và phát triển khu công nghiệp...................................6

1.1.1. Khái niệm khu công nghiệp ............................................................... 6

1.1.2. Đặc trưng của khu công nghiệp.......................................................... 7

1.1.3. Sự cần thiết khách quan xây dựng và phát triển khu công nghiệp....... 8

1.1.4. Vai trò của khu công nghiệp trong phát triển bền vững .................... 10

1.1.5. Hệ thống tiêu chí đánh giá các khu công nghiệp .............................. 15

1.1.5.1. Diện tích đất và tỉ lệ lấp đầy khu công nghiệp ..................................... 15

1.1.5.2. Số dự án đầu tư, tổng số vốn đăng ký, vốn đầu tư thực hiện ............... 17

1.1.5.3. Hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp....... 17

1.1.5.4. Trình độ công nghệ của doanh nghiệp và các hoạt động triển khai

khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh................................................... 19

1.1.5.5 Hệ số chuyên môn hoá và liên kết kinh tế............................................ 19

1.1.5.6. Mức độ thoả mãn nhu cầu cho các nhà đầu tư. .................................... 20

1.1.5.7. Tác động lan tỏa về mặt kinh tế........................................................... 20

1.1.5.8. Tác động lan tỏa về mặt công nghệ .................................................... 21

1.1.5.9. Tác động lan tỏa về mặt xã hội............................................................ 21

1.2. Phát triển khu công nghiệp gắn với phát triển bền vững. ........................22

1.3. Phát triển khu công nghiệp gắn với phát triển bền vững .........................25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

1.4. Kinh nghiệm của một số tỉnh về phát triển khu công nghiệp gắn với

phát triển bền vững và bài học cho Phú Thọ.................................................30

1.4.1. Kinh nghiệm của tỉnh Đồng Nai....................................................... 30

1.4.2. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh ....................................................... 32

1.4.3. Kinh nghiệm của thành phố Hà Nội ................................................. 33

1.4.4. Bài học rút ra cho tỉnh Phú Thọ........................................................ 37

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................39

2.1. Câu hỏi nghiên cứu.................................................................................39

2.2. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu.......................................................39

2.3. Phương pháp thu thập tài liệu .................................................................39

2.4. Phương pháp xử lý và tổng hợp số liệu...................................................40

2.5. Phương pháp phân tích ...........................................................................40

Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC KHU CÔNG NGHIỆP

GẮN VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI PHÚ THỌ TỪ 2001 ĐẾN 2011...42

3.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ ..............42

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên, xã hội và cơ sưor hạ tầng kỹ thuật ..................... 42

3.1.2. Tổng quan tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ

trong thời gian qua..................................................................................... 45

3.2. Sự hình thành và phát triển các khu công nghiệp gắn với phát triển

bền vững........................................................................................................46

3.2.1. Sự hình thành và phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam .......... 46

3.2.2. Quy hoạch và quản lý quy hoạch các khu công nghiệp .................... 53

3.2.3. Diện tích đất, tỷ lệ lấp đầy và vốn đầu tư ......................................... 56

3.2.4. Trình độ công nghệ và ứng dụng công nghệ trong các doanh

nghiệp trong các khu công nghiệp ............................................................. 57

2.2.5. Trình độ chuyên môn hoá và liên kết kinh tế.................................... 59

3.2.6. Khả năng đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư ................................. 61

3.2.7. Hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong khu công

nghiệptại tỉnh Phú Thọ .............................................................................. 64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

3.3. Tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển bền vững

của tỉnh Phú Thọ ...........................................................................................73

3.3.1. Tác động lan toả về mặt kinh tế........................................................ 73

3.3.2. Tác động lan toả về mặt xã hội......................................................... 74

3.3.3. Tác động về môi trường ................................................................... 76

3.4. Đánh giá chung.......................................................................................80

3.4.1. Những thành tựu đã đạt được ........................................................... 80

3.4.2. Những tồn tại ................................................................................... 80

3.4.3. Nguyên nhân những tồn tại .............................................................. 82

Chương 4. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT TRIỂN

CÁC KHU CÔNG NGHIỆP GẮN VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

TỈNH PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2020..............................................................85

4.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội từ nay đến 2020 của tỉnh Phú Thọ....85

4.1.1 Mục tiêu tổng quát ............................................................................ 85

4.1.2. Các chỉ tiêu chủ yếu về kinh tế - xã hội chủ yếu đến năm 2020........ 85

4.1.2.1. Các chỉ tiêu về kinh tế......................................................................... 85

4.1.2.2. Các chỉ tiêu về xã hội.......................................................................... 86

4.1.2.3. Các chỉ tiêu về môi trường .................................................................. 86

4.2. Định hướng, phát triển khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ gắn với phát

triển bền vững từ nay đến 2020 .....................................................................87

4.3. Mục tiêu .................................................................................................87

4.3.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................... 87

4.3.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................ 88

4.4. Những giải pháp phát triển các khu công nghiệp gắn với phát triển

bền vững đến năm 2020.................................................................................88

4.4.1. Nâng cao chất lượng công tác quản lý qui hoạch các khu công nghiệp..... 88

4.4.1.1. Rà soát lại công tác qui hoạch các khu công nghiệp trên địa bàn toàn

tỉnh nhằm khai thác tốt nhất hiệu quả các nguồn lực của địa phương trên cơ

sở dự báo dài hạn về nhu cầu thị trường và thành tựu đổi mới khoa học .......... 89

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

4.4.1.2. Qui hoạch các khu công nghiệp phải gắn với qui hoạch các khu đô

thị, khu dân cư, nhà ở công nhân và phát triển dịch vụ thương mại nhằm đảm

bảo môi trường đầu tư hấp dẫn ........................................................................ 89

4.4.1.3. Qui hoạch các khu công nghiệp gắn với việc xây dựng chiến lược và

kế hoạch cụ thể đào tạo nguồn nhân lực cho khu công nghiệp ......................... 90

4.4.1.4. Thường xuyên kiểm tra việc thực hiện qui hoạch của các doanh

nghiệp trong khu công nghiệp.......................................................................... 92

4.4.2 Tăng cường công tác xúc tiến thu hút đầu tư..................................... 92

4.4.3 Cải thiện môi trường đầu tư .............................................................. 95

4.4.3.1 Cải cách hành chính một cách quyết liệt............................................... 96

4.4.3.2 Cải thiện hạ tầng cơ sở........................................................................ 96

4.4.3.3 Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực....................................................... 99

4.4.3.4. Tích cực hỗ trợ tháo gỡ khó khăn các doanh nghiệp .......................... 100

4.4.4 Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong

khu công nghiệp ...................................................................................... 102

4.4.4.1 Nâng cao trình độ công nghệ sản xuất tại các doanh nghiệp khu công nghiệp 102

4.4.4.2 Nâng cao hiệu quả sử dụng, đào tạo và thu hút lao động trong các

doanh nghiệp ................................................................................................. 103

4.4.4.3 Đẩy mạnh xuất khẩu, đóng góp ngân sách của các doanh nghiệp ....... 105

4.4.5. Tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong khu công nghiệp .... 106

4.5. Điều kiện thực hiện giải pháp ...............................................................109

KẾT LUẬN.................................................................................................111

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................112

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

1. GDP Tổng thu nhập quốc dân

2. ĐBKK Đặc biệt khó khăn

3. ATK An Toàn Khu

4. TĐC Tái đinh cư

5. PTNT Phát triển nông thôn

6. KT - XH Kinh tế Xã hội

7. WB Ngân hàng thế giới

8. NSTW Ngân sách trung ương

9. QLDA Quản lý dự án

10. BVTC Bản vè thiết kế

11. CSHT Cơ sở hạ tầng

12. TB Trung Bình

13. BQ Bình quân

14. KTXH Kinh Tế xã hội

15. TTCN tiểu thủ công nghiệp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 3.1. Danh mục các khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ ...............................48

Bảng 2.3: Đầu tư hạ tầng các KCN tỉnh Phú Thọ..........................................62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 3.1: Bản đồ qui hoạch phát triển giao thông tỉnh Phú Thọ ....................43

Hình 3.2 Cơ cấu kinh tế tỉnh Phú Thọ ...........................................................47

Hình 3.3: Bản đồ qui hoạch phát triển các KCN Phú Thọ đến 2020 ..............49

Hình 3.4: Số lượng DA và nguồn vốn FDI vào các KCN Phú Thọ................57

Hình 3.5: Cơ cấu DN đã đi vào hoạt động theo ngành...................................58

Hình 3.6: Thu hút FDI của khu vực các tỉnh phía bắc....................................64

Hình 3.7. Hiệu quả thu hút vốn đầu tư FDI vùng Miền núi phía bắc (2005-2008)....65

Hình 3.8: Thu hút nguồn vốn trong nước vào các KCN tỉnh Phú Thọ ...........67

Hình 3.9: Tỷ lệ vốn đầu tư trong nước tại các KCN của Phú Thọ..................67

Hinh 3.10: Hiệu quả thu hút nguồn vốn trong nước vào các KCN tỉnh PT ....68

Hình 3.11: Hiệu quả thu hút lao động vùng miền núi phía bắc ......................69

Hình 3.12: Lao động trong các KCN Phú Thọ...............................................70

Hình 3.13. Hiệu quả về doanh thu vùng Trung du miền núi phía bắc ............72

Hình 3.14: Kết quả sản xuất kinh doanh của các DN KCN tỉnh Phú Thọ ......73

Hình 3.6: Cơ cấu GDP của tỉnh Phú Thọ.......................................................74

Hình 4.1: Cơ cấu lao động tỉnh Phú Thọ .......................................................99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Đảng ta đề ra nhiều chủ

trương tạo điều kiện, phù hợp đã tạo ra môi trường thông thoáng, thuận lợi,

đúng đắn, nhờ vậy tạo điều kiện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Trong

đó, phải kể đến chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần, huy động mọi

nguồn lực cho phát triển, bao gồm cả việc huy động nguồn vốn đầu tư trong

nước và nước ngoài.

Phát triển các KCN là một trong những giải pháp quan trọng để thu hút

vốn đầu tư phát triển, đặc biệt là vốn đầu tư nước ngoài để đẩy mạnh công

nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Sau gần 20 năm triển khai xây dựng các

khu công nghiệp, trong cả nước đã hình thành một mạng lưới các KCN, các

kCN đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của

các địa phương, các vùng và cả nước, thể hiện vai trò đi đầu trong tiếp nhận

chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý, nâng cao năng lực cạnh tranh, giải

quyết việc làm và thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp Việt Nam.

Kể từ khi KCX đầu tiên của Việt Nam được thành lập năm 1991. Hiện

tại, cả nước đã có hơn 255 KCN được thành lập ở 57 tỉnh, thành phố, với tổng

diện tích đất tự nhiên 69.253 ha, trong đó có hơn 45.000 ha đất công nghiệp

có thể cho thuê chiếm khoảng 65% tổng diện tích đất tự nhiên. Trong đó, với

171 KCN đã đi vào hoạt động, với tổng diện tích đất tự nhiên 43.580 ha và 84

KCN đang trong đang trong quá trình đền bù gải phóng mặt bằng và xây dựng

cơ sở hạ tầng, với tổng diện tích đất tự nhiên 25.673 ha.

Theo Quyết định số 1107/QĐ-TTg ngày 21/8/2006 của Thủ tướng

Chính phủ, đến năm 2015, dự kiến thành lập mới 115 KCN và mở rộng 27

KCN với tổng diện tích gần 32.000 ha, sau một thời gian thực hiện quyết định

nêu trên một số KCN đã thành lập và một số KCN đã được bổ sung vào quy

hoạch phát triển KCN đến năm 2020, số KCN quy hoạch thành lập đến năm

2020 là 209 KCN với tổng diện tích 64.310 ha.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn