Phân tích tình hình quản lý thu thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế Tỉnh Trà Vinh (2).doc

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Trong những năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, con đường

đổi mới đã và đang phát huy hiệu quả, nền kinh tế đất nước ngày một phát triển đi

lên. Một trong những nguyên nhân góp phần quan trọng vào thắng lợi đó là việc sử

dụng công cụ chính sách thuế của Nhà nước.

Thuế là một trong những nguồn thu rất quan trọng, nó chiếm tỷ lệ lớn nhất

trong tổng thu ngân sách Nhà nước (khoảng 70% - 80%). Ngày nay với xu thế toàn

cầu hoá kinh tế quốc tế, hội nhập kinh tế thế giới và khu vực là một vấn đề bức

thiết mang tính khách quan đối với tất cả các quốc gia. Vì vậy vai trò của thuế

ngày nay không chỉ dừng ở chổ đảm bảo nguồn thu cho nhu cầu chi tiêu của Nhà

nước , mà nó còn phải đảm bảo vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế, thúc đẩy kinh tế

quốc gia ngày một phát triển.

Do đó hệ thống chính sách thuế nước ta luôn được cải cách sửa đổi sao cho

phù hợp với nền kinh tế và với thông lệ quốc tế. Cụ thể là việc ban hành luật thuế

GTGT thay cho thuế doanh thu, đã khắc phục được nhược điểm cơ bản của thuế

doanh thu như: thu thuế trùng lắp, thuế thu trùng lên thuế, và được hoàn thuế

GTGT trong trường hợp xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ ….., góp phần khuyến khích

mạnh mẽ đầu tư và xuất khẩu, tạo nguồn thu lớn và ổn định cho ngân sách Nhà

nước, thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh với hiệu quả ngày càng cao.

Sau hơn 6 năm thực hiện luật thuế GTGT đã thật sự đi vào cuộc sống phát

huy tác dụng tích cực trên các mặt đời sống kinh tế - xã hội, việc thực hiện Luật

thuế GTGT cơ bản đã hiệu quả và đổi mới hơn, tuy nhiên trong thực tế của quá

trình quản lý thu thuế vẫn còn những khó khăn, vướng mắc cần trao đổi và tháo

gỡ. Với những ý nghĩa có tính chất khoa học và thực tiển trên đây nên em chọn đề

tài “Phân tích tình hình quản lý thu thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế Tỉnh Trà

Vinh ” hy vọng thông qua việc nghiên cứu và phân tích nội dung luận văn này là

điều kiện để em tích kiến thức và có thể sử dụng trong công tác sau này khi cần

thiết.

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

1

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:

Ôn lại những kiến thức đã học, tìm hiểu thêm về hệ thống các văn bản

pháp luật về thuế

Phân tích những thực trạng, những thuận lợi và khó khăn mà Cục Thuế

Tỉnh Trà Vinh đã gặp phải trong quá trình quản lý thu thuế GTGT như:

Phân tích về công tác quản lý đối tượng nộp thuế

Phân tích về công tác kiểm tra tờ khai thuế GTGT

Phân tích về tình hình thu thuế GTGT ở các thành phần kinh tế

Phân tích về tình hình thu thuế qua ba năm

Phân tích về tình hình thanh kiểm tra thuế GTGT và công tác tuyên truyền

hổ trợ đối tượng nộp thuế

Tìm ra những nguyên nhân và những tồn tại trong quản lý thu thuế GTGT

Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế GTGT

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Thu thập số liệu sơ cấp: Hỏi và tham khảo trực tiếp ý kiến của các Cô, Chú,

Bác ngành Thuế

Thu thập số liệu thứ cấp:

Bảng báo cáo kết quả thu thuế cuối mỗi năm

Bảng báo cáo tổng hợp thu nội địa

Bảng danh sách các đối tượng nộp thuế đang hoạt động.

Thông tin trên: sách, báo, tạp chí, internet…

Phương pháp xử lý thông tin: Thống kê, so sánh, phân tích, đánh giá

Phương pháp đồ thị và biểu đồ: Bằng hình ảnh, tính chất của đồ thị để phân tích

mối quan hệ, mức độ biến động của các chỉ tiêu cần phân tích.

4. GIỚI HẠN VỀ NỘI DUNG ĐỀ TÀI:

Cục Thuế Tỉnh Trà Vinh quản lý thu nhiều loại thuế đối với nhiều đối tượng

nộp thuế đóng trên địa bàn Tỉnh. Thuế GTGT là loại thuế phổ biến được áp dụng

đối với đa số doanh nghiệp, nên đề tài chỉ tập trung đi sâu vào phân tích tình hình

quản lý thu thuế GTGT đối với các doanh nghiệp và hộ cá thể có nộp thuế GTGT

tại địa bàn tỉnh do Cục Thuế tỉnh Trà Vinh quản lý trong 3 năm 2003 – 2005.

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

2

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN

I. TỔNG QUAN VỀ THUẾ:

1.Vài nét về lịch sử ra đời của thuế:

Dưới chế độ Cộng sản nguyên thuỷ, con người sống chung, ăn chung, làm

chung với nhau, không có ai cai trị ai, cho nên mọi thành viên trong xã hội lúc bấy

giờ không có trách nhiệm đóng góp cho ai cái gì cả, ở thời điểm này thuế chưa

xuất hiện.

Cùng với sự phát triển của xã hội, giai cấp hình thành và Nhà nước ra đời.

Nhà nước ra đời, kèm theo nó là bộ máy quản lý để thực hiện quyền lực của mình.

Bộ máy quản lý này không tự tạo ra nguồn vật chất để tự nuôi sống mình mà nó

chỉ dựa vào sự đóng góp của toàn thể dân chúng phải nộp một phần tài sản của

mình cho Nhà nước như là nghĩa vụ, đó chính là thuế.

Như vậy đến đây, chúng ta có thể khẳng định rằng tiền đề cho sự ra đời của

thuế chính là sự ra đời và tồn tại của Nhà nước, bản chất của Nhà nước quyết định

bản chất của thuế.

Trải qua các chế độ xã hội khác nhau, Nhà nước bằng quyền lực của mình

đã quy định các khoản đóng góp bắt buộc đối với dân chúng và các chủ thể khác

trong xã hội. Các khoản đóng góp đó được thực hiện bằng nhiều hình thức như:

ngày công lao động, hiện vật, bằng tiền…..Do đó có thể nói thuế là công cụ quan

trọng mà Nhà nước nào cũng sử dụng để thực hiện chức năng của mình, thuế gắn

liền với sự tồn tại và phát triển của Nhà nước.

2. Khái niệm về thuế:

Có rất nhiều quan niệm khác nhau về thuế:

Theo Philip E.Taylor: Thuế là sự đóng góp cưỡng bách của mỗi người cho

Chính Phủ để trang trải các khoản chi phí và quyền lợi chung, mà ít căn cứ vào các

lợi ích riêng được hưởng.

Theo tính chất kinh tế: Thuế là một hình thức phân phối sản phẩm của xã hội

và thu nhập quốc dân do các tổ chức kinh tế và người dân sáng tạo ra, hình thành

nên quỹ tiền tệ tập trung để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

3

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

Theo tính chất pháp lý: Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc của các thể

nhân và pháp nhân được Nhà nước quy định thông qua hệ thống pháp luật, nhằm

đáp ứng các nhu cầu chi tiêu theo chức năng của Nhà nước.

*Các quan điểm trên tuy có cách diễn đạt khác nhau nhưng đều thống nhất

chung nội dung chính của thuế là:

Thuế là một biện pháp động viện của Nhà nước mang tính chất bắt buộc

đối với các tổ chức và mọi thành viên trong xã hội, gắn liền với quyền lực chính trị

của Nhà nước.

Thuế là một khoản đóng góp nghĩa vụ, bắt buộc của mọi tổ chức và thành

viên trong xã hội phải nộp vào ngân sách Nhà nước.

Thuế là một bộ phận của cải từ khu vực tư chuyển vào khu vực công, nhằm

trang trải chi phí nuôi bộ máy Nhà nước và trng trải chi phí công cộng mang lợi

ích chung cho cộng đồng

Từ những nhận thức trên, ta có thể khái niệm chung về thuế như sau:

Thuế là một khoản đóng góp mang tính chất bắt buộc được Nhà nước quy

định thành luật để mọi tổ chức kinh tế và người dân phải nộp cho Nhà nước nhằm

đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước .

3. Phân loại thuế:

3.1. Phân loại theo tính chất: gồm có 2 loại

Thuế trực thu: là loại thuế trực tiếp thu vào thu nhập của người chịu thuế,

hay nói cách khác người nộp thuế và người chịu thuế là một, người nộp thuế

không thể chuyển cho người khác được (Thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu

nhập cá nhân, thuế nhà đất).

Ưu điểm của thuế trực thu là động viên trực tiếp vào thu nhập của từng tổ

chức, cá nhân có thu nhập nên đảm bảo được công bằng xã hội: người có thu nhập

cao thì nộp thuế nhiều, người có thu nhập vừa thì nộp thuế ít, người có thu nhập

thấp hoặc không có thu nhập thì không phải nộp thuế.

Tuy nhiên thuế trực thu cũng có những bất lợi của nó khi áp dụng là: việc tính

toán phức tạp, phải xác định rõ thu nhập chịu thuế thì mới được tính thuế và mới

thu được thuế nên thường rất chậm, đôi khi phải đến kỳ quyết toán mới thu được

đủ thuế, thu thiếu thì phải thu thêm, thu thừa thì phải thoái trả. Đây là loại thuế

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

4

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

đánh trực tiếp vào tổ chức, cá nhân nên về tâm lý dễ bị phản ứng, dẫn đến tình

trạng trốn thuế.

Thuế gián thu: là loại thuế gián tiếp thu vào người tiêu dùng thông qua hoạt

động của cá tổ chức sản xuất kinh doanh hay nói cách khác là người nộp thuế

không phải là người chịu thuế ( Thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập

khẩu).

Ưu điểm của loại thuế này là không tạo ra cảm giác chịu thuế cho người chịu

thuế và khắc phục được nhược điểm của thuế trực thu.

Nhược điểm của thuế gián thu là tính lũy thoái của nó. Vì thuế gián thu đánh

như nhau trên cùng một sản phẩm hàng hóa và số lượng như nhau thì chịu thuế

như nhau, nên có hiện tượng người có thu nhập cao thì tỷ lệ nộp thuế trên thu nhập

thấp, nghĩa là gánh nặng của người có thu nhập cao ít hơn người có thu nhập thấp.

3.2.Phân loại theo đối tượng tính thuế có các loại:

Thuế đánh vào hàng hóa, dịch vụ (Thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế

xuất nhập khẩu)

Thuế đánh vào thu nhập (Thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá

nhân)

Thuế đánh vào tài sản, gồm động sản và bất động sản (Thuế nhà, đất)

Thuế đánh vào các tài sản thuộc sở hữư công cộng (Thuế tài nguyên)

II. VAI TRÒ CỦA THUẾ TRONG NỀN KINH TẾ - XÃ HỘI:

1.Thuế là khoản thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước :

Theo khảo sát của World Bank tại 85 nước trên thế giới, có tới 60 quốc gia

mà khoản thu từ thuế chiếm 60% tổng thu ngân sách Nhà nước. Điều này được lý

giải bởi những lý do sau đây:

Thuế là khoản đóng góp mang tính chất pháp lệnh của Nhà nước đối với

các thể nhân và pháp nhân trong xã hội.

Là khoản thu mang tính chất ổn định tương đối.

Hình thức thu bao quát được hầu hết các hoạt động sản xuất kinh doanh, các

nguồn thu nhập và mọi tiêu dùng xã hội.

Đảm bảo được tính tự chủ trong cân đối ngân sách.

Thể hiện một nền tài chính quốc gia lành mạnh.

2. Thuế là công cụ quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế:

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

5

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

Ngoài việc huy động nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, thuế còn có vai

trò quan trọng trong việc điều chỉnh nền kinh tế. Chính sách thuế có ảnh hưởng

trực tiếp đến giá cả, đến quan hệ cung cầu, đến cơ cấu đầu tư và phát triển hay suy

thoái của nền kinh tế.

Căn cứ vào từng tình huống cụ thể, Nhà nước có thể chủ động điều tiết nền

kinh tế bằng thuế. Khi nền kinh tế ở vào giai đoạn cực thịnh Nhà nước có thể tăng

thuế để tăng nguồn thu cho ngân sách. Trong giai đoạn này việc tăng thuế thường

không gây ra phản ứng ở người nộp thuế bởi vì ở giai đoạn này thu nhập của

người dân rất cao và ổn định nên việc tăng thuế sẽ không ảnh hưởng đến đến đời

sống của họ. Số bội thu ngân sách sẽ được lập thành quỹ dự trữ để đề phòng khi

nền kinh tế chuyển sang giai đoạn suy thoái. Việc tăng thuế trong giai đoạn này sẽ

có tác dụng ức chế sự tăng trưởng của tổng cầu, làm giảm bớt sự tăng trưởng của

nền kinh tế. Ngược lại khi nền kinh tế chuyển sang giai đoạn suy thoái, việc giảm

thuế sẽ có tác dụng nâng cao tổng cầu, từ đó mà xúc tiến việc phục hưng nền kinh

tế.

Thuế có tác dụng trực tiếp đến giá cả, đến thu nhập, vì vậy dựa vào công cụ

thuế Nhà nước có thể thúc đẩy hoặc hạn chế việc tích lũy và đầu tư. Khi ban hành

một sắc thuế do những yêu cầu về mặt kinh tế, chính trị xã hội Nhà nước đã có

những qui định về đối tượng, phạm vi đóng thuế, thuế suất, chế độ miễn giảm. Các

qui định này xét về bề ngoài là một sự cưỡng chế, nhưng bên trong là nhằm mục

đích điều chỉnh những quan hệ kinh tế - xã hội nhất định.

3. Thuế góp phần điều hòa thu nhập thực hiện công bằng xã hội trong

phân phối:

Trong nền kinh tế hàng hóa nói chung, đặc biệt là nền kinh tế thị trường nếu

không có sự can thiệp của Nhà nước, để thị trường tự điều chỉnh thì việc phân phối

của cải và thu nhập sẽ càng tập trung, tạo ra hai cực đối lập nhau, một thiểu số

người giàu sẽ giàu lên nhanh chóng và đa số người nghèo cuộc sống sẽ không

được cải thiện. Tình trạng trên chẳng những liên quan đến vấn đề đạo đức, công

bằng mà còn tạo nên sự đối lập giai cấp làm mất đi ý nghĩa cao cả của sự phát triển

kinh tế của một đất nước. Sự phát triển kinh tế của một quốc gia là kết quả nổ lực

cộng đồng của toàn dân, mỗi thành viên trong xã hội đều có những đóng góp nhất

định của họ. Thành quả của sự phát triển kinh tế nếu không chia sẽ cho mọi người

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

6

Phân tích tình hình quản lý thu thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Trà Vinh

cùng hưởng thì rõ ràng mất đi sự công bằng. Bởi vậy cần phải có sự can thiệp của

Nhà nước trong sự phân phối thu nhập trong xã hội, đặc biệt thông qua công cụ

thuế.

Vai trò là công cụ điều hòa thu nhập, thực hiện công bằng xã hội của thuế

thể hiện ràng trong thuế trực thu. Ví dụ như thuế thu nhập cá nhân chỉ đánh vào

những người có thu nhập cao. Như vậy ngoài việc tạo nguồn thu cho ngân sách

Nhà nước, thuế còn đóng vai trò quan trọng trong thực hiện công bằng xã hội. Vai

trò này còn thể hiện rõ rệt khi sử dụng thuế suất lũy tiến.

Việc điều hòa thu nhập xã hội còn được thể hiện một phần thong qua các

sắc thuế gián thu như: thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt,…. Các loại thuế

này thường đánh rất cao vào những mặt hàng, dịch vụ cao cấp nhằm điều tiết thu

nhập của cá nhân có thu nhập tương đối cao so với mức bình quân của xã hội.

III. HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VỀ THUẾ:

Hệ thống thuế là toàn bộ các sắc thuế và các khoản thu mang tính chất thuế

trong từng thời kỳ của một quốc gia. Hệ thống thuế được coi là có hiệu quả kinh tế

- xã hội khi các chính sách trong hệ thống thuế đáp ứng các yêu cầu huy động

nguồn lực tài chính tập trung vào ngân sách Nhà nước một cách ổn định, thường

xuyên để trang trải các chi phí của bộ máy Nhà nước, các chi phí công cộng đem

lại lợi ích cộng đồng. Bên cạnh đó hệ thống thuế phải kích thích được kinh tế - xã

hội phát triển, tạo sự công bằng trong phân phối thu nhập giữa các tầng lớp dân cư.

Để thực hiện tốt vai trò của thuế, Nhà nước phải ban hành một hệ thống

thuế bao quát hết mọi nguồn thu có thể khai thác động viên cho ngân sách Nhà

nước từ mọi nguồn thu nhập, mọi lĩnh vực hoạt động kinh doanh, tiêu dùng….

Mỗi sắc thuế chỉ đảm nhận một số chức năng, mục đích nhất định, đồng thời hổ

trợ bổ sung lẫn nhau để phát huy tác dụng toàn diện hệ thống thuế giúp cho việc

thu thuế hiệu quả hơn.

Hệ thống chính sách thuế hiện hành ở nước ta bao gồm:

Thuế giá trị gia tăng: là loại thuế gián thu, nó là nguồn thu quan trọng của

ngân sách Nhà nước. Theo điều 1 của luật thuế GTGT thì thuế GTGT là thuế tính

trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản

xuất, lưu thông đến tiêu dùng, căn cứ để tính thuế GTGT là phần giá trị tăng thêm

GVHD: Th.s Nguyễn Thanh Nguyệt SVTH: Nguyễn Thanh Hùng

7