phân tích tình hình công tác trả lương tại xn xd số 2.DOC

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

phÇn i: ý nghÜa cña viÖc hoµn thiÖn

c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng

I. Lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng.

1. TiÒn l¬ng:

1.1 Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng:

TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp. Nã chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu

yÕu tè nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, lÞch sö. Ngîc l¹i tiÒn l¬ng còng t¸c ®éng ®èi

víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi. ChÝnh v×

thÕ kh«ng chØ Nhµ níc mµ ngay c¶ ngêi s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi lao ®éng ®Òu

quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i thêng xuyªn ®îc

®æi míi cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi cña tõng níc trong

tõng thêi kú.

Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, tiÒn l¬ng ®îc hiÓu mét c¸ch thèng

nhÊt nh sau:

“ TiÒn l¬ng díi chñ nghÜa x· héi lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n biÓu hiÖn

díi h×nh thøc tiÒn tÖ ®îc Nhµ níc ph©n phèi theo kÕ ho¹ch cho c«ng nh©n viªn

chøc cho phï hîp víi sè lîng, chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi ®· cèng hiÕn.

TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh viÖc tr¶ c«ng cho c«ng nh©n viªn chøc dùa trªn nguyªn t¾c

ph©n phèi theo lao ®éng nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng”.

Nh vËy quan ®iÓm vÒ tiÒn l¬ng nµy cho r»ng:

TiÒn l¬ng kh«ng ph¶i gi¸ c¶ søc lao ®éng, v× díi chñ nghÜa x· héi søc lao

®éng kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ c¶ trong khu vùc s¶n xuÊt còng nh khu vùc qu¶n lÝ

Nhµ níc. TiÒn l¬ng lµ mét kh¸i niÖm thuéc ph¹m trï ph©n phèi tu©n thñ nh÷ng

nguyªn t¾c cña quy luËt ph©n phèi díi chñ nghÜa x· héi.

TiÒn l¬ng ®îc ph©n phèi c«ng b»ng theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña

c«ng nh©n viªn chøc ®· hao phÝ, ®îc Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lÝ.

V× vËy, chÕ ®é tiÒn l¬ng mang nÆng tÝnh bao cÊp, b×nh qu©n nªn kh«ng

khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tÝnh chñ ®éng, xem

nhÑ lîi Ých cña ngêi lao ®éng, kh«ng g¾n lîi Ých víi thµnh qu¶ mµ ngêi lao ®éng

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

t¹o ra. §ång thêi tiÒn l¬ng do Nhµ níc tr¶ nªn kh«ng n¾m b¾t ®îc thùc tÕ hay

sai sãt.

Tõ nh÷ng h¹n chÕ nµy ®· dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nh : Biªn chÕ nh©n lùc

lín, ng©n s¸ch Nhµ níc bÞ th©m hôt nÆng nÒ nhng tiÒn l¬ng vÉn kh«ng ®ñ t¸i

s¶n xuÊt søc lao ®éng. Do ®ã, vai trß cña tiÒn l¬ng bÞ h¹n chÕ, ngêi lao ®éng

kh«ng thiÕt tha víi c«ng viÖc, tiªu cùc gia t¨ng vµ ®¬ng nhiªn hiÖu qu¶ SXKD

bÞ gi¶m sót nghiªm träng.

HiÖn nay, cïng víi sù ®æi míi cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc tõ c¬ chÕ tËp trung

quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, quan ®iÓm vÒ tiÒn l¬ng còng thay

®æi : “TiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n, lµ gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra

mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng phï hîp víi gi¸ trÞ søc lao ®éng

®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ”.

Gi¸ trÞ hao phÝ søc lao ®éng nµy c¨n cø vµo sè lîng lao ®éng mµ ngêi lao

®éng ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn lao ®éng cô thÓ cña mçi

ngêi lao ®éng.

Nh vËy, quan ®iÓm tiÒn l¬ng nµy ®· kh¾c phôc ®îc nhiÒu h¹n chÕ cña quan

®iÓm vÒ tiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. H¬n thÕ, nã cßn béc

lé nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n sau :

- TiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n trong thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Nã lµ chi

phÝ ®Ó nu«i sèng ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, nã lµ chi phÝ ®Ó hä häc tËp vµ

n©ng cao tr×nh ®é. §ång thêi tiÒn l¬ng cißn lµ mét trong c¸c chi phÝ ®Çu vµo cña

SXKD.

- Søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸. Gi¸ trÞ søc lao ®éng chØ xuÊt hiÖn

trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. TÝnh hµng ho¸ cña søc lao ®éng bao gåm c¶ lùc lîng

lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc SXKD vµ c¶ víi c«ng chøc, viªn chøc trong

khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp.

- Hµng ho¸ søc lao ®éng xuÊt hiÖn khi cã thÞ trêng søc lao ®éng. TiÒn l¬ng

lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng mµ ngêi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ngêi lao

®éng. vµ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng khã h¬n c¸c hµng ho¸ th«ng

thêng. Kh«ng thÓ x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng trùc tiÕp mµ gi¸n tiÕp

th«ng qua gÝa trÞ t liÖu sinh ho¹t.

- Nh vËy, b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ : BiÓu hiÖn

b»ng tiÒn gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ ngêi lao ®éng ®· hao phÝ, cèng hiÕn. TiÒn l¬ng

thùc sù lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng, tiÒn l¬ng ®îc tr¶ dùa trªn sù tho¶ thuËn

gi÷a ngêi sö dông lao ®éng víi ngêi lao ®éng.

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nhÊt lµ trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®èi víi c¸c

chñ Doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh. V× vËy

tiÒn l¬ng lu«n ®îc tÝnh to¸n vµ qu¶n lÝ chÆt chÏ. §èi víi ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng

lµ thu nhËp tõ qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä, phÇn thu nhËp chñ yÕu ®èi víi ®¹i ®a

sè lao ®éng trong x· héi cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn møc sèng cña hä.

Trong thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc vµ khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, tiÒn l-

¬ng lµ sè tiÒn mµ c¸c Doanh nghiÖp quèc doanh, c¸c c¬ quan tæ chøc cña Nhµ

níc tr¶ cho ngêi lao ®éng theo c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vµ ®îc thÓ

hiÖn trong hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng do Nhµ níc quy ®Þnh.

§èi víi c¸c thµnh phÇn khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tiÒn l¬ng chÞu

sù t¸c ®éng, chi phèi rÊt lín cña thÞ trêng vµ thÞ trêng lao ®éng. TiÒn l¬ng trong

khu vùc nµy dï vÉn n»m trong khu©n khæ ph¸p luËt vµ theo nh÷ng chÝnh s¸ch

cña chÝnh phñ nhng lµ nh÷ng giao dÞch trùc tiÕp gi÷a ngêi sö dông søc lao ®éng

víi ngêi lao ®éng, nc mÆc c¶ cô thÓ gi÷a mét bªn lµm thuª vµ mét bªn ®i thuª.

Nh÷ng hîp ®ång lao ®éng nµy cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ph¬ng thøc tr¶ c«ng.

§øng trªn ph¹m vi toµn x· héi, tiÒn l¬ng ®îc xem xÐt vµ ®Æt trong mèi

quan hÖ vÒ ph©n phèi thu nhËp, quan hÖ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, quan hÖ vÒ trao

®æi vµ do vËy c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l … ¬ng thu nhËp lu«n lu«n lµ c¸c chÝnh s¸ch

träng t©m cña mäi quèc gia.

1.2. Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng danh nghÜa, tiÒn l¬ng thùc tÕ:

1.2.1. TiÒn l ¬ng danh nghÜa:

TiÒn l¬ng danh nghÜa ®îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho

ngêi lao ®éng. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay tµi s¶n phô thuéc trùc tiÕp vµo n¨ng suÊt

lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ kinh

nghiÖm lµm viÖc ngay trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. …

Trªn thùc tÕ mäi møc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng ®Òu lµ tiÒn l¬ng danh

nghÜa. Song b¶n th©n tiÒn l¬ng danh nghÜa l¹i cha thÓ cho ta mét nhËn thøc ®Çy

®ñ vÒ møc tr¶ c«ng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng. Lîi Ých mµ ngêi cung øng søc lao

®éng nhËn ®îc ngoµi viÖc phô thuéc vµo møc l¬ng danh nghÜa cßn phô thuéc

v¸o gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ hä muèn mua.

1.2.2. TiÒn l ¬ng thùc tÕ:

TiÒn l¬ng thùc tÕ ®îc hiÓu lµ sè lîng hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch

vô cÇn thiÕt mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh

nghÜa cña hä.

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ ®îc thÓ hiÖn

qua c«ng thøc sau :

ILDN

ILTT = ————

IGC

Trong ®ã :

ILTT : ChØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ

ILDN : ChØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa

IGC : ChØ sè gi¸

Nh vËy, ta cã thÓ thÊy râ nÕu gi¸ c¶ t¨ng lªn th× tiÒn l¬ng thùc tÕ gi¶m ®i.

§iÒu nµy cã thÓ x¶y ra ngay c¶ khi tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng lªn. §©y lµ mét

quan hÖ rÊt phøc t¹p do sù thay ®æi cña tiÒn l¬ng danh nghÜa, cña gi¸ c¶ vµ

nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau. Trong x· héi, tiÒn l¬ng thùc tÕ lµ môc ®Ých cña ngêi

lao ®éng hëng l¬ng. §ã còng lµ ®èi tîng qu¶n lÝ trùc tiÕp trong c¸c chÝnh s¸ch

vÒ thu nhËp, tiÒn l¬ng vµ ®êi sèng.

1.3. TiÒn l¬ng tèi thiÓu:

1.3.1. TiÒn l ¬ng tèi thiÓu:

TiÒn l¬ng tèi thiÓu ( gäi ®óng lµ møc l¬ng tèi thiÓu ) ®îc hiÓu theo nhiÒu

quan ®iÓm kh¸c nhau. Møc l¬ng tèi thiÓu ®îc coi lµ c¸i ngìng cuèi cïng ®Ó tõ

®ã x©y dùng c¸c møc l¬ng kh¸c t¹o thµnh hÖ thèng tiÒn l¬ng cña mét ngµnh nµo

®ã hoÆc hÖ thèng tiÒn l¬ng chung cña mét níc, lµ c¨n cø ®Ó ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn

l¬ng. Víi quan ®iÓm nh vËy møc l¬ng tèi thiÓu ®îc coi lµ mét yÕu tè rÊt quan

träng cña mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, nã liªn hÖ chÆt chÏ víi ba yÕu tè :

- Møc sèng trung b×nh d©n c cña mét níc.

- ChØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ sinh ho¹t.

- Lo¹i lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng.

Møc l¬ng tèi thiÓu ®o lêng gi¸ lo¹i søc lao ®éng th«ng thêng trong ®iÒu

kiÖn lµm viÖc b×nh thêng, yªu cÇu mét kü n¨ng ®¬n gi¶n víi mét khung gi¸ c¸c

t liÖu sinh ho¹t hîp lÝ. Víi ý nghÜa ®ã tiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc ®Þnh nghÜa nh sau :

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

TiÒn l¬ng tèi thiÓu lµ møc l¬ng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n

gi¶n nhÊt ( kh«ng qua ®µo t¹o ) víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i trêng lµm viÖc

b×nh thêng.

LuËt ho¸ møc l¬ng tèi thiÓu nh»m h¹n chÕ sù gi·n c¸ch qu¸ lín gi÷a tiÒn l-

¬ng thùc tÕ víi tiÒn l¬ng danh nghÜa, lµ h×nh thøc can thiÖp cña chÝnh phñ vµo

chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng lao ®éng sè cung tiÒm tµng h¬n sè

cÇu.

1.3.2. TiÒn l ¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh trong Doanh nghiÖp:

§èi víi c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi nhuËn, thùc hiÖn ®Çy

®ñ nghÜa vô nép ng©n s¸ch Nhµ níc, nép b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ cho

ngêi lao ®éng theo ®óng quy ®Þnh. B¶o ®¶m tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n

thÊp h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n th× ®îc phÐp ¸p dông hÖ sè

®iÒu chØnh t¨ng thªm trong khung quy ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng tèi thiÓu cña

Doanh nghiÖp.

HÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm ®îc x©y dùng nh sau :

K®c = K1 + K2

Trong ®ã :

K®c : HÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm.

K1 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo vïng.

K2 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo ngµnh.

Khi ®ã tiÒn l¬ng tèi thiÓu tèi ®a Doanh nghiÖp ®îc phÐp ¸p dông lµ:

TLmin®c = TLmin x ( 1+ K®c )

Trong ®ã :

TLmin®c : TiÒn l¬ng tèi thiÓu tèi ®a Doanh nghiÖp ®îc phÐp ¸p dông.

TLmin : Lµ møc l¬ng tèi thiÓu chung do Nhµ níc quy ®Þnh còng lµ

giíi h¹n cña khung l¬ng tèi thiÓu.

Nh vËy, khung l¬ng tèi thiÓu cña Doanh nghiÖp lµ TLmin ®Õn TLmin®c

Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét møc l¬ng bÊt kú trong khung nµy sao

cho phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n chi tr¶

cña m×nh.

5

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l¬ng:

2.1. Yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng:

- B¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt

chÊt, tinh thÇn cho ngêi lao ®éng.

§©y lµ mét yªu cÇu quan träng nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng

vµ vai trß cña tiÒn l¬ng trong ®êi sèng x· héi. Yªu cÇu nµy còng ®Æt ra nh÷ng

®ßi hái cÇn thiÕt khi x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l-

¬ng ®îc coi lµ hîp lÝ nÕu nh nã b¶o ®¶m cho ngêi lao ®éng cã ®îc møc thu nhËp

æn ®Þnh ®Ó trang tr¶i cho cuéc sèng sinh ho¹t hµng ngµy, kh«ng ngõng n©ng cao

®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn. MÆt kh¸c nã ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao tr×nh ®é

lµnh nghÒ vµ ph¸t triÓn c¸ nh©n cho ngêi lao ®éng.

- Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao.

TiÒn l¬ng lµ mét ®ßn bÈy quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o

c¬ së quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, tæ chøc

tiÒn l¬ng ph¶i ®¹t yªu cÇulµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. MÆt kh¸c, ®©y còng lµ

yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc ph¸t triÓn, n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng cña ngêi lao

®éng.

- B¶o ®¶m tÝnh ®¬n gi¶n, râ rµng dÔ hiÓu.

TiÒn l¬ng lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña ngêi lao ®éng. Mét chÕ ®é

tiÒn l¬ng ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®éng c¬ vµ th¸i ®é

lµm viÖc cña hä, ®ång thêi lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng qu¶n lÝ, nhÊt lµ

qu¶n lÝ vÒ tiÒn l¬ng.

- TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ph¶i cã t¸c dông t¹o ®éng lùc.

ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i cho thÊy mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a kÕt qu¶ hoµn

thµnh c«ng viÖc víi møc l¬ng mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc. Ngoµi ra, khi x©y

dùng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, Doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè

nh : ý thøc chÊp hµnh kû luËt, sù nç lùc phÊn ®Êu v¬n lªn trong c«ng viÖc cña …

ngêi lao ®éng.

- HÖ thèng tiÒn l¬ng cña Doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ c¸c yªu cÇu vÒ mÆt

luËt ph¸p nh møc l¬ng tèi thiÓu, thêi h¹n tr¶ l¬ng, l¬ng thªm giê, tiÒn l¬ng phÐp

vµ c¸c chÕ ®é phô cÊp, tiÒn thëng cô thÓ lµ : …

+ TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng kh«ng ®îc thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu

do Nhµ níc quy ®Þnh.

6