Phân tích mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tăng trưởng kinh tế của thành phố Yên Bái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THANH TÚ

PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHUYỂN DỊCH

CƠ CẤU KINH TẾ VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

CỦA THÀNH PHỐ YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THANH TÚ

PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHUYỂN DỊCH

CƠ CẤU KINH TẾ VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

CỦA THÀNH PHỐ YÊN BÁI

Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN VĂN QUYẾT

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu độc lập của bản

thân với sự giúp đỡ của người hướng dẫn khoa học. Những thông tin, số liệu và

kết quả nghiên cứu trong luận văn được thực hiện nghiêm túc, mọi số liệu được

trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và khách quan.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Tú

ii

LỜI CÁM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo - Trường Đại

học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, tới tất cả các thầy, cô

giáo đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để

hoàn thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS. Trần Văn Quyết - người

đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài thạc sỹ.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới các đồng chí lãnh đạo UBND thành phố

Yên Bái, tỉnh Yên Bái đã giúp đỡ cung cấp thông tin thứ cấp và hỗ trợ trong

quá trình tác giả thu thập số liệu, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo mọi

điều kiện giúp đỡ, động viên khích lệ để tôi hoàn thành luận văn.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Tú

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i

LỜI CÁM ƠN.........................................................................................................ii

MỤC LỤC .............................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................ x

MỞ ĐẦU................................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 3

4. Những đóng góp của luận văn ............................................................................ 3

5. Cấu trúc của luận văn.......................................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ MỐI QUAN HỆ

GIỮA CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ VỚI TĂNG TRƯỞNG

KINH TẾ................................................................................................................ 5

1.1. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế và mối quan hệ với tăng

trưởng kinh tế.......................................................................................................... 5

1.1.1. Khái niệm về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ........................ 5

1.1.2. Khái niệm và nội dung chuyển dịch cơ cấu kinh tế...................................... 8

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ................... 9

1.1.4. Tăng trưởng kinh tế..................................................................................... 12

1.1.5. Mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu và tăng trưởng kinh tế.................... 16

1.2. Cơ sở thực tiễn............................................................................................... 20

1.2.1. Kinh nghiệm của thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ................... 20

1.2.2. Kinh nghiêm của Huyện Yên Lạc tỉnh Vĩnh Phúc ..................................... 21

1.2.3. Kinh nghiệm của thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên....................... 22

iv

1.2.4. Kinh nghiệm của thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................... 23

1.2.5. Bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Yên Bái ................................... 26

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 28

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................ 28

2.2. Mô hình định lượng ....................................................................................... 28

2.3. Nguồn số liệu ................................................................................................. 29

2.4. Các phương pháp phân tích số liệu................................................................ 29

2.4.1. Phương pháp thống kê mô tả ...................................................................... 29

2.4.2. Phương pháp thống kê so sánh ................................................................... 29

2.4.3. Phương pháp phân tích tương quan ............................................................ 29

2.5. Hệ thống chỉ tiêu đo lường mối quan hệ giữa chuyển dịch cơ cấu kinh tế

và tăng trưởng kinh tế ở thành phố Yên Bái......................................................... 30

2.5.1. Độ co dãn giữa tăng trưởng kinh tế và CDCCKT...................................... 30

2.5.2. Sự thay đổi về năng suất các yếu tố nguồn lực........................................... 31

2.5.3. Cấu trúc đầu vào của tăng trưởng (đóng góp của TFP).............................. 31

Chương 3: THỰC TRẠNG MỐI QUAN HỆ GIỮA CDCCKT VÀ TĂNG

TRƯỞNG KINH TẾ THÀNH PHỐ YÊN BÁI ............................................... 32

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................................................ 32

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên....................................................................... 32

3.1.2. Đặc điểm điều kiện về KT-XH................................................................... 34

3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.............................. 39

3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế thành phố Yên Bái........................... 41

3.2.1. Đóng góp của nền kinh tế của Thành phố đối với kinh tế của tỉnh Yên Bái .... 41

3.2.2. Thực trạng tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu GTSX các ngành kinh tế

của thành phố Yên Bái.......................................................................................... 42

3.2.3. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế các ngành kinh tế chủ yếu của

thành phố Yên Bái ................................................................................................ 43

3.2.4. Quy mô và cơ cấu ngành nông - lâm - thủy sản thành phố Yên Bái.......... 63

v

3.2.5. Chuyển dịch cơ cấu lao động...................................................................... 71

3.3. Mối quan hệ giữa CDCCKT và tăng trưởng kinh tế ..................................... 73

3.3.1. Thực trạng tăng trưởng kinh tế ................................................................... 73

3.3.2. Mối quan hệ giữa CDCCKT và tăng trưởng kinh tế .................................. 74

3.3.3. Phân tích sự tác động của CDCCKT tới tăng trưởng thông qua phân

tích hồi quy và tương quan ................................................................................... 78

3.4. Nhận xét rút ra từ phân tích thực trạng CDCCKT và tăng trưởng của

thành phố Yên Bái ................................................................................................ 79

3.4.1. Những thành tựu ........................................................................................... 79

3.4.2. Những hạn chế chủ yếu .............................................................................. 80

Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP CDCCKT

NHẰM THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CHO THÀNH PHỐ

YÊN BÁI.............................................................................................................. 81

4.1. Phương hướng phát triển, tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế Yên Bái. . 81

4.2. Mục tiêu về tăng trưởng, chuyển dịch CCKT Yên Bái. ................................ 81

4.2.1. Mục tiêu đến năm 2020 .............................................................................. 81

4.2.2. Tầm nhìn phát triển đến năm 2030............................................................. 82

4.3. Các giải pháp CDCCKT nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho thành

phố Yên Bái .......................................................................................................... 84

4.3.1. Về vốn đầu tư.............................................................................................. 84

4.3.2. Về phát triển nguồn nhân lực...................................................................... 85

4.3.3. Về thị trường............................................................................................... 87

4.3.4. Về khoa học - công nghệ ............................................................................ 87

4.3.5. Phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường ............................................. 88

4.3.6.Giải pháp về phát triển kinh tế nhiều thành phần........................................ 88

4.3.7. Nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về vốn đầu tư và hỗ trợ chuyển dịch

cơ cấu kinh tế......................................................................................................... 88

4.3.8. Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư .......................................................... 91

vi

4.3.9. Hoàn thiện công tác quy hoạch phát triển tổng thể các ngành và

chương trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.............................................................. 91

4.4. Các kiến nghị ................................................................................................. 92

4.4.1. Đối với UBND tỉnh Yên Bái ...................................................................... 92

4.4.2. Đối với UBND thành phố Yên Bái............................................................. 94

KẾT LUẬN.......................................................................................................... 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 98

PHỤ LỤC........................................................................................................... 100

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Giải thích

1 CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

2 CN Công nghiệp

3 CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

4 CN-TTCN Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp

5 CP Chính phủ

6 GDP Tổng sản phẩm trong nước

7 GINI Hệ số được tính từ đường cong Loren

8 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố

9 GTSX Giá trị sản xuất

10 HDI Chỉ số phát triển con người

11 HTX Hợp tác xã

12 ICOR Chỉ tiêu kinh tế tổng hợp

13 KHCN Khoa học công nghệ

14 KTXH Kinh tế xã hội

15 NĐ Nghị định

16 NSNN Ngân sách nhà nước

17 PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

18 QCVN Quy chuẩn Việt Nam

19 QĐ Quyết định

20 TFP Năng suất các nhân tố tổng hợp

21 UBND Ủy ban nhân dân

22 XNK Xuất nhập khẩu

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Cơ cấu kinh tế thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2013 – 2016 .....................20

Bảng 3.1: GTSX, GTSX/người và thu nhập bình quân/người của TP Yên Bái giai

đoạn 2005 - 2016 ...........................................................................................41

Bảng 3.2: GTSX*

công nghiệp thành phố Yên Bái giai đoạn 2005 - 2016 phân theo

loại hình kinh tế .............................................................................................43

Bảng 3.3: GTSX và cơ cấu GTSX công nghiệp thành phố Yên Bái phân theo nhóm

ngành sản xuất (giá hiện hành) giai đoạn 2005 – 2016 .................................45

Bảng 3.4: Tình hình sản xuất một số sản phẩm công nghiệp chủ yếu trên địa bàn thành

phố Yên Bái giai đoạn 2005 – 2016 .................................................................47

Bảng 3.5: Tổng mức bán lẻ hàng hoá theo giá hiện hành phân theo loại hình kinh tế...........53

Bảng 3.6: Khối lượng vận chuyển hành khách và hàng hóa thành phố Yên Bái giai đoạn

2005 – 2016 ....................................................................................................58

Bảng 3.7: Doanh thu dịch vụ phân theo loại hình kinh tế và phân theo ngành kinh tế ..58

Bảng 3.8: Doanh thu du lich theo phân theo loại hình kinh tế........................................60

Bảng 3.9: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành dịch vụ thành phố Yên Bái giai đoạn

2010-2016 ......................................................................................................61

Bảng 3.10: GTSX (giá hiện hành) ngành nông – lâm – thủy sản giai đoạn 2010 – 2016.....64

Bảng 3.11: Chuyển dịch cơ cấu ngành nông lâm thủy sản của thành phố Yên Bái

giai đoạn 2010 -2016 .....................................................................................64

Bảng 3.12: Tình hình sử dụng đất nông nghiệp thành phố Yên Bái giai đoạn

2005 – 2016 ...................................................................................................66

Bảng 3.13: GTSX và cơ cấu ngành lâm nghiệp trên địa bàn thành phố Yên Bái giai

đoạn 2005 – 2016 ...........................................................................................68

Bảng 3.14: GTSX và cơ cấu ngành thủy sản thành phố Yên Bái giai đoạn 2005 – 2016....69

Bảng 3.15: Quy mô lao động phân theo thành phần kinh tế của thành phố Yên Bái

giai đoạn 2005-2016*

.....................................................................................71

Bảng 3.16: Chuyển dịch lao động của thành phố Yên Bái giai đoạn 2005-2016 phân

theo thành phần kinh tế..................................................................................72

ix

Bảng 3.17: Tốc độ tăng trưởng kinh tế thành phố Yên Bái giai đoạn 2014 - 2016 ........74

Bảng 3.18: So sánh tỷ lệ chuyển dịch cơ cấu và tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất

của thành phố Yên Bái...................................................................................74

Bảng 3.19: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và Năng suất lao động xã hội thành phố

Yên Bái giai đoạn 2014 - 2016 ......................................................................75

Bảng 3.20: Kết quả đóng góp của các lĩnh vực đối với tốc độ tăng trưởng kinh tế

thành phố Yên Bái giai đoạn 2014 - 2016 .....................................................76

Bảng 3.21: Tốc độ tăng năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP)........................................77

Bảng 3.22: Kết quả phân tích mô hình hồi quy CD đo lường các yếu tố tác động

tới tăng trưởng kinh tế ...................................................................................78