PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ SỰ CHUYỂN HƯỚNG THƯƠNG MẠI CÙNG NHỮNG TÁC ĐỘNG BẤT LỢI CỦA FTA ĐÃ KÝ KẾT VÀ CÁC

BỘ CÔNG THƯƠNG

DỰ ÁN HỖ TRỢ THƯƠNG MẠI ĐA BIÊN

EU – VIỆT NAM

HOẠT ĐỘNG CB - 2A “HỖ TRỢ BỘ CÔNG THƯƠNG

XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN XUẤT

NHẬP KHẨU THỜI KỲ 2011 - 2020”.

Báo cáo chuyên đề

PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ SỰ CHUYỂN HƯỚNG THƯƠNG MẠI

CÙNG NHỮNG TÁC ĐỘNG BẤT LỢI CỦA FTA ĐÃ KÝ KẾT

VÀ CÁC GIẢI PHÁP VƯỢT QUA THÁCH THỨC NHẰM

PHÁT TRIÊN XUẤT KHẨU, HẠN CHẾ NHẬP SIÊU,

BẢO VỆ THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC,

BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG THỜI GIAN TỚI

PGS.TS. Phạm Tất Thắng

Nguyên giám đốc Trung tâm thông tin & công nghiệp Việt Nam

Bộ Công Thương

Hà Nội, 11 - 2010

1

PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ SỰ CHUYỂN HƯỚNG THƯƠNG MẠI CÙNG

NHỮNG TÁC ĐỘNG BẤT LỢI CỦA FTA ĐÃ KÝ KẾT VÀ CÁC GIẢI

PHÁP VƯỢT QUA THÁCH THỨC NHẰM PHÁT TRIÊN XUẤT KHẨU,

HẠN CHẾ NHẬP SIÊU, BẢO VỆ THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC, BẢO

VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG THỜI GIAN TỚI.

PGS.TS. Phạm Tất Thắng

Viện nghiên cứu Thương mại

Tóm tắt

Quá trình gia nhập FTA đã mang lại nhiều cơ hội và thách thức cho nền

kinh tế Việt Nam nói chung và ngành thương mại nói riêng. Bài viết tập trung

vào phân tích tác động của các cam kết trong FTA đối với thương mại Việt Nam

thông qua quá trình 1) Hiểu được các cam kết của Việt Nam trong FTA; 2) Quá

trình thực hiện của Việt Nam; 3) Đánh giá những Ảnh hưởng của việc thực hiện

các cam kết này trên các phương diện về bảo hộ thực tế đối với một số ngành

hàng, tới hoạt động xuất nhập khẩu và cán cân thanh toán của Việt Nam; 4) Đề

xuất các giải pháp nhằm thực hiện các cam kết FTA trong bối cảnh của Việt

Nam hiện nay.

I. Tóm lược các cam kết của Việt Nam trong các thỏa thuận khu vực

Mậu dịch tự do (FTA) đã ký thời gian vừa qua

1. Các cam kết trong khu vực Mậu dịch tự do ASEAN (AFTA)

Thỏa thuận AFTA được thực hiện từ năm 1996, nhưng Việt Nam chỉ thực

sự cắt giảm thuế quan từ năm 1999, khi mà các mặt hàng đầu tiên từ Danh mục

loại trừ tạm thời (TEL) được chuyển vào cắt giảm thuế quan theo quy định của

Hiệp định CEPT.

2

Theo quy định tại Hiệp định này (CEPT) các mặt hàng của Việt Nam

được chia thành hai nhóm chính:

Nhóm 1: Các mặt hàng phải cắt giảm hoặc xóa bỏ thuế quan

Các mặt hàng này có lộ trình giảm thuế từ năm 1996 và phải chạm mức 0-

5% vào năm 2006, xóa bỏ hoàn toàn vào năm 2015, trong đó có một số ít mặt

hàng được thực hiện linh hoạt đến năm 2018.

Trong nhóm các mặt hàng này, có một số mặt hàng được thỏa thuận riêng,

cần lưu ý:

Các mặt hàng công nghệ thông tin (phù hợp với diện mặt hàng của WTO)

sẽ được xóa bỏ thuế ngày trong 3 năm 2008-2010.

- Các mặt hàng thuộc 12 lĩnh vực ưu tiên trong hội nhập kinh tế quốc tế sẽ

được xóa bỏ thuế quan sớm hơn 3 năm. Tức là phải xóa bỏ hoàn toàn thuế quan

vào năm 2012 thay vì vào năm 2015 như đa phần các mặt hàng khác trong nhóm

này. Trong số 12 lĩnh vực này có 9 lĩnh vực hàng hóa giữ vị trí quan trọng trong

kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam, đó là: gỗ và sản phẩm gỗ, ô tô, cao su,

dệt may, nông sản, thủy sản, điện tử, công nghệ thông tin, y tế (bao gồm cả

thuốc men, thiết bị y tế).

Nhóm 2: Nhóm các mặt hàng nông sản nhạy cảm

Đó là những mặt hàng nông sản chưa chế biến như: gạo, hoa quả, thực

phẩm, đường v.v bao gồm 89 dòng thuế. Những mặt hàng này không phải xóa

bỏ thuế quan mà chỉ giảm thuế theo lộ trình bắt đầu từ năm 2004 xuống đạt mức

thuế cao nhất là 5% vào năm 2013; riêng mặt hàng đường vào năm 2010.

Ở đây có một lưu ý: các nước được phép tự xây dựng một danh mục các

mặt hàng để loại trừ khỏi phạm vi thực hiện CEPT (GEL) nhằm bảo vệ sức khỏe

cộng đồng, giữ gìn môi trường sinh thái, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống,

chuẩn mực đạo đức, giữ gìn an ninh, quốc phòng. Thực chất đây là những mặt