Phạm trù "Tâm" trong Phật giáo với đời sống đạo đức của người Việt Nam hiện nay

Ngô Thị Lan Anh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 65(03): 49 - 53

49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

PHẠM TRÙ "TÂM" TRONG PHẬT GIÁO VỚI ĐỜI SỐNG

ĐẠO ĐỨC CỦA NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY

Ngô Thị Lan Anh*

Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

"Tâm" là một phạm trù cơ bản trong Phật giáo, nó góp phần quan trọng tạo nên giá trị văn hóa

Phật giáo. Triết lý về chữ "Tâm" trong Phật giáo có ý nghĩa sâu sắc, đã ảnh hưởng không nhỏ tới

đời sống đạo đức của con người Việt Nam trong quá khứ cũng như trong hiện tại và cả tương lai.

Bên cạnh những tác động tích cực, cái "Tâm" Phật giáo khi ảnh hưởng tới đời sống đạo đức của

người Việt Nam cũng vẫn còn một số hạn chế nhất định, cần phải có những biện pháp thích hợp để

giúp người dân tin và đi theo Phật giáo với một tinh thần đúng đắn không vi phạm pháp luật, gây

mất ổn định xã hội.

Từ khoá: Phật giáo, Phạm trù "Tâm", đạo đức, đời sống đạo đức.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Phật giáo vào Việt Nam từ khoảng những

năm đầu công nguyên và trở thành tôn giáo

lớn nhất ở nước ta.

Người Việt Nam tìm nhiều tới đạo Phật bởi

nhiều lý do khác nhau, song có lẽ, lý do lớn

nhất chính bởi đạo Phật là "Đạo Tâm". "Tâm"

là cái cốt lõi nhất trong con người và trong

mọi hành động của con người. Phật tổ từng

dạy: "Phật là tâm, tâm là Phật". Chữ "Tâm"

của Phật giáo có nội dung vô cùng phong phú.

Nó đã tác động lớn tới mọi mặt đời sống tinh

thần của con người ở nước ta hiện nay, đặc

biệt là sự tác động tới đời sống đạo đức.

Vị trí phạm trù "Tâm" của Phật giáo trong

đời sống đạo đức người Việt Nam

Ngay từ khi vào Việt Nam, để thích ứng với

xã hội Việt Nam hiện nay, Phật giáo đã hấp

thụ nhiều tư tưởng, triết lý, những quy phạm

đạo đức khác nhau để không ngừng hoàn

thiện quy phạm và giáo luật của mình.

Phật giáo Việt Nam đã chú trọng nhiều tới đời

sống hiện thực nơi trần thế, từng bước hướng

con người tới việc tìm kiếm hạnh phúc thực

sự trong cuộc sống hiện tại, chứ không phải

chỉ là hạnh phúc bằng đền bù ở kiếp sau. Các

giáo lý nhà Phật tập trung nhấn mạnh vào

việc xây dựng một cuộc sống công bằng, bình

đẳng và tốt đẹp, gắn kết giữa tín ngưỡng với

cải thiện tình trạng xã hội hiện thực, góp phần

cải thiện đời sống tinh thần của một bộ phận

quần chúng, biến “ Phật pháp là đời sống, đời

sống là Phật pháp”. Trong những nguyên lý



Tel: 0913349907 , Email:

của nhà Phật, cái chi phối tới đạo đức con

người Việt Nam chủ yếu qua các quan niệm

về nghiệp, luân hồi, nhân- quả.

Theo thuyết nhân- quả, mọi hoạt động của

con người đều để lại một kết quả nhất định,

trong đó nhân có trước quả và phụ thuộc vào

nhân theo kiểu: gieo nhân lành gặt quả thiện

hay "gieo gió gặt bão". Và tuỳ thuộc vào việc

con người tạo ra nguyên nhân như thế nào thì

họ sẽ lãnh nhận kết quả tương xứng, điều này

nhà Phật gọi là nghiệp báo.

Nghiệp theo Phật giáo có ba phần: Thân,

Khẩu, Ý. Ý tức là "Tâm", là phần quan trọng

nhất, nó quy định mọi hành vi đạo đức trong

con người. Bởi đạo đức xuất phát từ nghiệp

mà ra. Mà trong nghiệp, "Tâm" là cái chỉ đạo,

chi phối hành vi đạo đức, lối sống của con

người. Từ "Tâm" mình, con người sẽ tạo ra

nghiệp thiện hay ác. [2]

Do đó, khi Phật giáo vào Việt Nam, trong các

quan niệm về nghiệp, luân hồi, nhân- quả thì

phần ý (Tâm) trong nghiệp đã có ảnh hưởng sâu

sắc tới đời sống đạo đức của người Việt Nam.

Đạo đức là một hiện tượng xã hội, là tổng hợp

những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội

mà nhờ nó con người tự giác điều chỉnh hành

vi, hoạt động của mình sao cho phù hợp với

lợi ích, hạnh phúc và tiến bộ chung của xã

hội, trong mối quan hệ giữa con người với

con người, giữa cá nhân với xã hội.

Cái "Tâm" (ý) trong quan niệm của Phật giáo

chính là một trong những yếu tố tác động lên

đạo đức thông qua nhân- quả, luân hồi,

nghiệp là rất lớn. Bởi, trong Phật giáo, mọi