Ôn thi môn lịch sử triết học ppsx

OÂN TAÄP LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC

Caâu 1 : Trình baøy quan ñieåm nhaân sinh quan trong Trieát hoïc Phaät

Giaùo AÁn Ñoä coå ñaïi.

* Sô löôïc tieåu söû :

_ Phaät Giaùo laø traøo löu toân giaùo, xuaát hieän khoaûng TK6 TCN ôû mieàn Baéc

AÁn Ñoä. Phaät Giaùo phaûn aùnh söï phaûn ñoái ñaïo Balamon, söï phaân chia ñaúng

caáp khaéc nghieät, ñoøi töï do tö töôûng, lyù giaûi söï khoå ñau cuûa con ngöôøi, vaø

ñi tìm con ñöôøng ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi khoå ñau.

_ Phaät Giaùo ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñôøi soáng cuûa ñöùc Thích Ca Maâu Ni

(Sakyamauni – töùc laø baäc hieàn giaû doøng Sakya ) Phaät (Buït) coù nghóa laø

ñaáng giaùc ngoä ngöôøi khaùc.

_ Lòch söû cuûa ñaïo Phaät ñöôïc ghi cheùp trong kinh Jakata ( ñöôïc vieát sau

khi Phaät ñaõ maát 100 naêm ), theâm nöõa, toân giaùo khi xaây döïng toân giaùo cuûa

mình thöôøng theâm thaét caùc chi tieát ñeå laøm taêng chaát linh thieâng. Tuy

nhieân, giôùi nghieân cöùu ñeàu thoáng nhaát ôû caùc ñieåm sau :

+ Phaät laø ngöôøi coù thaät, con cuûa vöông haàu soáng caïnh daõy nuùi Malayia,

boá laø Suildhodina, vaø meï laø Maga. Töông truyeàn ñöùc Phaät khi sinh ra noùi

ñöôïc ngay, 1 tay chæ leân trôøi, 1 tay chæ xuoáng ñaát, meï ñöùc Phaät maát, soáng

vôùi dì gheû ( cuõng laø dì ruoät ).

+ Theo Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam; Phaät sinh 624 TCN, theo taøi lieäu

cuûa Trung Quoác trong taùc phaåm Tyø Baø Sa Luaän cho raèng Phaät sinh 486-

386 TCN.

+ Phaät ñi tu vì : ngay töø nhoû laø ngöôøi töø bi yeâu thöông nhaân loaïi. Naêm 19t,

vua baét Phaät laáy vôï, vì sôï Phaät boû nhaø neân moãi laàn Phaät ñi chôi ñeàu cho ñi

theo vaø 4 laàn Phaät ñi chôi ñeàu gaëp caûnh khoå. Naêm 29t, Phaät töø boû taát caû (

vôï, con, cung ñieän ) ñeå ñi tu. Luùc ñaàu tu ôû doøng Sankhya ( laáy roi quaät

vaøo ngöôøi ) 6 naêm nhöng khoâng giaùc ngoä neân Phaät ñaõ boû xuoáng nuùi ñoåi

caùch tu. Phaät ngoài goác caây boà ñeà 48 ngaøy vaø khi nhaän 1 baùt söõa töø tay coâ

gaùi chaên boø, coù 1 luoàng saùng töø trôøi chieáu xuoáng neân giaùc ngoä.

+ Sau ñoù Phaät trôû veà doøng Sankhya giaùc ngoä cho caùc baïn cuøng tu, roài

truyeàn ñaïo khaép nôi, gaëp muøa möa thì löu laïi, muøa khoâ thì tieáp tuïc truyeàn

ñaïo.

+Naêm 80t, ñöùc Phaät maát ôû Korilaga, sau khi maát xaùc Phaät ñöôïc thieâu vaø

laáy tro ñeå thôø ôû chuøa Xaù Lôïi ( nôi thôø cuûa Phaät ).

_ Lyù thuyeát Phaät Giaùo môû ra 1 vaán ñeà raát môùi veà nhaân sinh : Phaät chuû

tröông khoâng taùn thaønh ñaúng caáp. Sau khi ñöùc Phaät maát. Ca Dieáp ñaõ trieäu

taäp Keát taäp 1 goïi laø vöông saùng. Hoïc troø cuûa Phaät ngoài nhôù laïi lôøi Phaät

daïy roài bieân soaïn Kinh Taïng & Luaät Taïng. Keát taäp 2 ñöôïc trieäu taäp sau

khi ñöùc Phaät maát 100 naêm, xuaát hieän maâu thuaãn : 1 soá ñoâng ñoøi söûa laïi

Kinh Tang & Luaät Taïng, 1 soá khaùc trung thaønh neân chia thaønh 2 phaùi. Keát

taäp 3 ñöôïc hoïp 245 TCN ôû Pata Lipatra döôùi söï baûo trôï cuûa vua kabusa :

bieân soaïn hoaøn chænh veà 3 kinh : luaân, sö, taïng . Keát taäp 4 hoïp TK2 döôùi

söï chuû toaï cuûa nhaø tö keá höõu, chuû tröông phoå bieán & truyeàn baù tö töôûng ra

beân ngoaøi.

TK5 sau CN, ngöôøi hung noâ xaâm löôïc & huûy dieät Phaät Giaùo -> Phaät

Giaùo suy taøn ôû AÁn Ñoä ( nhöng vaãn laø toân giaùo lôùn ) . TK8 vua Hexa khoâi

phuïc Phaät Giaùo. Sau ñoù, ngöôøi Hoài Giaùo xaâm löôïc AÁn Ñoä -> Phaät Giaùo

suy taøn & TK12 bieán maát hoaøn toaøn ôû AÁn Ñoä.

TK18 -> ñaàu TK19, ngöôøi Chaâu AÂu khuyeán khích Phaät Giaùo ôû AÁn Ñoä -

> Phaät Giaùo ñöôïc khoâi phuïc. Maëc duø coù söï khoâi phuïc, nhöng Phaät Giaùo

khoâng coøn laø toân giaùo lôùn ôû AÁn. Duø vaäy AÁn chính laø queâ höông cuûa Phaät

Giaùo. Hieän nay Phaät Giaùo theá giôùi coù 1 traøo löu : Ñaïi Thöøa ( nhôø ñeán

ngöôøi khaùc nhaát laø nhöõng ngöôøi thaønh chính quaû ), Tieåu Thöøa ( söï noã löïc

coá gaéng cuûa chính baûn thaân mình ). Tieåu Thöøa, caáp cao nhaát laø La Haùn,

Ñaïi Thöøa laø Boà Taùt. Tö töôûng Phaät Giaùo luùc ñaàu truyeàn khaåu sau môùi vieát

thaønh vaên baûn.

* Quan ñieåm nhaân sinh quan

Nhaân sinh quan laø quan nieäm veà con ngöôøi, ñôøi ngöôøi, cuoäc soáng. Toaøn

boä nhaân sinh quan cuûa Phaät Giaùo ñöôïc theå hieän trong Töù Dieäu Ñeá ( 4

nguyeân lyù thieâng lieâng & thaàn dieäu cuûa ñaïo Phaät ) .

_ Khoå ñeá : trong coå ñaïi ñeà caäp ñeán baûn chaát cuûa nhaân sinh quan : cuoäc

ñôøi coù yù nghóa nhö theá naøo & mang baûn chaát gì? Theo quan nieäm Phaät

Giaùo : ñôøi laø beå khoå ( nöôùc maét cuûa chuùng sinh ñoïng laïi ñaày hôn 4 beå ) .

Theo Phaät goàm coù caùc noãi khoå :

+ Nhò khoå : beân trong & beân ngoaøi .

+ Tam khoå : caùi khoå quaù khöù, hieän taïi & töông lai .

+ Töù khoå : sinh laõo beänh töû .

+ Baùt khoå .

+ Oaùn taêng hoäi .

+ Thuï bieät ly : ñang yeâu maø phaûi xa nhau -> khoå .

+ Sôû caàu baát ñaéc khoå : caùi ta mong muoán ( coâng danh , ñòa vò , phuù quyù ,

tình duyeân maø khoâng ñaït ñöôïc -> khoå ) .

+ Nguõ thuû uaån khoå : khoå vì thaân xaùc .

Thoáng keâ laïi , ñôøi ngöôøi coù 110 noãi khoå . Ñôøi laø beå khoå do :

+ Gaén vôùi cheá ñoä thoáng trò vaø ñaúng caáp khaéc nghieät ôû AÑ.

+ Voøng ñôùi quaù ngaén nguûi .

+ Nhaân ñeá ( taäp ñeá ) : Phaät giaûi thích nguyeân nhaân cuûa noãi khoå laø do

nguyeân nhaân nhaän thöùc , nguyeân nhaân tinh thaàn . Cuï theå laø do Thaäp nhò

nhaân duyeân & nghieäp baùo luaân hoài gaây ra .

+ Thaäp nhò nhaân duyeân :

• Voâ minh : khoâng saùng suoát , khoâng nhaän thöùc söï vaät , hieän töôïng .

• Duyeân haønh : Haønh ñoäng cuûa yù thöùc , dao ñoäng cuûa taâm & khuynh

höôùng , manh nha cuûa nghieäp .

• Duyeân thöùc : laø taâm thöùc cuûa con ngöôøi , töø choã trong saùng caân

baèng laø minh -> oâ nhieãm maát caân baèng laø voâ minh .

• Duyeân danh saéc : laø söï hoäi nhaäp cuûa caùc yù thöùc tinh thaàn & vaät chaát

. Danh laø tinh thaàn , saéc laø vaät chaát . Cô theå caáu taïo bôûi nguõ uaån :

saéc ( vc ) , thuï ( caûm giaùc ) , töôûng , haønh , thöùc laø tinh thaàn .

• Duyeân luïc nhaäp : laø quaù trình tieáp xuùc theá giôùi khaùch quan ( luïc caên

tieáp xuùc luïc traàn )

• Duyeân xuùc : laø söï tieáp xuùc phoái hôïp giöõa luïc caên , luïc traàn vaø thöùc .

• Duyeân thuï : thuï laø caûm giaùc , do tieáp xuùc maø naûy sinh caùi caûm giaùc

yeâu , gheùt , vui , buoàn .

• Duyeân aùi : aùi töùc laø yeâu thích ( aùm chæ söï naûy sinh duïc voïng ) .

• Duyeân thuû : ñaõ yeâu thích thì muoán giöõ laáy chieám laáy .

• Duyeân höõu : laø tieán tôùi chuû theå chieám höõu ( caùi ta thì phaûi toàn taïi

höõu töùc laø ñaõ coù haønh ñoäng taïo nghieäp .

• Duyeân sinh : ñaõ coù taïo nghieäp ( höõu ) töùc ñaõ coù nghieäp nhaân , aét coù

nghieäp quaû -> sinh ra ta .

• Duyeân laõo töû : ñaõ sinh ra thì phaûi giaø vaø cheát . Laõo Töû laø keát quaû

cuoái cuøng cuûa 1 quaù trình nhöng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân cuûa 1

voøng luaân hoài khaùc .