Những ứng dụng của vệ tinh khí tương trong dự báo thiên tai

NHQNG UNG DUNG CUA

Ve tinh

khi tWng

trong du bdo

thien tai

Ths. NGUYEN THANH DIEP

Khoa Hang hdi - Hoc vipi Hdi qudn Nha Trang

Hi^n nay, van dl nong len toan c^u va

kem theo do la thien tai didn bid'n bat

thufdng xay ra nhieu ndi tren the gidi.

Vdi sii phat triS'n manh me cua khoa hoc

ky thuat, dac bi^t la khoa hoc vl khong

gian da giup ich cho con ngirdi rat nhieu

ve cong vi^c duf bao thien tai. V^ tinh

khi tlidng la mpt trong sd' cac cong cu

hfiu ich giup cho con ngirdi trong duT bao

thien tai, nham giam thieu nhffng tac hai

do thien nhidn gay ra. V^ tinh khi tufdng

diidc chia ra 2 loai khac nhau nhifng cd

cac muc tidu bo sung cho nhau la v^ tinh

quy dao ciic va v^ tinh dia tinh.

VE TINH QUY DAO Cl^C

Ve tinh quy dao cUc la ve tinh bay d dp cao khoang

850km, cd quy dao gan nhu song song vdi cac

dudng kinh tuye'n cua trai dat, nghieng mdt gdc

gan 90° so vdi mSt phang xich dao va gdc nghieng dd gan

nhu khdng ddi trong qua trinh hoat ddng.

Quy dao vn dq cao cila 2 loai i f linli

Dd'i vdi hau he't cac ve tinh quy dao cue ngudi ta chpn

sao cho chung ddng bd vdi mat trdi, nghTa la gdc nghieng

cua mat phang quy dao ve tinh dupc giO khdng ddi so vdi

mat phang hoang dao sudt thdi gian trong nam. Dieu nay

dam bao cho ve tinh bay qua mdt dia phuong da cho vao

cung mdt gid dja phuong mil ngay. Ve tinh quy dao cue

khdng quan sat dUpc thudng xuyen lien tuc nhu ve tinh dia

tTnh, nhung thiet bj cd the da dang hon va nhd cd dp cao

gan trai dat hon nen chung cung cap cho chung ta thdng

tin chi tie't hon. Ve tinh quy dao cUc cd Uu diem la chup

true tiep dupc anh may d phia dUdi vdi dp phan giai rat

cao nen chung cung cap cho chung ta thdng tin chi tie't ve

may, ve cac con bao td hung dO va nhUng he thdng thdi

tie't khic nghiet.

Hien tai cac ve tinh quy dao cue trong he thdng quan

trie loan cau gdm ve tinh cua 3 qud'c gia chu quan: Nga

cd loat ve tinh METEOR (trong dd METEOR 3-5 hoat dpng

tu 1991, METEOR 2-21 hoat ddng tU 1993), RESURS

va OKEAN (OKEAN-4 cd dat ra-da); Hoa Ky cd loat ve

tinh NOAA dUa tren he thdng TIROS-N hoat ddng tU nam

1978, tu nam 2002 den nay la loai ve tinh NOAA-17 hoat

ddng; Trung Qud'c cd FY-1C, ve tinh thd 3 trong loat ve

tinh quy dao Phong - Van dang hoat ddng. Chung bay d

dp cao td 850 den 900km.

Nganh Khf tupng thuy van nudc ta dang thu sd lieu tU

cac ve tinh NOAA-15, NOAA-16 va NOAA-17 cua Hoa Ky.

Chung deu cd cac loai thie't bi ghi hinh (Imager) va tham

trie ke (sounder) khi quyen thing dUng, trong dd dang chu

y la bUc xa ke dp phan giai rat cao AVHRR, cac bd tham

trie ke tien tie'n AMSU-A (-A1, -A2), AMSU-B tham sat khf

quyen thing dUng tien tie'n va tham trie ke bUc xa hdng

ngoai dp phan giai cao (HIRS). San pham dUpc sd dung

rdng rai la cac anh may ve tinh cd dp phan giai cao.

VETINHDIATTNH

Ve tinh dia tTnh hoat ddng trong vanh dai xich dao d

dp cao khoang 38.500km tren mdt diem cd djnh so vdi

be mat trai da't, vdi gdc nhin khoang 17.4°, cd cung tdc

dp quay cua trai da't mdi vdng trong mdt ngay dem, nghTa

la dong bo vdi dia cau, lam cho chung nhu la tTnh tai ben

tren mdt diem cd djnh d dudng xich dao. Dieu dd cho phep

chung quan sat lien tuc thdi tie't tU 70° vT Bic de'n 70° vT

Nam, nghTa la 1/4 dien tich cua toan dia cau. Do tfnh chat

tTnh tai tren mdt diem cd dinh nen chung cd the quan sat

thdi tie't tren mot vung cd djnh trong sudt ngay dem, cd 30

phut mdt lan quan sat bUc xa thi phd va bUc xa hdng ngoai

vdi dp phan giai 5km. Ve tinh dja tTnh do dac theo thdi

gian thuc, nghTa la chung truyen cac anh ve he thdng thu

nhan d mat da't ngay khi may ghi hinh ghi dupc hinh. Su

lien tie'p cac anh tU nhOng ve tinh nay cd the hien len man

hinh lien tie'p, tao ra anh ddng, cho ta bie't su di chuyen

cua may, cho phep cac du bao vien theo ddi dupc su tie'n

KHCN & MT KHANH HOA • SO 4/2010 31