Những nguyên nhân gây ra thiểu phát kéo dài và lạm phát quá thấp trong năm 1999

OOMHnGlHP

VOl NGAN kAN<;i

h~'9'fI';"QAYRATHfElIPHAT~ODAf . ~"~ ~

VA IAH

,

PHATQlIA'.

THAPTRONQ .

NAH1m

N am 1999, nuac ta l!.lffiphiit

r 0,1%. Dfiy la nam I~ phiit

tUp nUt, chua tUngtUy tu

troac d€nnay. Trong khoang 10 nam

qua, chUngta da d~t nhi~u thilnh n;m

trong cMng I~ phiit,nhung I<p'ft c6

kinh nghi~m trong cMng thi~u phiit.

Thi~u phiit c6 hay han va kh6 khiic

ph~c han so v6i.I~ phiit.

Ngay nay, cac nha kinh t€ \ren

th€ gi6i da vI I~ phiit nhy d61 v6i

n~n kinh t€ nhucUt "nhan" lam cho

c6 may ho~t d<>ngcM~ chiiy. L~

phiit nhy, thuc dAyn~n kinh t€ tang

troi'mgcao, cling nhu cUt nhan giup

cho c6 may kh6ng bi hoen ri va

kh6ng n6ng len khi n6 ho~t d<>ng.

Ti~n t~ cung wg nhi~u han so

v6i kh61 IU<;1I1ghang hoa tang len

trong nam la nguyen nMn gfiym I~

phiit. L~ phiit m<)tchi! s6, cuang d<)

thilp se giJipcho n~n kinh t€ 6n dinh

va GDP tang troi'mgv6i t6c d<)cao.

Nuac ta la m<)tnuac dang phiit

trl&., nam 1999 I~ phiit 0,1% la.

hi~n tu<;1I1gkh6ng binh thuqng.

Theo t6i, ml)t s6 nguyen nhfin

sau dfiy gfiy m I~ phiit nam 1999

du6i ml)t chi! s6, trong d6 c6 8 thiing

k~ tu thiing 3/999 thi~u phiit.

M9t la, thi~u p):latda duqc bao

troac. Theo bao cao thuang nien

1998 cUa NHNN Vi~t Nam, kh6i

IU<;1I1gti~n cung wg nam 1998 tang

23,9% so v6i nam 1997, nhung thilp

han s6 ti~n cung wg cUa nam 1997

la 2,2%. Ciing theo bao cao nay, kh6i

IU<;1I1gti~n ~t trong hm tMng tang

7,4% so v6i nam 1997, nhung la con

s6 tang thilp nhilt so v6i nhi~u nam

troac d6. Cu6i nam 1998, ti~n m~t

trong lUll th6ng chi€m tY \r<,mg

26,6% t6ng phltang ti~n thanh toan,

gifun 4,2% so v6i nam 1997, \rong

khi thanh toan qua ngfin hang giiIa

nhfin dfin v6i doanh nghi~p, v6i Nha

nuac ho~c nguqc l<p'Mu nhu kh6ng

dang k~; tien giri ti€t ~m c6 Icyh~

cUa nhfin dfin tai cac NHfM chi€m

tY \r(;>ng50,6% t6ng phuang ti~n

thanh toan va tang 9,2% so v6i nam

1997. D6 la nhUngdilu hi~u canh bao

thi~u phat se d€n \rang nam 1999: ty

I~ ti~n cung wg gifun, tY tr9ng ti~

Phan U *

m~t \rong lUllth6ng gifun,tien giri c6

Icy ~ tang so v6i nam 1997. Di~u

nay, th~ hi~n vi~ di~u hilnh chfnh

sach ti~n t~ nam 1998 c6 nhUngdi~u

dang ban;

Hai la, tU ngay 1/1/1999, thl,lc

hien 2 dao lufit thu€, d6 la Lufit thu€

gi~ tri gia tan'g (GTGT) va Thu€ thu

nh~p, Thu€ GroT la thu€ gian thu,

nguai tieu dUng chiu, nhung \rong

qua trlnh kinh doanh, doanh nghi~p

phiii d6ng thay nguai tieu dimg va se

duqc hoan I<p'thu€ dau vao khi doanh

nghi~p ban hang. Nhung vi~ hoan

thu€ cho doanh nghi~p di~n ra ch~.

D€n Mt nam 1999, ngilnh thu€ m6i

hoan thu€ dau vao cho cac doanh

nghi~p khoang 1400 tY d6ng tren k€

ho~ch 5.000 tY d6ng. Theo bao cao

cUa Bl) Tai chfnh troac . qu6c h<)i

khoa 10, IcYh9P thd 6, thu ngfin sach

nam 1999 se hoa:n thilnh 100% k€

ho~ch, \rong khi cac doanh nghi~p

, kinh doanh dang g~p kh6 khan la

di~u can suy nghi v~ Thu€ GTGT?

Thu€ GroT phiii di kern v6i Thu€

thu nh~p, nhung Nha nuac ta chua

ki~m soat duac Mt cac khoan thu

nh~p biingti~n cUa m9i tang lap

nhfin dfin va doanh nghi~p, gfiy ra

nhi~u sa sa \rong vi~c thu thu€ thu

nh~p. cac doanh nghi~p thl,lc hi~n

nghiem chinh cM d<) k€ toan cho

bi€t, s6 ti~n n<>pthu€ GroT, cao han

so v6i thu€ doanh thu troac dfiy

khoang 5%. Vi~c hoan thu€ dau vao

ch~, th~ hi~n nganh thu€ ~ chi€m

d~g. v6n cUa doanh nghi~p, gfiy

thi~t h<p'cho doanh nghi~p.

cac nu6c c~6ng thi~u phiit phiii

dimg 'bi~n phiip gifun thu€ cho nhfin

dfin va doanh nghi~p, trq cilp bang

tien cho nguai ngheo; nguqc I~i,

nu6'c ta da tang thu€, Bl) Tai chfnh

can phiit hilnh c6ng tr;ii xfiydl,lllgT6

qu6c lam giiim sdc. mua cUa nhfin

dan.

Ba la, s6 ti~n ban c6 phan tU

vi~c c6 phan hoa doanh nghi~p Nha

nu6'c xu ly chua kip thai. Nam 1999,

ca nuac c6 phan hoa gan 300 doanh

nghi~p Nha nuac. S6 tien ban c6

phi€u, Ban ciii t6 doanh nghi~p Nha

nu6'c cac c!fp giri ti~n ban c6 phi€u

cac doanh nghi~p Nha nuac da cd

phan hoa vao tai khoan phong toa ~ Kho b~ Nha nuac. Nhu v~y, nhiing

d6ng ti~n nay dang lUllth6ng I~ bj

"nh6t" trong Kho b~c Nha nuoc.

Vi~c lam nay, khi€n cho ti~n giricua

Kho b~c Nha nuac t<p'NHNN tang

len khac thuang, ma hi~u wg cUan6

lam tri~t tieu m<>tphan s6 tien

NHNN da cung wg them M ch6ng

thi~u phiit;

Bon la, vai tro cUangilnh Ngfu1

hang cMng thi~u phiit trong8 thang

lien ~c kh6ng nh~y ben. Vi~c sir

d~g cac c6ng c~ cUachfnh sach tien

t~ nhu: h~Iill suilt cho vay, gifuntY1~

tien giri dl,l trU bat bul)c d61 vOi

NHIM, h~ lill suilt tai cilp v6n, thvc

hi~n chUy€u vao 6 thang cu6i mUll.

cac NHfM kh6ng cho yay Mt vOn

!iuy dl)ng. D~ cMng 16va c6 bUdap

chi pm, cac NIITM dua nhau h~ Jai

suilt ti~n huy dl)ng. Cu6i nam 1999,

lai suilt ti~n giri NIITM so v6i Jai

sufft dau nam: ti~n girl ky h1)1l6

thang chi can 50%; ti~n girl kh6ng

IcYh~ chi can 30%. Th€ nhung, tien

huy d<>ngc6 IcYh~ cUa cac NH1M

van kh6ng gifun. NHNN con chi d~o

cac NIITM h~ cM cho yay trungva

dai h~. Du nq cho yay trung, dai

h~ cUa m6i NIITM cao nhllt bang

25% t6ng du nq. N€u vuqt con s6

\ren, NHfM phiii dieu chinh \rong3

nam. Trong khi d6, NHNo&PINT

Vi~t Nam, du nq cho yay tning, dai

h~ d€n nam 1998 da chi€m tY tr{Jng

39% t6ng du nq (?). M<)tvai N1ITM

dii <Iautu vao c6ng \rai xfiy d1,lI1gr6

q1i6cthul)c lo<p'trung h~ hang nghin

tY d6ng. Nhi~u can b<>cho yay cUa

NIITM sq cho vay, Vi ~ an Minh

Ph~g - Epco, nhi~u can b<>cho Yay

phiii liinh an tu. Sau 10 nam d6i mOi,

ngilnh Ngfinhang, t6i nay m6i b<)clQ

nhUng y€u kern trong vi~ cho vay

kh6ng thu Mi duqc nq. Nq qua h~

I~n t6i mdc bao. dQng, chi~m 14%

t6ng du nq. Vi~c di~u hanh tY&i:i

chua diIsdc d~ dAy~ xufftkhau,

Nha nuac da dimg bi~n pbap gian

ti€p nhu: ml)t s6 m~t hang xufftkMu

~6ng phiii nl)p thu€ d~ nM xuAt

'. He N~I

58 T~ CIIiNCAAIIhNCs6 3 NAM2000