Những dẫn liệu mới về vùng sống của voọc mũi hếch(rhinopithecus avunculus dolmann,1912) ở khau ca, tỉnh hà giang

26

32(3): 26-30 T¹p chÝ Sinh häc 9-2010

Nh÷ng dÉn liÖu míi vÒ vïng sèng

cña Voäc mòi hÕch (Rhinopithecus avunculus Dollman, 1912)

ë Khau Ca, tØnh Hµ Giang

Th¹ch Mai Hoµng

Tr−êng ®¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG Hµ Néi

Herbert H. Covert

Tr−êng ®¹i häc Tæng hîp Colorado, Boulder, USA

Voäc mòi hÕch (Rhinopithecus avunculus

Dolmann, 1912) lµ loµi nguy cÊp (IUCN, 2009)

thuéc hä linh tr−ëng ¨n thùc vËt [4]. Chóng hiÖn

ph©n bè t¹i Khau Ca, Tïng Vµi huyÖn Qu¶n B¹

thuéc tØnh Hµ Giang (Lª Kh¾c QuyÕt vµ L−u

T−êng B¸ch, 2008) vµ huyÖn Na Hang, Chiªm

Hãa cña tØnh Tuyªn Quang [2]. §©y mét trong

25 loµi linh tr−ëng nguy cÊp nhÊt thÕ giíi [10]

vµ ®−îc −u tien b¶o tån møc cao nhÊt trong S¸ch

§á ViÖt Nam [12]. Vïng sèng (home range) cña

voäc mòi hÕch (VMH) ®U ®−îc sím ®Ò cËp

trong c¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y cña Lª HiÒn Hµo

[7], Boonratana R. vµ Lª Xu©n C¶nh [1], Ph¹m

NhËt, [11], Lª Kh¾c QuyÕt [8]. Tuy nhiªn, c¸c

nghiªn cøu nµy cho ra kÕt qu¶ kh¸c nhau. MÆt

kh¸c, do sinh c¶nh cña voäc mòi hÕch ®U bÞ thu

hÑp vµ chÞu t¸c ®éng m¹nh cña ho¹t ®éng d©n

sinh nªn viÖc nghiªn cøu vïng sèng cña chóng

cã nhiÒu khã kh¨n mÆc dï th«ng tin nµy rÊt

quan träng trong viÖc gióp c¸c nhµ b¶o tån lªn

kÕ ho¹ch phï hîp b¶o vÖ c¸c quÇn thÓ VMH cßn

sãt l¹i. Do ®ã, nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕn hµnh

nh»m tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu tr−íc ®©y t¹i

ViÖt Nam vÒ kÝch th−íc vïng sèng vµ nh÷ng ghi

nhËn vÒ ®é dµi di chuyÓn trong ngµy cña loµi

nµy t¹i khu rõng Khau Ca, tØnh Hµ Giang.

I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

1. §Þa ®iÓm

Rõng Khau Ca n»m ngoµi khu B¶o tån thiªn

nhiªn Du Giµ vµ “ch−a ®−îc phª duyÖt lµ rõng

®Æc dông” [1]. §©y lµ khu rõng réng 1,000 ha

thuéc ®Þa phËn ba xU (Tïng B¸, huyÖn VÞ

Xuyªn; Minh S¬n vµ Yªn §Þnh, huyÖn B¾c Mª,

tØnh Hµ Giang) víi ®é cao biÕn ®éng tõ 466 m

®Õn 1,341 m [8].

H×nh 1. VÞ trÝ khu rõng Khau Ca, Hµ Giang

trªn b¶n ®å [8]

2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vïng sèng ë c¸c

loµi linh tr−ëng

Vïng sèng (home range) cña mét hoÆc mét

nhãm linh tr−ëng lµ tËp hîp c¸c ®é dµi di

chuyÓn theo ngµy ®−îc chóng sö dông trong

mét kho¶ng thêi gian dµi, th−êng ®−îc c¸c nhµ

linh tr−ëng häc cho lµ mét n¨m [3]. §é dµi di

chuyÓn trong ngµy ®−îc hiÓu lµ kho¶ng c¸ch mµ

mét c¸ thÓ hoÆc mét nhãm c¸ thÓ di chuyÓn

®−îc trong mét ngµy. ViÖc theo dâi ®é dµi di

chuyÓn trong ngµy sÏ gióp nhµ nghiªn cøu x¸c

®Þnh vïng sèng cña mét nhãm linh tr−ëng. ViÖc

x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å vïng sèng gióp chóng ta

t×m hiÓu ph¹m vi sèng vµ nh÷ng khu vùc ®−îc

loµi linh tr−ëng −a thÝch gióp nhµ b¶o tån ®−a ra

®óng c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quÇn thÓ.

3. Ph−¬ng ph¸p vÏ b¶n ®å vµ tÝnh to¸n ®é

dµi di chuyÓn theo ngµy cña VMH