Những biến đổi ở làng nghề Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội

Nh˜ng bi’n ÆÊi

Î lµng ngh“ S¨n ßÂng, Hoµi ߯c, Hµ NÈi

Nguy‘n Thanh H÷¨ng*

C

ho Æ’n nay, chÛng t´i chˆa c„

duy™n t×m th y c´ng tr×nh nghi™n

c¯u, nguÂn tˆ li÷u Ƹng tin cÀy nµo giÛp

x¸c Æfinh thÍi gian ra ÆÍi ngh“ s¨n Î S¨n

ßÂng, Hoµi ߯c, Hµ NÈi. Nh˜ng lÍi truy“n

k” cÒa ngˆÍi d©n v“ lfich sˆ ngh“ lµng cfln

nhi“u m©u thu…n. Tµi li÷u vi’t c„ cuËn

Lfich sˆ c¸ch m¹ng vµ ߶ng bÈ S¨n ßÂng

do cÙ Nguy‘n V®n B×nh bi™n so¹n t¹i ph«n

2, mÙc vi’t v“ nh˜ng ngˆÍi c„ c´ng mang

ngh“ thÒ c´ng v“ S¨n ßÂng ghi:

- ìNgh“ s¨n th’p, t¹c tˆÓng: Do cÙ

Nguy‘n Danh BÈ, cÙ Nguy‘n Chˆ Ch®ng

- ìNgh“ Æi™u khæc: Do cÙ Nguy‘n ߯c

DÀuî

Tı nguÂn tˆ li÷u thµnh v®n (cfln nhi“u

nghi v n) nµy chÛng t´i t×m hi”u ti’p v“

th©n th’, s˘ nghi÷p cÒa c¸c nh©n vÀt ƈÓc

nhæc tÌi Î nh˜ng dflng tr™n t¹m ÆÆt ra gi¶

thi’t n’u nguÂn tˆ li÷u Æ„ g«n s¸t vÌi lfich

sˆ th× ngh“ s¨n Î S¨n ßÂng Æ· c„ c¸ch Æ©y

tr™n dˆÌi 100 n®m?

VÌi kho¶ng thÍi gian tr™n, dˆÌi 100

n®m h×nh thµnh, ph¸t tri”n, ngh“ s¨n Î

S¨n ßÂng Æ· Æfinh danh lµ mÈt lµng ngh“

c„ sæc th¸i ri™ng trong ÆÍi sËng v®n h„a x·

hÈi, ÆÂng thÍi n„ cÚng lu´n vÀn ÆÈng, bi’n

ÆÊi Æ“ phÔ hÓp vÌi ÆÍi sËng kinh t’ x· hÈi.

S˘ vÀn ÆÈng bi’n ÆÊi cÒa lµng ngh“ xu t

ph¸t tı nhi“u nguy™n nh©n vµ di‘n ra Î

nghi“u l‹nh v˘c (sË ngˆÍi ho¹t ÆÈng ngh“,

c¸ch th¯c lµng ngh“, k¸ thuÀt xˆ l˝, ch’

t¸c vÀt ph»m...). Nh˜ng bi’n ÆÊi y c„ t¸c

ÆÈng Æ’n hi÷u qu¶ kinh t’, gi¸ trfi th»m

m¸ s¶n ph»m trong mËi quan h÷ tˆ¨ng

t¸c, Æan xen. DˆÌi Æ©y chÛng t´i tr×nh bµy

v“ s˘ bi’n ÆÊi Î hai l‹nh v˘c c¨ b¶n.

I. S˘ bi’n ÆÊi trong c¸ch th¯c

ho¹t ÆÈng ngh“

S˘ bi’n ÆÊi trong c¸ch th˘c ho¹t ÆÈng

ngh“ c„ t¸c ÆÈng tr˘c ti’p Æ’n hi÷u qu¶

kinh t’ vµ k¸ thuÀt ngh“ Î c¸c lµng ngh“

thÒ c´ng m¸ ngh÷ n„i chung cÚng nhˆ Î

lµng ngh“ s¨n S¨n ßÂng mµ chÛng t´i t×m

hi”u tr×nh bµy. D˘a vµo th˘c t’ kh¶o s¸t

t¹i Æfia phˆ¨ng vµ nh˜ng nguÂn tˆ li÷u mµ

chÛng t´i c„ ƈÓc th× c¸ch th¯c ho¹t ÆÈng

ngh“ Î S¨n ßÂng ƈÓc chia lµm 3 giai Æo¹n.

1. Giai Æo¹n tı khi c„ ngh“ Æ’n n®m 1954

ß©y lµ giai Æo¹n thÓ ngh“ Î S¨n ßÂng

ho¹t ÆÈng ƨn lŒ t¹i nhµ. Khi c„ nguÂn vi÷c

Î n¨i xa h‰ tÊ ch¯c thµnh hi÷p. Nh˜ng hi÷p

thÓ nµy thµnh ph«n thˆÍng c„: thÓ c¶, thÓ

b¹n vµ ph„ nh·. Nh˜ng ngˆÍi giµ Î Æfia

phˆ¨ng nhÌ l¹i vµ ˆÌc t›nh, giai Æo¹n nµy

Î S¨n ßÂng c„ kho¶ng tr™n dˆÌi 20% sË hÈ

lµm ngh“ s¨n. Quy m´ s¶n xu t cÒa c¸c

xˆÎng thÓ g‰n nh·, nguÂn vËn Æ«u tˆ th p,

chÒ y’u lµ l y c´ng lµm l·i. C¸ch th¯c ho¹t

ÆÈng tr™n c„ nhi“u h¹n ch’, nhˆng n„ giÛp

* Ths. Nguy‘n Thanh Hˆ¨ng, Nhµ xu t b¶n Th’ giÌi