NHẬN XÉT VÀ CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM CỦA KIỂM TOÁN VIÊN TRONG VIỆC PHÁT HIỆN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BCTC Báo cáo tài chính

CTCP Công ty cổ phần

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

ĐHCĐ Đại hội cổ đông

GDCK Giao dịch chứng khoán

NSNN Ngân sách Nhà nước

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

TSCĐ Tài sản cố định

XDCB Xây dựng cơ bản

1

LỜI MỞ ĐẦU

Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, niềm tin của nhà đầu tư là yếu tố

cơ bản tạo nên sự thành công của thị trường tài chính thế giới.Tuy nhiên,

thông tin mà doanh nghiệp cung cấp cho nhà đầu tư nhiều khi không chính

xác, không phản ánh đúng thực tế khiến cho nhà đầu tư băn khoăn.Bên cạnh

đó, nhà quản trị doanh nghiệp cũng cần xác minh thông tin, xem xét xem các

báo cáo trong doanh nghiệp có phản ánh đúng thực trạng doanh nghiệp mình

hay không.Từ đó có biện pháp và chính sách cải thiện tình hình, tổ chức cơ

cấu lại doanh nghiệp…Nhằm giúp đỡ nhà đầu tư, nhà quản trị và các đối

tượng quan tâm khác, dịch vụ kiểm toán đã ra đời.Kiểm toán viên đóng vai

trò sống còn trong việc tăng cường độ tin cậy cho những thông tin tài chính

bằng việc xác nhận cho tính trung thực của BCTC.Với vai trò đó, trách nhiệm

của kiểm toán viên là phát hiện các gian lận và sai sót trọng yếu ảnh hưởng

đến BCTC của đơn vị được kiểm toán.Tuy nhiên, gần đây hàng loạt vụ bê bối

và sự gian lận trên BCTC của một số công ty trong đó có cả những tập đoàn

lớn ở Việt Nam đã khiến dư luận xã hội không ngừng xôn xao bàn luận về

gian lận và sai sót với trách nhiệm của kiểm toán viên trong kiểm toán.Vậy

trong thực tế, gian lận và sai sót xảy ra như thế nào?Liệu các gian lận và sai

sót trọng yếu ảnh hưởng đến BCTC có được kiểm toán viên phát hiện và đề

cập?Trách nhiệm của kiểm toán viên đối với gian lận và sai sót trọng yếu ảnh

hưởng đến BCTC được quy định trong các văn bản pháp luật, nghị định,

chuẩn mực và trong thực tế có gì khác biệt?Liệu ý kiến của kiểm toán viên

đưa ra có đáng tin cậy?

1

PHẦN I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIAN LẬN VÀ SAI SÓT VỚI

TRÁCH NHIỆM CỦA KIỂM TOÁN VIÊN TRONG KIỂM TOÁN

1.1 Gian lận:

Có nhiều khái niệm tổng quát và chuyên ngành về gian lận.Ở hầu hết các

quốc gia, gian lận là khái niệm pháp lý, dù cho được tiếp cận từ nhiều hướng

khác nhau.

Hội đồng INTOSAI lần thứ 15 được tổ chức ở U-ru-goay năm 1998 đã

coi gian lận như là một khái niệm pháp lý.Theo đó, gian lận bao gồm những

hành vi: lừa đảo, gian dối, che đậy hoặc tiết lộ bí mật nhằm thu lợi một cách

không công bằng hoặc không trung thực; một giao dịch bất hợp pháp giữa hai

chủ thể, trong đó một bên cố tình lừa bên kia bằng những chứng từ giả mạo

nhằm giành được lợi thế không công bằng và trái phép.

Theo Hướng dẫn tìm hiểu gian lận của SPASAI ( Hiệp hội các cơ quan

kiểm toán tối cao Nam Thái Bình Dương): gian lận là một thuật ngữ chung,

bao gồm tất cả các cách mà trí thông minh của con người có thể nghĩ ra, được

một cá nhân sử dụng để giành lợi thế hơn người bằng việc trình bày không

đúng sự thật.Không có một quy định rõ ràng nào cho việc xác định gian lận vì

gian lận bao gồm tất cả các cách bất ngờ, giả dối, xảo quyệt và không công

bằng nhằm lừa người khác.

Hướng dẫn kiểm toán 21 của Canada về nhận dạng gian lận đã coi gian

lận là một hành vi gây ra tổn thất các nguồn lực có giá trị do việc cố ý trình

bày sai, bất chấp sự thật.Những hành vi như vậy có thể bị buộc tội theo những

bộ luật đang được áp dụng ở Canada.

Theo Văn phòng Kiểm toán quốc gia ở Anh, gian lận có liên quan đến

việc sử dụng thủ đoạn lừa gạt để giành được các lợi ích tài chính không công

bằng và không hợp pháp, cũng như là những sai sót cố ý hoặc cố tình bỏ sót

một khoản tiền hay các khoản phải công khai trong các chứng từ kế toán hoặc

2